Maciej Luniak

---

Życiorys

Rodzina i dzieciństwo

Maciej Luniak przyszedł na świat w 1936 roku w Warszawie jako pierworodny syn Ryszarda Luniaka i Heleny. Jego dziadek, Karol Luniak, wywodził się z rodziny z Łodzi, która przez wiele pokoleń zajmowała się tkactwem. W roku 1914 Karol przeniósł się do stolicy, gdzie nabył kamienicę oraz działkę, na której zbudował dom w Mokotowie. Dzięki szybkiemu rozwojowi oraz urbanizacji tej okolicy, wartość zgromadzonych dóbr rodziny znacznie wzrosła.

Ryszard, syn Karola, w czasach I wojny światowej służył w wojsku, a po jej zakończeniu kontynuował działalność ojca, zajmując się zarządzaniem kamienicami. W 1934 roku poślubił Helenę Barycką, z którą miał dwóch synów – Macieja oraz Sławomira. W okresie przed wybuchem II wojny światowej oraz w trakcie jej trwania, rodzina Luniaków mieszkała na ulicy Puławskiej. Po rozpoczęciu Powstania Warszawskiego, przeprowadzili się do Górek, natomiast po wojnie, wiosną 1945 roku, osiedli na Służewie.

W wyniku dekretu Bieruta wszystkie warszawskie nieruchomości Luniaków zostały znacjonalizowane, co zmusiło ich do dalszych przeprowadzek. Kilka lat później zamieszkali w Świdrze, częściowo z powodu zdrowotnych problemów ojca, który zachorował na gruźlicę.

Edukacja

Maciej swoje kształcenie rozpoczął w latach 1949–1953 w Liceum Ogólnokształcącym w Otwocku, gdzie zainteresował się ornitologią. Już w 1953 roku zapisał się na Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1958 roku uzyskał magisterium.

Praca

Po ukończeniu studiów, Luniak rozpoczął pracę w Pracowni Szczurów w Laboratorium Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji Ministerstwa Zdrowia, gdzie był aktywny w latach 1959-1960. W 1960 roku podjął zatrudnienie w Instytucie Zoologii PAN, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę w 2004 roku. W 1968 roku obronił pracę doktorską z zakresu nauk biologicznych, a w 1978 roku uzyskał habilitację. Tytuł profesora nauk biologicznych nadano mu w 1992 roku.

W latach 1982-1991 pełnił rolę zastępcy dyrektora ds. naukowych, a w latach 1996-2002 kierował Pracownią Ornitologii. Malując bogaty obraz swojego dorobku, w latach 1991-2014 był członkiem Rady Naukowej Instytutu, a także redaktorem naczelnym czasopisma Acta Ornithologica w latach 1995-2003. Od 2004 roku jest emerytowanym profesorem oraz współpracownikiem instytutu.

Badania

W badaniach realizowanych przez Macieja Luniaka awifauna miasta stanowi kluczowy obszar jego zainteresowań. W latach 1964 oraz 2001 miał przyjemność kierować dwoma istotnymi inwentaryzacjami awifauny stolicy Polski, Warszawy. Wyniki tych badań zaowocowały w postaci dwóch monografii oraz szeregu publikacji, zarówno o charakterze naukowym, jak i popularnonaukowym.

Warto również wspomnieć, że Maciej Luniak pełnił funkcję kierownika reintrodukcji sokoła wędrownego w Warszawie w latach 1995–1999, co zakończyło się zasłużonym sukcesem. Jego zainteresowania obejmowały także synurbizację ptaków oraz ssaków, przede wszystkim synurbizację kosa. Prowadził dociekliwe badania dotyczące formowania się awifauny w różnych etapach rozwoju oraz zagospodarowania osiedli mieszkaniowych w Warszawie.

Maciej Luniak dostarczył także cennych informacji na temat wpływu renowacji miejskich parków warszawskich na ich awifaunę lęgową, co znacząco przyczyniło się do poszerzenia wiedzy w tym obszarze. Dodatkowo, koordynował pracę zespołu zajmującego się badaniami przyrody Parku Skaryszewskiego, co pozwoliło na dokładniejszą analizę lokalnych ekosystemów.

