Wojciech Kurpik

Kultura i sztuka

Wojciech Kurpik to postać wyróżniająca się w polskim świecie sztuki, której życie rozpoczęło się 4 maja 1931 roku w Warszawie. Jest on nie tylko cenionym konserwatorem dzieł sztuki, ale również profesorem i byłym rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Jego zaangażowanie w kształcenie przyszłych pokoleń artystów oraz poświęcenie dla konserwacji sztuki sprawiły, że zdobył uznanie w kraju i za granicą. Jego praca w akademii miała wpływ na rozwój wielu utalentowanych artystów, którzy dziś cieszą się sukcesami w różnych dziedzinach sztuki.

Życiorys

Wojciech Kurpik, syn Stanisława Kurpika i Wiktorii z Klimkiewiczów, rozpoczął swoją artystyczną drogę po ukończeniu Gimnazjum i Liceum Fotograficznego w Warszawie. To tam miał zaszczyt uczyć się pod okiem m.in. artysty fotografii Mariana Dederko. W 1951 roku zrezygnował z dotychczasowej ścieżki, aby podjąć studia na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tam, pod okiem Bohdana Marconiego, głęboko zanurzył się w tajniki konserwacji malarstwa i rzeźby polichromowanej, zaś teorię sztuki zgłębiał u Ksawerego Piwockiego. Malarstwo oraz rysunek studiował pod kierunkiem Michała Borucińskiego.

Po ukończeniu studiów w 1956 roku rozpoczął pracę w PP Pracowniach Konserwacji Zabytków (PKZ) w Warszawie, a w 1960 roku awansował na stanowisko kierownika pracowni w Zakładzie PKZ w Toruniu. Właśnie tam podnosił swoje kwalifikacje konserwatorskie, studiując na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika (UMK) u wybitnych specjalistów, jak Leonard Torwirt, Wiesław Domasłowski i Zbigniew Brochwicz. Ukończył studia z tytułem magistra na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w 1962 roku.

Latem 1962 roku Kurpik podjął pracę w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, gdzie zorganizował pracownię konserwatorską. W ramach tej funkcji wspierał muzea w południowo-wschodniej Polsce, stając się centralnym ośrodkiem zajmującym się ratowaniem ikon w opuszczonych cerkwiach Bieszczadów. Ikony szybko stały się kluczowym tematem jego działalności konserwatorskiej, a jego pracy można było doświadczyć w zbiorach w Sanoku, Przemyślu oraz w Wojewódzkiej Składnicy Zabytków Ruchomych w Łańcucie.

W połowie lat 60. Kurpik brał udział w konserwacji zbioru ikon w Bardejowie na Słowacji. Następnie w latach 1968–1969 jako część polskiego zespołu konserwatorów spędził blisko rok w Florencji, pracując w Fortezza da Basso nad ratowaniem dzieł sztuki po katastrofalnym wylaniu rzeki Arno. W 1970 roku udał się do Monachium na prośbę władz słowackich, aby ratować ikony z Bardejowa, które zostały uszkodzone. Właściwie przez dekady nieprzerwanie angażował się w prace renowacyjne, zajmując się również odnową fasad historycznych budynków w Sanoku.

W swoich działaniach naukowych, publikował w czasopiśmie „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Kurpik był także projektantem dwóch istotnych pomników: Pomnika Żołnierzy Września w Bykowcach, odsłoniętego w 1971 roku, oraz obelisku ku czci Polaków-ofiar okupacji niemieckiej, odsłoniętego w 1975 roku w Olchowcach przy cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego.

Latem 1974 roku obronił rozprawę doktorską na SGGW w Warszawie na temat ochrony drewna, pod kierunkiem Jerzego Ważnego. W 1975 roku Kurpik wrócił do stolicy, decydując się na pracę w Biurze Handlu Zagranicznego „Desa”, gdzie zajmował się konserwacją ikon. Kluczowe momenty jego kariery miały miejsce w późnych latach 70., kiedy to został powołany do Komisji Konserwatorskiej Ikony Matki Boskiej Częstochowskiej w 1979 roku oraz rozpoczął działalność dydaktyczną w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w 1980 roku. Stworzył również ważne badania dotyczące częstochowskiej Madonny, które zostały zwieńczone publikacją monografii.

W 1990 roku Wojciech Kurpik uzyskał tytuł profesora, a w Akademii Sztuk Pięknych pełnił funkcje dziekana Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki oraz rektora w latach 1996–1999. Po przejściu na emeryturę w 2001 roku, nie ustawał w działaniach, inicjując utworzenie na SGGW specjalności Konserwacja Drewna Zabytkowego. Będąc częścią Rady Naukowej tej specjalności, z zaangażowaniem kontynuuje swoją działalność.

Za swoje osiągnięcia Wojciech Kurpik został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2004 roku oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2014 roku. Należy do Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie oraz był jednym z pierwszych laureatów Nagrody „Conservator Ecclesiae” im. ks. Janusza Stanisława Pasierba w 1998 roku, przyznawanej przez Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków za wybitne osiągnięcia.

Prywatnie, Wojciech był mężem Danuty z Rowickich (1935-2024) oraz ojcem dwóch dzieci: Wojciecha Jakuba Kurpika, doświadczonego konserwatora zabytków związanym z Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg, oraz Marię Magdalenę Kurpik-Pawlicką, muzealnika i nauczyciela akademickiego.

Wybrane publikacje

Wojciech Kurpik to postać, której dorobek publikacyjny obejmuje szereg znaczących prac związanych z konserwacją zabytków. Jego wkład w ochronę kultury materialnej można śledzić na przestrzeni wielu lat, co czyni go ważnym ekspertem w swoim fachu. Poniżej przedstawione są wybrane pozycje z jego bogatej bibliografii.

