Rafał Matyja

---

Życiorys

Rafał Matyja jest absolwentem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zdobył tytuł magistra w 1992 roku. W 2001 roku obronił pracę doktorską, której tematyka dotyczyła okresu PRL, w Instytucie Studiów Politycznych PAN, pod kierunkiem Wojciecha Roszkowskiego. Niezwykle istotnym osiągnięciem było uzyskanie stopnia doktora habilitowanego w 2014 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zaprezentował swoją pracę pt. „Rywalizacja polityczna w Polsce”.

Już w latach osiemdziesiątych rozpoczął swoją działalność polityczną, angażując się w opozycyjny Ruch Młodej Polski, a w późniejszych latach w Liga Akademicka. Na początku lat dziewięćdziesiątych był jednym z założycieli prawicowych partii politycznych, takich jak Forum Prawicy Demokratycznej (1990) oraz Koalicja Republikańska, z jej list startował do Sejmu w 1991 roku. Jego aktywność polityczna obejmowała również działanie w Partii Konserwatywnej (1993) oraz Koalicji Konserwatywnej (1995). Po 1996 roku skoncentrował się na publicystyce oraz pracy akademickiej i eksperckiej.

W latach 1992–1993 pełnił funkcję Sekretarza Biura Programowego Rządu w Urzędzie Rady Ministrów, gdzie odpowiadał za pisanie przemówień dla premier Hanny Suchockiej. Został również sekretarzem Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W okresie 1997–2001 współpracował z Michałem Kuleszą, pełnomocnikiem rządu Jerzego Buzka, a także z Wiesławem Walendziakiem, ministrem kancelarii premiera Buzka oraz Kazimierzem Michałem Ujazdowskim, ministrem kultury i dziedzictwa narodowego. Był również doradcą wicemarszałka Sejmu w latach 2004–2005.

W roku 1997 związał się z Katedrą Studiów Politycznych Szkoły Głównej Handlowej, a w 2000 roku przeniósł się do Nowego Sącza, gdzie współtworzył Wydział Studiów Politycznych w WSB-NLU. Od 2014 roku jest profesorem nadzwyczajnym w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.

Początkowo Matyja właściwie startował w publicystyce jako redaktor pisma drugiego obiegu „Nurt”. Już od 1987 roku współpracował z „Polityką Polską”, a później pełnił rolę redaktora miesięcznika „Samorząd Terytorialny” (1994–1995) oraz prawicowego tygodnika „Nowe Państwo” (1995–1997). W latach 1997-2000 był redaktorem naczelnym „Kwartalnika Konserwatywnego” oraz doradcą zarządu telewizji publicznej kierowanej przez Wiesława Walendziaka. Jego artykuły publikowały takie czasopisma jak „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”, „Życie Warszawy” oraz „Życie”, a od 2006 roku był stałym autorem „Dziennika. Polska-Europa-Świat”.

W swoich tekstach, Matyja proponował koncepcję budowy IV Rzeczypospolitej, mając na celu zerwanie z praktykami ustrojowymi PRL, zarówno w symbolice, jak i instytucjach. Krytykował również słabości polskich instytucji demokratycznych oraz analizował scenę polityczną, partie oraz elity polityczne w Polsce. W 2005 roku należał do Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

Wspólnie z Rafałem Dutkiewiczem, Janem Rokitą i Kazimierzem Michałem Ujazdowskim, Matyja w 2008 roku był współtwórcą portalu internetowego Polska XXI. Następnie przez dwa lata zasiadał w radzie tego ruchu obywatelskiego. W wrześniu 2024 roku otrzymał nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za swoją najnowszą publikację „Kraków – miasto zero”.

Publikacje

Rafał Matyja to autor wielu istotnych publikacji. Jego prace poruszają różnorodne tematy, związane z polityką i społeczeństwem w Polsce. Oto lista niektórych znaczących dzieł:

• Równi i równiejsi. Rzecz o związkach zawodowych w Polsce (wraz z K. M. Ujazdowskim), Warszawa 1993,
• Przywództwo państwowe czy administrowanie, [w:] Dobry i sprawny rząd, Kazimierz M. Ujazdowski (red.), Warszawa 1997,
• Ordynacja przeciw niezaplanowanej rewolucji, [w:] Nowa ordynacja wyborcza, A. Wołek (red.), Warszawa 1999,
• Myśl polska wobec cywilizacji komunizmu, [w:] Antykomunizm po komunizmie, J. Kloczkowski (red.), Kraków 2000,
• Narodowa czy państwowa? Spór o kształt polityki polskiej w XX stuleciu, [w:] Narody i historia, A. Rzegocki (red.), Kraków 2000,
• Trzecia Rzeczpospolita – kłopoty z tożsamością, [w:] Państwo jako wyzwanie, A. Rzegocki (red.), Kraków 2000,
• Demokracja postkomunistyczna, czyli o niedostrzeganym aspekcie systemu wyborczego, [w:] Zmiana ordynacji wyborczej?, A. Wołek (red.), Kraków 2005,
• Konserwatyzm i religia w praktyce politycznej Trzeciej Rzeczypospolitej, [w:] Religia i konserwatyzm: sprzymierzeńcy czy konkurenci?, P. Mazurkiewicz, S. Sowiński (red.), Wrocław 2004,
• Przywództwo i instytucje, [w:] Budowanie instytucji państwa 1989–2001. W poszukiwaniu modelu, Warszawa 2004,
• Solidarność – przerwanie polskiej tradycji insurekcyjnej?, [w:] Póki my żyjemy… Tradycje insurekcyjne w myśli polskiej, J. Kloczkowski (red.), Warszawa 2004,
• System polityczny Trzeciej Rzeczypospolitej, [w:] Nauka o państwie, P. Kaczorowski (red.), Warszawa 2006,
• Gabinety polityczne: niedostrzeżona szansa, [w:] Gabinety polityczne. Narzędzia skutecznego rządzenia, D. Bach-Golecka (red.), Kraków–Nowy Sącz 2007; Państwowość PRL w polskiej refleksji politycznej lat 1956–1980, Kraków 2007,
• Wyjście awaryjne. O zmianie wyobraźni politycznej, 2018, ISBN 978-83-65271-72-3,
• Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, 2021, ISBN 978-83-66147-21-8,
• Kraków – miasto zero, Kraków 2024.

---

Oceń: Rafał Matyja

---