Maja Lidia Kossakowska-Grzędowicz, urodzona 27 lutego 1972 roku w Warszawie, a zmarła 23 maja 2022 w Starych Załubicach, była znaną polską pisarką fantastyki oraz dziennikarką. Choć jej wykształcenie to archeologia, Kossakowska zdobyła uznanie jako jedna z czołowych postaci w świecie polskiej fantastyki.
Nie bez powodu nazywana była pierwszą damą polskiej fantastyki. W swoich pracach autorka preferowała posługiwanie się wyłącznie swoim panieńskim nazwiskiem, co jak sama zaznaczała, miało na celu uniknięcie mieszania i kombinowania w kwestii tożsamości literackiej.
Debiut Kossakowskiej miał miejsce jeszcze przed jej ślubem. Jej mąż, Jarosław Grzędowicz, również jest pisarzem, który aktywnie tworzy literaturę fantastyczną. Mimo że oboje byli częścią tego samego literackiego kręgu, Maja nie pisała wspólnie z mężem, traktując go jednak jako swojego pierwszego czytelnika.
Życiorys
Ukończyła Liceum Sztuk Plastycznych, gdzie uzyskała tytuł zawodowy plastyka-wystawiennika, a następnie studiowała archeologię śródziemnomorską na Uniwersytecie Warszawskim. Już wybierając ten kierunek, miała na uwadze swoje przyszłe aspiracje literackie; pragnęła kształcić się w dziedzinach, które w przyszłości wspierałyby jej pasję do pisania w gatunku fantastyki.
W trakcie swojego życia zawodowego pracowała nie tylko jako pisarka, ale również jako dziennikarka, prowadząc programy telewizyjne oraz tworząc prace malarskie. Jej poezja znalazła swoje miejsce obok utworów takich twórców, jak Jan Twardowski, Julian Tuwim, oraz Wisława Szymborska, a ich wspólny dorobek znalazł swoje odzwierciedlenie w poetyckim komentarzu do wystawy polskich artystów plastyków zatytułowanej „Anioły”, zorganizowanej w Kopenhadze w 2006 roku.
Interesującym aspektem jej życia była decyzja o podawaniu się za jedną z tytularnych właścicielek pałacu Kossakowskich, co dodawało tajemniczości jej postaci. W sierpniu 2020 roku złożyła podpis wraz z innymi czołowymi autorami polskiej fantastyki, takimi jak Rafał Ziemkiewicz, Andrzej Pilipiuk, Jacek Dukaj, Jacek Piekara oraz Jarosław Grzędowicz, w liście otwartym broniącym Jacka Komudy oraz wolności słowa. List ten był reakcją na samokrytyczne oświadczenie „Nowej Fantastyki”, które dotyczyło wcześniejszej publikacji kontrowersyjnego opowiadania Komudy.
Na tragiczne wieści o jej śmierci dotarł świat w wyniku pożaru domku letniskowego, w którym zginęła w nocy z 22 na 23 maja 2022 roku. Jej życie zakończyło się w takim nieprzewidzianym momencie. 20 czerwca 2022 roku znalazła swój ostateczny spoczynek na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Twórczość
Maja Lidia Kossakowska to autorka, która zadebiutowała w 1997 roku, prezentując swoje opowiadanie pt. Mucha w czasopiśmie Fenix. Na jego podstawie powstała jednoaktowa sztuka teatralna. W 2001 roku zdobyła Srebrny Glob w kategorii opowiadanie roku za znakomity utwór Beznogi tancerz. W krótkim czasie otrzymała cztery nominacje do prestiżowej Nagrody im. Janusza Zajdla, a jej opowiadania, takie jak Sól na pastwiskach niebieskich, Schizma, Beznogi tancerz oraz Żarna niebios, zyskały uznanie w środowisku literackim. Mikropowieść Zwierciadło znalazła się na trzeciej pozycji w rankingu czytelników czasopisma Sfinks.
Pisarka stworzyła również trzy książki o anielskiej tematyce, w tym Obrońcy Królestwa, zbiór opowiadań z 2003 roku, który jest fabularnie powiązany z następnie wydaną powieścią Siewca Wiatru z 2004 roku. Kossakowska wzbogaciła tę powieść o szczegółowy słownik terminów, nazw i formacji militarnych, istotny dla zrozumienia świata aniołów w swojej twórczości. Kolejnym tytułem jest Żarna niebios, będący reedycją Obrońców Królestwa, jednak z dodatkowymi opowiadaniami takimi jak Gringo i Żarna niebios, wydany w 2008 roku. W następnych latach Kossakowska ujawniła swoje zainteresowanie mitologią Jakutów, co znalazło odzwierciedlenie w książce Ruda sfora.