  • Niektóre problemy konserwacji zabytkowego drewna budowlanego w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, w: Biuletyn Informacyjny Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku nr 2, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1965,
  • Konserwacja cerkwi w Uluczu, w: Biuletyn Informacyjny Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku nr 2 (współautor Michał Czajnik), Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1965,
  • Odkrycie malowideł ściennych w cerkwi w Posadzie Rybotyckiej pow. Przemyśl, w: Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku z.4, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1966,
  • Dalsze prace nad odkryciem malowideł ściennych i napisów w cerkwi w Posadzie Rybotyckiej, w: Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku z.7, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1968, s. 53–56,
  • Sygnowany ikonostas szkoły rybotyckiej, w: Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku z.7, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1968,
  • Konzervácia ikon v bardejovskom múzeu 1967, w: Šarišské múzeum v Bardejove 2 (red. Jan Mijal), Košice, Východoslovenské vydavatel’stvo, 1969, s. 193–204,
  • Problemy konserwatorskie i chronologia polichromii kościoła w Haczowie, w: Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku nr 16, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1972,
  • Niektóre zagadnienia ratowania zabytków martyrologicznych na przykładzie konserwacji wrót Rotundy w Zamościu, w: Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku nr 16, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1972,
  • Problemy konserwacji drewna zabytkowego, w: Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku nr 21, Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 1976,
  • „Blizny” Jasnogórskiego wizerunku / Problemy technologiczno-konserwatorskie malarstwa i rzeźby, w: Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci Leonarda Torwirta, Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 1992, s. 23–31,
  • Zasady konserwacji dzieł sztuki, w: Biuletyn informacyjny konserwatorów dzieł sztuki, Vol. 7. No 3-4 1996, s. 41–42,
  • Die Tschenstochauer Madonna, zur Restaurierung und Untersuchung, w: Ikonen, Restaurierung und naturwissenschaftliche Erforschung. Beitrage des internationalen Kolloquiums von Recklinghausen 1994, Monachium, Hrsg. Ivan Bentchev & Eva Haustein-Bartsch, 1997, s. 83–87, ISBN 3-925801-25-1,
  • Jasnogórska Bogurodzica – splendor najwyższy Władysława Opolczyka, [w:] Władysław Opolczyk jakiego nie znamy (red. Anna Pobóg-Lenartowicz), Opole, 2001, s. 73–84,
  • Relikwia Krzyża Św. w klasztorze Misjonarzy Oblatów na Św. Krzyżu, [w:] Biuletyn informacyjny konserwatorów dzieł sztuki, Vol. 13. No 3-4. 2002, s. 12–20,
  • Konserwator wobec dzieła o wybitnej randze kultowej, [w:] Roczniki Humanistyczne, Zeszyt 4, 2002, s. 215–238,
  • Między testamentem Elżbiety Łokietkówny a „Translatio Tabulae” Władysława Opolczyka. Próba rekonstrukcji zdarzeń, [w:] Biuletyn informacyjny konserwatorów dzieł sztuki, Vol. 15 No 1-2, 2004,
  • Konserwacja drewna zabytkowego w Polsce. Historia i stan badań, w: Ochrona Zabytków Nr 1/2 (współautor Jerzy Ważny), 2004, s. 25–48,
  • Konserwacja drewna zabytkowego w Polsce, w: Nauka Nr 1 (współautor Jerzy Ważny), 2005, s. 101–121,
  • Co w istocie restaurujemy?, w: Sztuka konserwacji i restauracji/The Art of Conservation and Restoration (red. Iwona Szmelter), Warszawa, Wyd. Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki MIKRDS oraz Rzeczpospolita, 2007, s. 28–39,
  • What in fact are we restoring?, w: Cesare Brandi’s thought from theory to practice. Acts of the Seminars of Warszawa. With the support of Culture 2000 Programme of the European Union, Culture 2000, s. 222–229,
  • Częstochowska Hodegetria. Wydawnictwo Konserwatorów Dzieł Sztuki / Wydawnictwo Bernardinum, 2008, s. 302, ISBN 83-916539-2-7, ISBN 978-83-7380-610-8,
  • Losy ikon rosyjskich w XX stuleciu, w: Zeszyty Warmii i Mazur 6. Ikona – sacrum i piękno (red. Grażyna Dobrzeniecka-Sikorska), Olsztyn, 2010, s. 23–49,
  • Matka Boża Okulicka i miedzioryt Jacopo Lauro w relacjach do jasnogórskiego pierwowzoru, w: Studia Claromontana. T. 28, 2010, s. 543–552,
  • Ein Panzerschrank für die Schwarze Madonna von Tschenstochau: über die Bewahrung und Erneuerung einer „Vitrine”, w: Restauro: Zeitschrift für Kunsttechniken, Restaurierung und Museumsfragen: Mitteilungen der IADA (współautor Matthias Farke), 120, 2014, s. 14–19,
  • Wyposażenie sejfu chroniącego wizerunek Matki Boskiej na Jasnej Górze w nową szybę kuloodporną, system klimatyzacyjny i specjalne oświetlenie (współautor Matthias Farke, Michał Bortnik), w: Ochrona Zabytków. [R.] 68, nr 1, 2015, s. 212–217,
  • Konserwator wobec dzieła sztuki. Pięć tekstów o praktyce i teorii konserwatorskiej, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2015, s. 139, ISBN 978-83-63594-70-1,
  • Częstochowska Hodegetria, Wydawnictwo Paulinianum, Jasna Góra, 2020, s. 560, ISBN 978-83-66050-33-4.

Oceń: Wojciech Kurpik

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:12