Maria Bakka, pełne nazwisko Bakka-Gierszanin, znana również jako Maria Gierszanin, to wybitna postać w polskim teatrze, która przyszła na świat 9 marca 1922 roku w Warszawie.
Jako aktorka teatralna, Bakka odznaczała się nie tylko talentem scenicznym, lecz także sporadycznymi próbami reżyserskimi. Choć jej obecność w filmie i telewizji była ograniczona, to jej wkład w sztukę dramatu jest nieoceniony.
Od 1959 roku Maria Bakka była związana ze Szczecinem, gdzie przez wiele lat kontynuowała swoją karierę artystyczną. Jej działalność zawodowa obejmowała okres od 1945 roku aż do 2012, co czyni ją jedną z długowiecznych postaci w polskim teatrze.
Życiorys
Maria Bakka przyszła na świat w stolicy Polski, Warszawie, w roku 1922. W jej rodzinie matka była polonistką, natomiast ojciec malarzem, co niewątpliwie wpłynęło na rozwój jej zainteresowań artystycznych. Podczas okupacji Niemieckiej, mieszkała w Warszawie, gdzie zaczęła intensywnie interesować się teatrem, podziwiając m.in. Elżbietę Barszczewską. W okresie nauki w szkole średniej, na lekcjach filozofii spotkała Zofię Mrozowską, która odegrała kluczową rolę w tym, że bakka mogła uczestniczyć w konspiracyjnych zajęciach Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej. Zajęcia te odbywały się w prywatnych mieszkaniach, które były jedynym miejscem edukacji artystycznej w tym trudnym czasie.
Na wykładach uczestniczyły znane postaci, takie jak Jadwiga Turowicz, Zofia Małynicz, Juliusz Osterwa oraz Marian Wyrzykowski. Jej kolegami z ławki byli m.in. Barbara Rachwalska i Andrzej Łapicki. Niestety, los nie sprzyjał Bakce i w obliczu wybuchu powstania warszawskiego nie zdołała uzyskać dyplomu PIST-u, a jej edukacja teatralna została przerwana. Wkrótce po wojnie przybyła do Krakowa, gdzie rozpoczęła swoją karierę w Studiu na Teatrze Starym, w którym występowali tacy aktorzy jak Andrzej Szczepkowski oraz Tadeusz Łomnicki.
W dniu 25 lipca 1945 roku Bakka zdała pierwszy w Polsce egzamin eksternistyczny, co zaowocowało przyznaniem jej dyplomu. Tuż po tej okazji zadebiutowała w objazdowym Teatrze Ziem Zachodnich, powstałym w Krakowie, biorąc udział w sztuce Jeńcy Lucjana Rydla, gdzie wcieliła się w postać Wichny. Spektakl był reżyserowany przez Wandę Siemaszkową i Władysława Woźnika, a Bakka z tym przedstawieniem podróżowała po różnych miastach i wsiach Polskich. Wydarzenie to miało ogromny wpływ na jej rozwój jako aktorki, uznawane jest za istotny etap w jej długiej karierze.
Na przełomie lat 1946 i 1947 zaczęła pracę na stałe w Teatrze Miejskim im. Juliusza Słowackiego w Opolu, a następnie występowała w różnych teatrach, w tym w Dramatycznym Marynarki Wojennej (Teatr Domu Marynarza) w Gdyni (w latach 1946-1947), Ziemi Lubuskiej im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1947-48), Miejskim w Bydgoszczy (1948-49), Polskim w Bielsku-Cieszynie (1949-53) oraz Dramatycznym w Poznaniu. W tym okresie, podczas pobytu u kuzynki w Stanach Zjednoczonych, przyszła na świat jej syn, Jan.
Krótko após narodzin dziecka, jej mąż, Aleksander Gierszanin, znany w teatrze jako Bohdan Gierszanin, otrzymał propozycję stałej pracy w Szczecinie, w Teatrach Dramatycznych, takich jak Teatr Polski oraz Teatr Współczesny. Zanim jednak przyjął tę ofertę, postawił warunek, że jego przyszła żona również swoją karierę powinna rozwijać w tym teatrze. To właśnie w tym czasie, w latach 1959-75, pracowała w tych teatrach, a od 1975 do 1983 miała etat w szczecińskim Teatrze Polskim.
W ciągu swojej długotrwałej kariery, aktorka brała udział w licznych inscenizacjach zarówno polskiej, jak i światowej klasyki. Pojawiała się w rolach w takich dziełach jak Balladyna, Damy i huzary, Wesele, Rewizor, Cyrulik sewilski, Lilla Weneda, Kordian, Dziady, Pan Tadeusz, Romeo i Julia, Miarka za miarkę, Śluby panieńskie i wiele innych. Jej repertuar obejmował różnorodne role, dramatyczne, jak i komediowe, a czasem występowała również w przedstawieniach dla młodszej widowni.
