Ryszard Czajkowski

---

Życiorys

W roku 1955, Ryszard Czajkowski podjął studia na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie zdobył tytuł magistra fizyki w dziedzinie fizyki teoretycznej. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się w latach 60., kiedy to pracował jako naukowiec w Zakładzie Teorii Łączności, mieszczącym się w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk.

W latach 1965–1967, Czajkowski brał udział w 11. Radzieckiej Wyprawie Antarktycznej, gdzie spędził zimę na stacji Mołodiożnaja, prowadząc badania nad jonosferą. Jego powroty do kraju w 1967 roku zaowocowały współpracą z Telewizją Polską, gdzie zrealizował ponad dwieście lekcji geografii skierowanych do szkół.

Swoje umiejętności i wiedzę wykorzystywał również jako pracownik Zakładu Sejsmologii oraz Zakładu Badań Polarnych w Instytucie Geofizyki PAN. Brał udział w sześciu wyprawach polarnych do polskiej stacji badawczej na Spitsbergenie, co czyni go pionierem w zakresie zastosowania radaru do badań geofizycznych w tamtejszym rejonie.

W latach 1976–1978 Czajkowski uczestniczył w dwóch pierwszych polskich wyprawach do Antarktyki. Jako jeden z budowniczych Polskiej Stacji Arktycznej im. Henryka Arctowskiego, która znajduje się na Wyspie Króla Jerzego, został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, co podkreśla jego znaczący wkład w te misje. Na jego cześć, jeden z nunataków tej wyspy został nazwany Iglicą Czajkowskiego.

Rok 1982 przyniósł koniec jego współpracy z Polską Akademią Nauk, a kolejne lata to czas intensywnej aktywności dziennikarskiej, podróżniczej oraz filmowej. Czajkowski stał się etatowym pracownikiem Naczelnej Redakcji Programów Oświatowych, a następnie Telewizji Edukacyjnej TVP. W ciągu swojej kariery, stworzył ponad 300 programów telewizyjnych oraz kilkadziesiąt filmów podróżniczych wywodzących się z jego wypraw. Publikował również artykuły prasowe i organizował liczne wystawy.

W jego dorobku znalazły się programy telewizyjne takie jak: „Geografia dla szkół” – cykl 200 lekcji w TVP, „Przez lądy i morza” – cykl 150 programów oraz „Wędrowiec”, będący magazynem z czatem internetowym. Jego działalność podróżnicza obejmowała m.in. wyprawy do Tybetu i Chin w 1982 roku, a także udział w święcie Kumbhamela w Indiach w 1986 roku, co było dla niego wielkim wyróżnieniem jako jednego z nielicznych Europejczyków uczestniczących w tym wydarzeniu.

W 1987 roku, Czajkowski przemierzał Saharę samochodem terenowym, a siedem lat później dotarł do kraju Dogonów w zachodniej Afryce. Jego przygody obejmowały także wizytę na Wyspie Wielkanocnej oraz przejazd przez część Laponii na skuterze śnieżnym w 1997 roku. W 1993 roku przyjęto go do prestiżowego The Explorers Club, znajdującego się w Nowym Jorku.

W uznaniu za jego osiągnięcia w dziedzinie podróżnictwa, Czajkowski został uhonorowany licznymi wyróżnieniami, w tym nagrodą EKOmen 2007, przyznaną przez Centrum Edukacji Ekologicznej w Ełku, a także statuetką z okazji 10-lecia Międzynarodowego Festiwalu Odkrywców, Podróżników i Ludzi Aktywnych „Mediatravel”. W 2015 roku, prezydent Bronisław Komorowski wyróżnił go flagą Rzeczypospolitej Polskiej.

Po zakończeniu pracy w TVP, Ryszard Czajkowski skupił się na prowadzeniu serii wykładów oraz ilustrowanych odczytów, które odbywały się w różnych miejscach, takich jak szkoły, domy kultury, kluby oraz uczelnie.