W 2009 roku autorka opublikowała cztery mikropowieści pod wspólnym tytułem Upiór Południa, które sama określała jako najważniejsze i najpełniejsze opowieści w swoim dorobku literackim. W 2006 roku została uhonorowana nagrodą Złotego Kota za cykl anielski, a w 2007 roku przyznano jej Śląkfę dla Twórcy Roku. Ośmiokrotnie nominowana do Nagrody im. Janusza Zajdla, zdobyła ją w 2007 roku za opowiadanie Smok tańczy dla Chung Fonga oraz w 2012 roku za powieść Grillbar Galaktyka.
Inspiracje pisarskie
Kossakowska za swojego mistrza w literaturze fantastycznej uważała Gene’a Wolfe’a, ceniąc jego zdolność do kreowania mentalności starożytności z ogromną erudycją. Za mistrza słowa uznawała Raya Bradbury’ego. W swojej drodze twórczej inspirowała się także wieloma amerykańskimi autorami, takimi jak John Steinbeck oraz William Faulkner. Pozostawała również pod wrażeniem literatury iberoamerykańskiej, szczególnie dzieł Julio Cortazara.
Publikacje
Książki
Cykl Zastępy Anielskie
W tej niezwykłej serii znajdują się:
- Obrońcy Królestwa, który jest zbiorowym dziełem opowiadań (Runa 2003),
- Siewca Wiatru, powieść wydana przez Fabrykę Słów w styczniu 2004 roku,
- Żarna niebios, to zrewidowana edycja Obrońców Królestwa z dwoma nowymi opowiadaniami (Fabryka Słów, sierpień 2008),
- Zbieracz burz, tom 1, powieść wydana przez Fabrykę Słów w lutym 2010,
- Zbieracz burz, tom 2, również powieść (Fabryka Słów, wrzesień 2010),
- Bramy światłości, tom 1, to pierwszy tom serii opublikowany przez Fabrykę Słów w styczniu 2017,
- Bramy światłości, tom 2, wydany w lutym 2018 przez Fabrykę Słów,
- Bramy światłości, tom 3, zakończenie serii, które ukazało się w listopadzie 2018 (Fabryka Słów).
Pozostałe
Inne ciekawe publikacje Maji Lidia Kossakowskiej obejmują:
- Zakon Krańca Świata, tom 1, powieść (Fabryka Słów, lipiec 2005),
- Zakon Krańca Świata, tom 2, następny tom serii (Fabryka Słów, sierpień 2006),
- Więzy krwi, zbiór opowiadań, który ukazał się dzięki Fabryce Słów w lutym 2007,
- Ruda sfora, powieść wydana przez Fabrykę Słów w sierpniu 2007,
- Upiór południa. Czerń, powieść (Fabryka Słów, lipiec 2009),
- Upiór południa. Pamięć Umarłych, powieść, która wyszła w sierpniu 2009 (Fabryka Słów),
- Upiór południa. Burzowe Kocię, kolejna powieść (Fabryka Słów, wrzesień 2009),
- Upiór południa. Czas mgieł, powieść (Fabryka Słów, październik 2009),
- Grillbar Galaktyka, powieść opublikowana w październiku 2011 przez Fabrykę Słów,
- Takeshi Cień Śmierci, tom 1, wydany w kwietniu 2014 przez Fabrykę Słów,
- Takeshi. Taniec Tygrysa, tom 2, który zadebiutował w czerwcu 2015 (Fabryka Słów),
- Takeshi 3: Pałac umarłych, tom 3, nowa powieść, która ukazała się w maju 2023 (Fabryka Słów).
Opowiadania
Wśród opowiadań autorki znajdziemy:
- Mucha, opublikowana w „Fenix” nr 60 w styczniu 1997 roku,
- Sól na pastwiskach niebieskich, która znalazła się w „Fenix” nr 86 w lipcu 1999 oraz w zbiorze Obrońcy Królestwa (Runa 2003),
- Schizma, drukowana w „Fenix” nr 88 we wrześniu 1999,
- Hekatomba, opowiadanie z „Fenix” nr 90, 2000,
- Wieża zapałek, opublikowana w „Magia i Miecz” w kwietniu 2000 (Runa 2003),
- Kosz na śmierci, pojawiające się w „Fenix” nr 93 w roku 2000 (Runa 2003),
- Beznogi tancerz, także w „Fenix” nr 98 w roku 2000 (Runa 2003),
- Diorama, wydana w „Fenix” nr 101 w 2001 roku,
- Zwierciadło, mikropowieść, która zagościła w antologii Wizje alternatywne 4 (Solaris 2002),
- Żarna niebios, opublikowane w „Fenix” nr 106 oraz w antologii Zajdel 2002, Fabryka Słów 2003,
- Światło w tunelu, opowiadania z Obrońców Królestwa, Runa 2003,
- Zobaczyć czerwień, również z Obrońców Królestwa, Runa 2003,
- Dopuszczalne straty, które znalazły się w zbiorze Obrońcy Królestwa (Runa 2003),
- Smuga krwi, znowu w zbiorze Obrońców Królestwa (Runa 2003),
- Serce wołu, w antologii PL +50. Historie przyszłości, wydanej przez Wydawnictwo Literackie w 2004,
- Więzy krwi, antologia Demony (Fabryka Słów 2004),
- Spokój Szarej Wody, zamieszczona w antologii Małodobry (Fabryka Słów 2004),
- Smutek, która znalazła się w antologii Wizje alternatywne 5 (Solaris 2004),
- Szkarłatna Fala, zbiór opowiadań w Deszczach Niespokojnych (Fabryka Słów 2005),
- Smok tańczy dla Chung Fonga, opowiadanie z antologii Księga smoków (Runa 2006).
