Henryk Michał Kamieński

---

Życiorys

Henryk Michał Kamieński spędził swoje dzieciństwo w majątku Ruda, który był dzierżawiony przez jego ojca, w okolicach Chełma. Jego kształcenie rozpoczęło się w domu, a następnie kontynuował naukę w liceum w Warszawie w latach 1828-1830. Plany studiów na wydziale prawa Uniwersytetu Wrocławskiego, które rozpoczął w 1830 roku, zostały przerwane przez wybuch powstania listopadowego. Kamieński aktywnie uczestniczył w tym wydarzeniu jako adiutant Michała Radziwiłła oraz Jana Skrzyneckiego.

W wyniku ran odniesionych w bitwie pod Warszawą, otrzymał Złoty Krzyż Wojskowy. Po powrocie do Rudy, w 1836 roku stał się jej właścicielem. W tym miejscu poświęcił się głębokim studiom nad literaturą społeczną, filozoficzną, ekonomiczną oraz polityczną. W 1842 roku zadebiutował jako publicysta na łamach „Biblioteki Warszawskiej”. W swoim życiu odwiedził wiele miejsc, w tym Kijów, Poznań, oraz w 1840 roku udał się w podróż do Niemiec, Francji i Włoch.

W 1842 roku nawiązał kontakt ze Związkiem Narodu Polskiego, co umożliwiło mu rozszerzenie działalności propagandowej i politycznej. Należał do grupy znanej jako „entuzjaści”, a także był członkiem tajnych związków działających w Kongresówce. W 1845 roku został aresztowany, a następnie zesłany na trzy lata do Wiatki.

Po powrocie do Rudy w 1850 roku, Kamieński podjął decyzję o oczynszowaniu włościan w 1851 roku. Jednak w tym samym roku, z powodu poważnego stanu zdrowia spowodowanego gruźlicą, wyjechał do Szwajcarii, gdzie ożenił się z Luizą Wittwer. W 1853 roku zyskał szwajcarskie obywatelstwo. W latach 1860–1861 w Genewie i Berlinie wydawał czasopismo „Prawda”. Henryk Michał Kamieński zmarł 14 stycznia 1866 roku w Algierze.

Poglądy polityczne

Będąc osobą o wyrazistych poglądach politycznych, Henryk Michał Kamieński początkowo wykazywał sympatię dla obozu Adama Czartoryskiego, lecz z biegiem czasu związał się z nurtem rewolucyjnym. Widząc w uwolnieniu chłopów główny cel rewolucji społecznej, postrzegał je jako kluczowy krok w drodze do osiągnięcia niepodległości. Przyświecała mu idea zorganizowania „wojny ludowej”, która zakładała jednoczesny zryw wszystkich grup społecznych przeciw zaborcy.

Kamieński koncentrował się na kwestii uświadamiania mas chłopskich, wierząc że edukacja jest kluczowym elementem wśród działań rewolucyjnych. W przeciwieństwie do wielu innych rewolucjonistów, bardziej doceniał długotrwałą i zmasowaną akcję propagandową niż działania konspiracyjne. Jego celem było dotarcie do wszystkich wsi, poprzez inteligencję i szlachtę.

Również wobec tzw. stanu średniego Kamieński miał jasno określone stanowisko. Uznawał, że w kontekście walki o niepodległość rola miast, będących siedzibami władz zaborczych, mogła być niezwykle istotna. Biorąc pod uwagę, że niektórzy przedstawiciele szlachty mogliby sprzeciwiać się uwłaszczeniu chłopów, Kamieński proponował ogłoszenie kary śmierci dla tych, którzy stali na przeszkodzie rewolucji.

Na końcu swojego życia, poglądy Kamieńskiego uległy złagodzeniu. Hasło rewolucji społecznej zastąpił wezwaniem do solidaryzmu społecznego, a także apoteozował tradycje szlacheckie w ich samorządowo-demokratycznym wymiarze. Zaczynał ostrzegać przed zbrojną walką, a nawet rozważał stały związek z Rosją, pod warunkiem demokratyzacji tego państwa. Mimo to, entuzjastycznie przyjął wybuch powstania styczniowego, co skłoniło go do powrotu do wcześniej rozwijanej koncepcji „wojny ludowej”.

Twórczość

Henryk Michał Kamieński to postać znana z licznych prac, które do dziś mają znaczenie w Polsce. Oto kluczowe tytuły jego twórczości, które pokazują szerokie spektrum jego zainteresowań i zaangażowania w kwestie społeczne oraz polityczne.

• Filozofia ekonomii materialnej ludzkiego społeczeństwa, tom 1, tom 2, Poznań 1843-1845,
• O prawdach żywotnych narodu polskiego, Bruksela 1844,
• Katechizm demokratyczny, czyli opowiadanie słowa ludowego, Paryż 1845,
• Stan średni i powstanie [powst. 1845], Warszawa 1982,
• Pamiętnik [powst. 1852-1853], wyd. pt. Pamiętniki i wizerunki, Wrocław 1951,
• Pan Józef Bojalski, dziedzic dóbr Osin z przyległościami, cz.1, Poznań 1854,
• Rosja i Europa. Polska. Wstęp do badań nad Rosją i Moskalami, Paryż 1857,
• Demokracja w Polszcze. Wstęp do prac nad wyswobodzeniem Polski, Genewa 1858,
• Wojna ludowa, Bendlikon 1866,
• Wybór pism, oprac. P. Hoffman, Warszawa 1948,
• Wybór pism, Warszawa 1953,
• Postęp to życie. Wybór pism, oprac. S. Filipowicz, Warszawa 1980.

Wszystkie te dzieła ukazują nie tylko intelektualną głębię Kamieńskiego, ale także jego zrozumienie dla problemów społecznych i ekonomicznych. Jego prace są świadectwem zaangażowania w budowę lepszego społeczeństwa i poszukiwania prawd, które są fundamentem demokratycznego życia w Polsce.

---

Oceń: Henryk Michał Kamieński

---