Wybrane publikacje

Publikacje podróżnicze i naukowe Ryszarda Czajkowskiego stanowią bogaty zbiór inspiracji dla miłośników dalekich wypraw i badaczy przyrody polarnej.

• fotografujemy pod wodą, Warszawa 1960,
• współtworzy książkę Wyprawy na koniec świata, wydaną przez G+J RBA w 2004 roku, opisując unikalne przygody, ISBN 83-89019-65-5,
• Moje podróże, artykuł opublikowany w czasopiśmie Znak, numer 614-615 w 2006 roku,
• Rok w lodach Antarktydy, dzieło z 2015 roku, które zabiera nas w serce lodowych pustkowi, wydane przez Wydawnictwo Gondwana, ISBN 978-83-63756-10-9.

Na polu naukowym Czajkowski zasłynął licznymi publikacjami:

• publikacja na temat falowodów z wkładką ferrytową w „Pracach Zakładu Teorii Łączności”, Warszawa 1966,
• badania nad grubością lodowców przy użyciu radarów, opublikowane w „Polish Polar Research” w 1980 roku,
• wyniki badań nad mikrotrzęsieniami na lodowcu Hansa, opisane w „Acta Universitatis Wratislaviensis” 387 (2) z 1977 roku,
• prezentacja wyników z radarowych pomiarów lodowca Werenskiolda podczas VIII Sympozjum Polarnego, redakcja A. Jahn, J. Jania, M. Pulina, Sosnowiec 1981.

Ponadto, Czajkowski przyczynia się do popularyzacji wiedzy poprzez artykuły, takie jak:

• Mołodziożna w magazynie „Poznaj Świat”, 1967, nr 6,
• Antarctica w czasopiśmie „Polish Review”, 1967, nr 11,
• Spitsbergen, lato 1971 w „Taterniku”, 1973, nr 3,
• rozważania na temat polskiej stacji naukowej w Antarktyce w „Poznaj Świat”, 1977, nr 9,
• wielki jubileusz polarników w „Poznaj Świat”, 1977, nr 2.

Wybrane filmy podróżnicze

Ryszard Czajkowski to znakomity twórca filmów dokumentalnych, który swoimi dziełami zaprasza widza do odkrywania najciekawszych zakątków świata. Jego filmy podróżnicze nie tylko dokumentują przyrodę i kulturę odwiedzonych miejsc, lecz także przekazują emocje z podróży. Oto wybór jego najsłynniejszych filmów, które ukazują jego szerokie zainteresowania oraz kreatywność:

• „Notatki z Antarktydy” (1967),
• „Góry Pięciu Bogów” (1970),
• „99 dni na Spitsbergenie” (1971),
• „Stacja Arctowski” (1978),
• „Pingwiny i ich sąsiedzi” (1978),
• „Oblicza Sahary” (1987),
• „Quirimba – wyspa szczęśliwa” (1988),
• „Kiwija – wioska na Cabo Delgato” (1988),
• „Od Ruwumy do Maputo” (1988),
• „Spotkałem Masajów” (1994),
• „Sposób na Afrykę” (1994),
• „Do źródeł Nilu” (1994),
• „Tajemniczy świat Dogonów” (1995),
• „Między górami a pustynią. Maroko” (1995),
• „Laponia zimą” (1997),
• „Przez Indie” (1998),
• „Tajemnica Wyspy Wielkanocnej” (1999).

Każdy z tych filmów wnosi coś wyjątkowego do bogatej filmografii Czajkowskiego. Jego dokumenty są nie tylko wizualną ucztą, ale również skarbnicą wiedzy o różnorodności kultur i przyrody na naszej planecie.

Upamiętnienie

Życie oraz działalność Ryszarda Czajkowskiego zostały szczegółowo opisane w publikacji autorstwa Dagmary Bożek-Andryszczak, wydanej w roku 2019. Książka nosi tytuł Ryszard Czajkowski. Podróżnik od zawsze i została wydana przez Bezdroża z numerem ISBN 978-83-246-9284-2.

---

Oceń: Ryszard Czajkowski

---