Nagrody
Maja Lidia Kossakowska zdobyła wiele prestiżowych nagród, które doceniają jej twórczość. Oto kluczowe wyróżnienia, które zdobyła w swojej karierze:
- Srebrny Glob za opowiadanie Beznogi tancerz, 2001,
- Złoty kot za cykl anielski, 2006,
- Śląkfa dla Twórcy Roku, 2007,
- Nagroda im. Janusza A. Zajdla za opowiadanie Smok tańczy dla Chung Fonga, 2007,
- Nagroda im. Janusza A. Zajdla za powieść Grillbar Galaktyka, 2012,
- Fawkes dla książki z cienia 2018 za cykl Upiór południa.
Przypisy
- Pogrzeb Mai Lidii Kossakowskiej. Tłumy żegnały pisarkę na Powązkach. warszawa.naszemiasto.pl. [dostęp 20.06.2022 r.]
- Tragiczny pożar domu pod Warszawą. Nie żyje pierwsza dama polskiej fantastyki [online], tvp.info, 23.05.2022 r. [dostęp 23.05.2022 r.]
- Stare Załubice. Nocny pożar domu letniskowego. Kobieta spłonęła żywcem. [online], WWL112.PL, 23.05.2022 r. [dostęp 23.05.2022 r.]
- Łukasz M.Ł.M. Wiśniewski, Wpis na portalu Facebook [online], Facebook, 23.05.2022 r. [dostęp 23.05.2022 r.]
- a b Maja Lidia Kossakowska nie żyje. Popularna pisarka zginęła w pożarze swojego domku letniskowego [online], Booklips.pl, 23.05.2022 r. [dostęp 23.05.2022 r.]
- Pisarze fantasy opublikowali list otwarty w obronie Komudy. Podpisali go m.in. Ziemkiewicz, Piekara i Dukaj [online], rozrywka.blog – Cyfrowy styl życia, 05.08.2020 r. [dostęp 08.04.2021 r.]
- Wywiad z Mają Lidią Kossakowską. Część I – Książki [online], polter.pl [dostęp 07.05.2018 r.]
- Wywiad z Mają Lidią Kossakowską [online], horror.com.pl [dostęp 06.05.2018 r.]
- Pyrkon mówi: wywiad z Mają Lidią Kossakowską – Kontra – Niezależne Media Studentów UAM, „Kontra – Niezależne Media Studentów UAM”, 26.04.2015 r. [dostęp 07.05.2018 r.]
- Bramy Światłości t.1 [online], lubimyczytac.pl [dostęp 05.01.2017 r.]
- Fabryka Słów – Autorzy – Maja Lidia Kossakowska. fabrykaslow.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (30.09.2011 r.)]
- a b Ashka (pseud.): Zapiski z turnusu resocjalizacyjnego w Zakładzie Karnym Jastrzębia Góra, Nordcon 2001.
- Oficjalna strona Mai Lidii Kossakowskiej.
- Jarosław Grzędowicz. Fabryka Słów. [dostęp 11.09.2015 r.]
- Pierwsza dama polskiej fantastyki [online], magiel.waw.pl [dostęp 07.05.2018 r.]
- a b c Maja Lidia Kossakowska, [w:] encyklopediafantastyki.pl [dostęp 22.10.2018 r.]
- Upiór Południa, [w:] encyklopediafantastyki.pl [dostęp 22.10.2018 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Miriam Aleksandrowicz | Konstancja Turczynowicz | Marcin Latałło | Ewelina Ruckgaber | Marceli Trapszo | Wojciech Milewski | Bohdan Marconi | Jan Banucha | Liliana Bardijewska | Janina Mortkowiczowa | Władysław Ostrowski (malarz) | Adam Jezierski (aktor) | Janusz Kaniewski | Rena Tomaszewska | Władysław Gumiński | Władysław Godik | Stanisław Lipski (kompozytor) | Andrzej Bieńkowski (malarz) | Katarzyna Maciejko-Kowalczyk | Wiesław LangeOceń: Maja Lidia Kossakowska