Lech Paszkowski

---

Życiorys

Lech Paszkowski był synem Józefa Paszkowskiego, uznanego rzeźbiarza, oraz Janiny Bobińskiej, z zawodu artystki malarki. Jego edukacja rozpoczęła się w gimnazjum Lorentza, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie, gdzie uzyskał maturę w 1938 roku. W międzyczasie, uczęszczał również do Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, w ramach wydziału nawigacyjnego. Niestety z uwagi na zły stan zdrowia, musiał opuścić tę instytucję oraz jednostkę „Dar Pomorza”, na której odbył swoje pierwsze rejsy. Powrócił na krótko do Szkoły Morskiej w lipcu 1939 roku.

To właśnie w szkołach musiał zajmować się swoją pasją literacką. Swoje debiutanckie prace zaprezentował między innymi w „Młodym Lesie” oraz w roczniku „Dom i Szkoła”, gdzie publikował fragmenty dziennika z rejsu na „Darze Pomorza”. W 1938 roku, jego zaangażowanie w Junackich Hufcach Pracy zaowocowało pracą przy budowie drogi na Gubałówce w okolicach Zakopanego. Również w tym samym roku, został powołany do wojska, gdzie odbył kurs podchorążych rezerwy w Brześciu nad Bugiem.

W sierpniu 1939 roku, przydzielono go do 83. Pułku Strzelców Poleskich, uczestniczył w bitwie nad górną Wartą oraz w obronie linii nad rzeką Widawką i pod Jeżowem k. Skierniewic 9 września 1939 roku. Niestety, 12 września, w trakcie walki we dworze Pilaszków, w starciu z gwardią SS-Leibstandarte „Adolf Hitler”, dostał się do niewoli. Po capturesie trafił na przymusowe prace rolnicze w Meklemburgii.

W roku 1945 przebywał w Lubece, gdzie pracował w wojskowej komisji weryfikacyjnej płk. K. Ziemskiego. Następnie wstąpił do Kompanii Marynarzy przy Armii Ren, której zadaniem było wspieranie polskiej marynarki wojennej w Anglii. Po dwóch latach w obozie dla osób przesiedlonych (displaced persons) pod Hamburgiem, Lech postanowił nie wracać do Polski rządzonej przez komunistów. Nawiązał kontakt z wujem, który mieszkał w Australii. Wraz z tym, wyruszył do Marsylii, skąd 16 marca 1948 roku odszedł na egipskim statku „Misr” w kierunku Australii, gdzie dotarł 28 kwietnia 1948 roku.

W Australii, rozpoczął swoją karierę zawodową jako robotnik w fabryce silników elektrycznych, następnie pracował w warsztatach mechanicznych, które założyli polscy marynarze, popularnie określanych jako „Zabuski i S-ka”. Od 1952 do 1984 roku, Lech pełnił funkcję w laboratorium elektrotechnicznym Rady Miejskiej w Melbourne. W tym czasie ukończył studium z zakresu dziennikarstwa, a także słuchając wykładów na Royal Melbourne Technical College. W czasie urlopów pracował jako marynarz na żaglowcach i motorowcach, transportując ładunki do różnych portów, takich jak Launceston oraz Devonport.

W swoim wczesnym okresie życia w Australii, Paszkowski pisał do wielu polskojęzycznych gazet, takich jak „Echo” w Perth, brazylijskie „Ludu”, „Tygodnik Katolicki”, „Głos Polski” oraz „Tygodnik Polski” wydawany w Melbourne, jak również do „Wiadomości Polskich” z Sydney. Jego prace obejmowały ponad 60 artykułów, szkiców i recenzji książek publikowanych w londyńskich „Wiadomościach”. Dodatkowo, opublikował liczne artykuły biograficzne dotyczące Polaków osiadłych w Australii na stałe lub przebywających tam czasowo.

Paszkowski odbył dwie znaczące podróże morskie: w jedną dookoła świata, a w drugą na Tahiti. W 1983 roku spędził siedem miesięcy w podróży dookoła świata na angielskim statku „Canberra”. Trasa tej podróży obejmowała takie miejsca jak Auckland, Suvę, Honolulu, San Francisco, Los Angeles, Acapulco, Balboa, Port Everglades i Miami, a także Nowy Jork oraz Funchal, kończąc w Southampton. W Anglii poszukiwał materiałów do biografii Pawła Edmunda Strzeleckiego, odwiedzając Londyn i Oksford, a także zbierał informacje na temat wydarzeń związanych z wojną w 1939 roku w Instytucie Gen. W. Sikorskiego. Z tej podróży, poprzez „Tygodnik Polski” z Melbourne, przesłał liczne reportaże, które były pisał na pokładzie „Canberry” i opatrzył je tytułem „Przez dwa oceany”. Ostatnie dni tej podróży, spędził w Polsce, odwiedzając swoje rodzinne strony po raz pierwszy od zakończenia II wojny światowej.

