Stefania Skwirowska

Nauka i edukacja

Stefania Maria Skwirowska, urodzona 27 września 1923 roku w Warszawie, zmarła 15 marca 2019 roku w tym samym mieście. Była wybitną postacią w polskiej kulturze, pełniącą rolę bibliografki oraz bibliotekarki w Bibliotece Narodowej oraz w Bibliotece Teologicznej „Bobolanum” w Warszawie.

Nie można jednak zapomnieć o jej zaangażowaniu w działalność harcerską i militarną. Stefania to także żołnierz Armii Krajowej, której losy były nierozerwalnie związane z tragicznymi wydarzeniami II wojny światowej. Jako uczestniczka Powstania Warszawskiego, jej poświęcenie i heroizm są godne najwyższego uznania.

W późniejszych latach swojego życia, Skwirowska angażowała się w działalność w NSZZ „Solidarność”, co tylko podkreśla jej znaczenie w historii Polski. Dzięki takim osobom jak ona, historia lat minionych staje się bardziej zrozumiała i żywa.

Życiorys

Stefania Skwirowska przyszła na świat 27 września 1923 roku w stolicy Polski, Warszawie. W okresie przed wybuchem II wojny światowej podjęła naukę w Żeńskim Liceum i Gimnazjum im. Anieli Wereckiej mieszczącym się przy ulicy Foksal. Maturę zdobyła na tajnych kompletach, kontynuując edukację mimo trudnych warunków. W latach 1943–1944 studiowała w ukryciu historię na podziemnym Uniwersytecie Warszawskim, a naukę zakończyła w 1950 roku, uzyskując dyplom magistra filozofii w zakresie historii.

1 sierpnia 1946 roku rozpoczęła swoją zawodową karierę w Bibliotece Narodowej (BN), początkowo pracując w Dziale Uzupełniania Zbiorów, a następnie w Dziale Druków Nowszych. Po ukończeniu kursu dla bibliotekarzy naukowych w 1948 roku oraz kursu bibliograficznego w 1950 roku, 1 stycznia 1951 roku objęła funkcję zastępcy kierownika Działu Bibliografii Bieżącej Specjalistycznej w Instytucie Bibliograficznym BN. Od 1953 do 1983 roku, aż do przejścia na emeryturę, kierowała tym Działem, które zostało przekształcone w Zakład Bibliografii Zawartości Czasopism.

W ciągu swojej kariery zawodowej pracowała nad różnymi aspektami bibliografii, ze szczególnym uwzględnieniem bieżącej bibliografii narodowej artykułów z czasopism, a także wydawnictw ciągłych oraz specjalnych bibliografii, w tym dokumentów wydawanych poza cenzurą. Jej zaangażowanie w doskonalenie metodyki bibliograficznej przyczyniło się do znacznych postępów w tej dziedzinie, a jej działania w latach 1983–1992 obejmowały pracę w Bibliotece Teologicznej „Bobolanum” w Warszawie, gdzie podjęła się gromadzenia materiałów do wydawnictwa Bibliografia dell’Archivo Vaticano, co wiązało się z czasowym pobytem w Rzymie.

Zgromadzone materiały zostały opublikowane w 2000 roku jako Bibliografia źródeł watykańskich cytowanych w polskich periodykach 1946–1990. W 1993 roku Stefania Skwirowska wróciła do BN, na początku w Zakładzie Uzupełniania Zbiorów, później w Instytucie Bibliograficznym. W 1994 roku rozpoczęła pracę nad Bibliografią niezależnych wydawnictw ciągłych z lat 1976–1990. Jej publikacja zdobyła Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego za rok 2001. W latach 2005–2011 była wolontariuszką w BN, gdzie zajmowała się uzupełnianiem i weryfikowaniem bazy danych czasopism podziemnych.

Działalność społeczna

Od 1937 do 1942 roku Stefania była aktywną harcerką X Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej. W 1942 roku przydzielono ją do V Obwodu (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej jako łączniczkę wywiadu wojskowego, gdzie działała pod pseudonimem „Lutyk”. W momencie wybuchu powstania warszawskiego pełniła rolę łączniczki w kompanii O 2 ppor. „Misiewicza” batalionu „Olza” pułku „Baszta”. Po zakończeniu walk trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie znalazła schronienie w Błoniu pod Warszawą. Jej bliscy, w tym matka oraz brat, zostali deportowani do Austrii.

W czerwcu 1945 roku Stefania, razem z dowódcą Witoldem Krassowskim, wróciła do Warszawy, gdzie wznowiła pracę w szpitalu zakaźnym. Od września 1945 do maja 1946 roku pracowała w PCK Okręgu Warszawskiego. W 1980 roku była jednym z założycieli NSZZ „Solidarność” w BN, gdzie pełniła rolę sekretarza oraz wiceprzewodniczącej Komisji Zakładowej. W 1981 roku aktywnie uczestniczyła w organizacji strajku w BN, angażując się również na rzecz środowiska kombatantów Armii Krajowej, pozostając w bliskim kontakcie ze swoimi kolegami z AK.

Zmarła w Warszawie 15 marca 2019 roku, a jej miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 46 C, rząd 6, grób 16).

Odznaczenia

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978),
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006),
  • Warszawski Krzyż Powstańczy (1982),
  • Krzyż Armii Krajowej (1994),
  • Krzyż Pamiątkowy Akcji „Burza” oraz Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza” i Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” (1990),
  • Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2013).

Ważniejsze publikacje

W oparciu o Katalog 2023, przygotowane zostało zestawienie najważniejszych publikacji Stefanii Skwirowskiej, autorki wielu wpływowych prac.

  • Bibliografia niezależnych wydawnictw ciągłych z lat 1976-1990. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2001 [współaut. Joanna Podurgiel],
  • Bibliografia źródeł watykańskich cytowanych w polskich periodykach 1946-1990: Archivum Secretum Vaticanum, Archiwa Stolicy Apostolskiej poza Archivum Secretum Vaticanum, Bibliotheca Apostolica Vaticana: manuskrypty. Oprac. zespół pod kierownictwem i redakcją Stefanii Skwirowskiej; przy współpr. Ewy Poleszak i Grażyny Federowicz. Rzym; Warszawa: Papieski Instytut Studiów Kościelnych, 2000,
  • Bibliographie des travaux des historiens polonais en langues étrangères parus dans les années 1945-1968. Wrocław: Zakład Nar. im. Ossolińskich, 1971,
  • Bibliographie des travaux des historiens polonais en langues étrangères, parus dans les années 1969-1973. „Acta Poloniae Historica”, 1975,
  • Bibliographie des travaux des historiens polonais, parus en langues étrangères dans les années 1979-1982. „Acta Poloniae Historica”, 1984,
  • Jan Paweł II poza cenzurą PRL: bibliografia 1976-1989. Rzym: Fundacja Jana Pawła II. Ośrodek Dokumentacji Pontyfikatu, 1996, [współaut. Anna Sitarska],
  • Stan i kierunki rozwoju „Bibliografii Zawartości Czasopism” jako członu bibliografii narodowej, [w:] Badanie potrzeb użytkowników Bibliografii Zawartości Czasopism. Materiały z konferencji, Warszawa 11-12 października 1973. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1977, s. 7-28.

Przypisy

  1. a b c Kister 2023 r.
  2. MPW 2023 r.
  3. Federowicz 2023 r., s. 287.
  4. Federowicz 2023 r., s. 288.
  5. Federowicz 2023 r., s. 288–289.
  6. Federowicz 2023 r., s. 287–293.

Oceń: Stefania Skwirowska

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:19