Kazimierz Kąkol

---

Życiorys

Kazimierz Kąkol był potomkiem Bronisława (1885-1959) oraz Zofii (1894-1946). Jego życie pełne było ważnych wydarzeń, które kształtowały zarówno jego osobowość, jak i działania społeczno-polityczne.

1939–1945

W maju 1939 roku z sukcesem ukończył Gimnazjum im. Władysława IV w Warszawie. W tym samym roku aktywnie uczestniczył w bitwie pod Kockiem oraz zaangażował się w konspirację, w ramach której realizował tajne nauczanie. Dołączył do Armii Krajowej i początkowo studiował architekturę, ale jego studia nie trwały długo. Wkrótce stał się członkiem redakcji podziemnego pisma Młodzież, a później skupił się na ekonomii. Jako kapral podchorąży pod pseudonimem Koch prowadził szkolenia dla młodzieży, przygotowując ją do walki z okupantem.

Podczas powstania warszawskiego walczył w składzie baonu harcerskiego „Wigry”, co przyniosło mu odznaczenie w postaci Krzyża Walecznych. Po zakończeniu powstania trafił do niewoli, a następnie do obozu jenieckiego w Zeithain, nieopodal Drezna, gdzie jego zadaniem była praca jako listonosz. Wraz z innymi wziętymi do niewoli, wrócił do Polski w sposób dość niecodzienny – na koniach, gdyż żołnierze Armii Czerwonej przejęli pojazdy, przygotowane do transportu przez polskich żołnierzy.

1945–1990

Po wojnie Kazimierz Kąkol mógł zaliczyć trzy lata wcześniejszych studiów, które dokończył na Uniwersytecie Łódzkim, uzyskując w 1946 roku tytuł magistra ekonomii. Po studiach został asystentem profesora Wacława Szuberta (1912–1994), a następnie trafił do Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. W 1957 roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i w latach 1957–1974 pełnił rolę redaktora naczelnego „Prawa i Życia”.

Podczas wydarzeń marcowych 1968 roku Kąkol publicznie artykułował swoje poglądy na łamach swojego pisma oraz w mediach, zdobywając reputację jako jeden z wiodących ideologów antysemickich purganacji. Współczesny krytyk, Józef Dajczgewand, opisał Kąkola i Ryszarda Gontarza jako „wściekłe psy łańcuchowe komunizmu”. W maju 1974 roku rozpoczął pracę jako minister-kierownik Urzędu do Spraw Wyznań w rządzie Piotra Jaroszewicza i Edwarda Babiucha, gdzie uważał, że aktywność związków wyznaniowych, w tym Kościoła katolickiego, powinna ograniczać się tylko do spraw sacrum. Wyraził krytykę wobec ustawy przyznającej nadmierne przywileje Kościołowi katolickiemu, wskazując na jej sprzeczność z konstytucyjnymi zasadami. Po jego usunięciu ze stanowiska, prymas Stefan Wyszyński wyraził smutek z powodu zakończenia jego działalności w Urzędzie do Spraw Wyznań, podkreślając, że Kąkol z sercem podchodził do zadań, które mu powierzono.

W latach 1971–1980 był zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR, a od 1980 do 1981 członkiem Centralnej Komisji Rewizyjnej. W okresie swej kariery związany był także z ZBoWiD, gdzie od września 1969 roku był członkiem Prezydium. Po raz ostatni wybrany do tego gremium w 1985 roku. W latach 70. uczestniczył w pracach Rady Redakcyjnej organu KC PZPR „Nowe Drogi” oraz pełnił funkcję redaktora naczelnego pisma „Związkowiec” w latach 1984–1985. W 1949 roku uzyskał tytuł doktora nauk ekonomicznych, natomiast w 1975 roku został profesorem nadzwyczajnym nauk politycznych oraz wykładał na Uniwersytecie Warszawskim.

W latach 1968–1973 był kierownikiem studium dziennikarskiego, a do 1974 roku dyrektorem Instytutu Dziennikarstwa UW. W 1978 roku wraz z biskupem Bronisławem Dąbrowskim uczestniczył w polskiej delegacji spotykającej się z nowo wybranym papieżem Janem Pawłem II.

Od 1985 do 1989 roku pełnił rolę dyrektora Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich – Instytutu Pamięci Narodowej, a w latach 1988–1990 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

1990–2016

W maju 1999 roku dołączył do Rady Naukowej Instytutu Naukowego Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego im. generała Edwina Rozłubirskiego. 7 marca 2006 roku udzielił wywiadu Annie Kowalczyk, pracującej dla Archiwum Historii Mówionej. Kazimierz Kąkol zmarł 16 stycznia 2016 roku, a 27 stycznia został pochowany w katolickim obrządku na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 25D-4-13).

Publikacje

W dorobku Kazimierza Kąkola można znaleźć szereg interesujących prac, które ukazują zarówno jego wnikliwe spojrzenie na kwestie społeczne, jak i analizy historyczne. Poniżej przedstawiamy listę jego publikacji:

• Sąd nierychliwy, Książka i Wiedza, 1966,
• Misja na wyspie Sylt, Książka i Wiedza, 1970 (powieść o Powstaniu Warszawskim),
• Kardynał Stefan Wyszyński jakim go znałem, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1985,
• Sprawa niemiecka nadal otwarta…?, 1988,
• Kościół w PRL. Elementy ewolucji doktryny, Warszawa 1985,
• Spowiedź „pogromcy” Kościoła, ETHOS, 1994,
• Marzec 68 – inaczej, Warszawa, 1998,
• Wyniesione z pożogi nauki Powstania Warszawskiego, Warszawa, 1999.

---

Oceń: Kazimierz Kąkol

---