W 1984 roku Maria Bakka przeszła na emeryturę, lecz nie całkowicie rozstała się z aktorstwem. W międzyczasie czasami nawiązywała dość cenione przez krytyków występy, takie jak w Weselu i Czarownicach z Salem. W 2003 roku reżyserka Tatiana Malinowska-Tyszkiewicz zaprosiła ją do udziału w spektaklu Komandor dziś nie przyjdzie. Dodatkowo, specjalnie dla niej, przygotowała monodram Orbanowa w 2004 roku, a w 2009 zaproponowała główną rolę w przedstawieniu Dawno temu dziś, które Bakka zagrała w wieku 87 lat.
Obecnie artystka mieszka w Podgórzynie, usytuowanej w malowniczym województwie dolnośląskim. Na początku marca 2022 roku miała niezwykłą okazję obchodzić swoje setne urodziny.
Spektakle teatralne
Role
Maria Bakka w swojej karierze teatralnej zagrała w wielu znaczących rolach, które przyczyniły się do jej uznania w środowisku artystycznym. Poniżej przedstawiamy wybrane dokonania aktorki.
|
|
Teatr Telewizji
W Teatrze Telewizji Maria Bakka angażowała się w różnorodne przedstawienia, wśród których warto wyróżnić:
- 1976: Relacja (reż. Jerzy Wójcik),
- 1977: Medea, gdzie występowała jako Stara kobieta (reż. Jerzy Wójcik),
- 1987: Scenarzyści, w której grała sąsiadkę (reż. Andrzej May).
Film
Na dużym ekranie Maria Bakka zadebiutowała w 1979 roku, występując w filmie:
- Elegia, gdzie wcieliła się w postać Niemki (reż. Paweł Komorowski).
Reżyseria
Nie tylko jako aktorka, ale również jako reżyserka, Maria Bakka wpisała się w historię teatru. Jej osiągnięcia reżyserskie obejmują:
- 1957: Cyd (fragmenty) – asystent reżysera,
- 1958: Zygmunt August (fragmenty) – asystent reżysera,
- 1976: Yerma, czyli Bezpłodna – reżyser.
Odznaczenia i nagrody
Maria Bakka, znana ze swojego wkładu w kulturę, została uhonorowana wieloma prestiżowymi odznaczeniami oraz nagrodami, co świadczy o jej znaczącym wpływie na życie kulturalne.
- 1969: otrzymała tytuł Zasłużonego Działacza Kultury,
- 1975: została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi,
- 1977: zdobyła Złotą Honorową Odznakę Towarzystwa Przyjaciół Szczecina,
- 1985: uhonorowano ją Medalem 40-lecia Polski Ludowej,
- 2010: zyskała Złotą Odznakę Honorową Gryfa Zachodniopomorskiego,
- 2010: otrzymała nominację do Bursztynowego Pierścienia,
- 2015: uhonorowano ją Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Te wyróżnienia stanowią wyraz uznania dla jej pracy i zaangażowania w rozwój kultury regionalnej oraz krajowej.
Przypisy
- a b c d e f g h i Maria Bakka-Gierszanin, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 02.02.2022 r.] .
- Szczecin. Benefis Marii Bakki [online], e-teatr.pl, 07.04.2009 r. [dostęp 02.02.2022 r.] .
- a b c d AgataA. Pasek AgataA., Artyści szczecińskich scen teatralnych [online], e-teatr.pl, 18.11.2009 r. [dostęp 02.02.2022 r.] .
- KatarzynaK. Stróżyk KatarzynaK., Szczecin. Bursztynowe pierścienie dla Współczesnego [online], e-teatr.pl, 30.11.2010 r. [dostęp 07.12.2010 r.] .
- EwaE. Koszur EwaE., Trzy pytania [online], e-teatr.pl, 13.12.2004 r. [dostęp 02.02.2022 r.] .
- Szczecin. Monodram w antykwariacie [online], e-teatr.pl, 16.04.2008 r. [dostęp 02.02.2022 r.] .
- a b c d EwaE. Podgajna EwaE., Sylwetka Marii Bakki [online], teatry.art.pl (za Gazetą Wyborczą Szczecin), 28.04.2003 r.
- Artyści szczecińskich scen teatralnych [online], kultura.stetinum.pl, 2009 r. [dostęp 07.03.2010 r.] .
- 65 lat na deskach teatru [online], Biuro Informacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, 30.03.2010 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Krzysztof Jabłoński (fotograf) | Patricia Kazadi | Mela Muter | Max Fishman | Henryk T. Czarnecki | Gustaw Ehrenberg | Adam Tadeusz Wieniawski | Ryszard Kierczyński | Jan Franciszek Drewaczyński | Izabela Czartoryska | Stanisław Swen Czachorowski | Zdzisław Maklakiewicz | Wojciech Kurpik | Małgorzata Socha | Stanisław Przespolewski | Stanisław Miszczyk | Władysława Izdebska | Marian Stępień (architekt) | Grzegorz Brudko | Jacek RozenekOceń: Maria Bakka