Jego kolejna podróż prowadziła na Tahiti na statku „Sea Princess” w 1987 roku, gdzie zamiast na zwykłe wycieczki eksplorował miejsca, w których niegdyś przebywał polski podróżnik Paweł Edmund Strzelecki. Paszkowski finalnie mieszkał w East Malvern, malezyjskiej dzielnicy Melbourne, znajdującej się w stanie Wiktoria.

Twórczość

Książki

Lech Paszkowski jest autorem wielu istotnych publikacji, które dotyczą tematyki polskiej emigracji oraz kultury. W jego dorobku literackim można znaleźć prace takie jak:

• „Polacy w Australii i Oceanii 1790-1940” (wydane przez B. Świderskiego w Londynie w 1962 roku oraz ponownie w 2008 przez Oficynę Wydawniczą Kucharski przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, ISBN 978-83-89376-71-8),
• „Social background of Sir Paul Strzelecki and Joseph Conrad” (wstęp Jerzego Zubrzyckiego, Australia Felix Literary Club, Melbourne 1980),
• „Poles in Australia and Oceania 1790–1940” (Australian National University Press, Sydney – Oksford – Nowy Jork 1987),
• „Sir Paul Edmund Strzelecki: Reflections of his life” (ARCADIA – Australian Scholarly Publishing 1997),
• „Na falach życia. Część I 1919-1939. Lata młodzieńcze” (Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych – Wydział Wydawnictw 2005, ISBN 83-89115-51-4),
• „Na falach życia. Część II 1939-1948. Lata stracone” (Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych – Wydział Wydawnictw 2007, ISBN 978-83-89115-76-8),
• „Na falach życia. Część III 1948-1958. Brzegi mórz dalekich” (Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 2012, ISBN 978-83-62421-17-6).

Inne teksty

W swoim dorobku Paszkowski stworzył także szereg artykułów naukowych, recenzji oraz biograficznych szkiców. Jego prace pojawiały się w różnych periodykach, takich jak „Wiadomości” (Londyn) czy „Kultura” (Paryż). Wśród nich wyróżniają się:

• „Na morskiej fali: szkic do życiorysu kpt. żeglugi Bogdana Kołodzieja” („Tygodnik Polski” – the first Government Zoologist of Victoria, Sydney 1969; nadbitka z Australians Zoologist),
• „Straszliwa noc, czyli batalion podwójnie zaginiony; Dzień 1-go września w mojej pamięci” („Wiadomości”, Londyn 1978),
• „Sir Paul Strzelecki and his Achievements”, [w:] „Polish people and culture in Australia” (pod red. Rolanda Sussex i Jerzego Zubrzyckiego; Departament Demografii Australian National University, Canberra 1985),
• „Zbigniew Jasiński” – marynarz, żołnierz, poeta, pisarz, emigrant, [w:] „Zbigniew Jasiński, Krwią i rymem” (pod red. M. Bruszewskiego; Melbourne 1989),
• „Dzieje Romerów na Litwie” („Kultura”, Paryż, październik 1993),
• „Pamiętnik pisany w Australii” („Kultura”, Paryż, maj 1994),
• „Spojrzenie z dalekiej perspektywy”, [w:] „Pani Stefa” [o Stefanii Kossowskiej] (red. Rafał Habielski, Krzysztof Muszkowski, Paweł Kądziela; Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1999, ISBN 0-85065-2545),
• „Reporter Mórz Południowych” [O Lucjanie Wolanowskim] („Gazeta Uniwersytecka UŚ”, dodatek specjalny, kwiecień 2006; Uniwersytet Śląski, Katowice),
• „Reporter Mórz Południowych”, [w:] „Wokół reportażu podróżniczego. Tom 3” „Lucjan Wolanowski” (1920-2006). Studia – szkice – materiały (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, seria: „Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2683”, ISBN 978-83-226-1802-8, ISSN 0208-6336).

Opracowania

Paszkowski pełnił również rolę redaktora oraz współautora wielu opracowań, takich jak:

• H.P. G. Clews, „Strzelecki’s Ascent of Mount Kościuszko 1840” (opracowanie redakcyjne i edytorskie, przedmowa; Australia Felix Literary Club, Brunswick 1973),
• Dr Jan Danysz and the Writer, Naturalist explorer (red. książki oraz autor rozdziału pt. „John Lhotski as I see him”; praca zbiorowa; A. F. Literary Cuisabdu lub, Melbourne 1977),
• „Ks. Józef Janus Jezuita” (Wyd. OO. Jezuici, Melbourne 1982; redaktor i współautor wspomnienia),
• „Poles”, [w:] „The Australian People: An Encyclopedia of the Nation, its People and Their Origins” (Sydney 1988).

Warto także zauważyć, że dla „Polskiego Słownika Biograficznego” Paszkowski opracował życiorysy wielu znakomitych Polaków, a w „Australian Dictionary of Biography” (Melbourne University Press) zamieścił pięć biogramów wybitnych postaci polskiej historii.

---

Oceń: Lech Paszkowski

---