Jego ekspertyza obejmowała również badania awifauny południowej części środkowego brzegu Wisły oraz obszaru Wysoczyzny Siedleckiej. Dzięki tym wszystkim pracom, Maciej Luniak znacząco wzbogacił polską ornitologię.

Działalność

Ochrona przyrody

Maciej Luniak jest uznawanym specjalistą w obszarze ochrony przyrody, który stworzył wiele ekspertyz oraz aktywnie uczestniczył w konsultacjach dotyczących różnych inicjatyw związanych z ochroną zasobów naturalnych w stolicy. Jego działania obejmują ważne lokalizacje, takie jak Las Bielański oraz Park Skaryszewski, a także brzegi Wisły w Warszawie.

Maciej Luniak ma na koncie wiele inicjatyw, które przyczyniły się do zwiększenia świadomości na temat ochrony ptaków. Jego prace obejmują promowanie użycia skrzynek lęgowych jako narzędzia do poprawy bioróżnorodności awifauny miejskiej. Ponadto, skoncentrował się na ochronie ptaków, które zdecydowały się gniazdować w architekturze miejskiej. Dzięki obszernym analizom ornitologicznym oraz różnorodnym akcjom, podejmowanym przez Luniaka, Las Bielański uzyskał status rezerwatu, co stanowi ważny krok w kierunku ochrony lokalnych ekosystemów.

Popularyzacja nauki

W zakresie popularyzacji nauki, Maciej Luniak ma na swoim koncie imponującą liczbę publikacji, które w sumie przekraczają 200. Wśród znanych tytułów można wymienić książki takie jak „Przyroda Bielan Warszawskich” z 2010 roku oraz „O ptakach Warszawy” wydaną w 1974 roku. Co więcej, przez pięć lat, od 1975 do 1980, prowadził rubrykę ornitologiczną w czasopiśmie harcerskim „Świat Młodych”.

Jako współorganizator amatorskiego ruchu ornitologicznego w Warszawie, Maciej Luniak przez ponad trzy dekady pełnił rolę kierownika Koła Warszawskiej Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, wspierając tym samym rozwój pasji ornitologicznych wśród młodzieży oraz dorosłych entuzjastów. Jego zaangażowanie w edukację oraz naukowe podejście do ochrony przyrody zasługują na szczególne uznanie, a jego działania mają trwały wpływ na lokalne środowisko oraz społeczność.

Wybrane publikacje książkowe

Maciej Luniak ma na swoim koncie szereg znaczących publikacji książkowych, które przyczyniają się do rozwoju wiedzy o ptakach oraz ochronie środowiska. Jego prace są istotnym źródłem informacji zarówno dla specjalistów, jak i dla osób zainteresowanych przyrodą. Oto wybrane tytuły:

• Bolesław Jabłoński, Ewa Kucińska i Maciej Luniak, Poradnik ochrony ptaków, ZG LOP, Warszawa 1979, ISBN 83-00-00871-3,
• Maciej Luniak, Paweł Kozłowski, Wiesław Nowicki, Joanna Plit, Ptaki Warszawy: 1962-2000, IGiPZ PAN, Warszawa 2001. Dostęp do książki w repozytorium RCIN: Link,
• Maciej Luniak, Dzikie życie w parkach miejskich – jak mu sprzyjać, Euro Pilot, Warszawa 2019. Dostęp do publikacji na stronie Zarządu Zieleni w Warszawie: Link,
• Maciej Luniak, Przed odlotem. O sobie i przyrodzie miasta, Multico, Warszawa 2023,
• Maciej Luniak, pod redakcją naukową, Przyroda Bielan warszawskich, Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2010 i 2013,
• Maciej Luniak, Ptaki Warszawy 1962-2000, Instytut Geografii i Przedstrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2001.

---

Oceń: Maciej Luniak

---