Józef Kołodziejczyk to postać, której życie i działalność miały ogromny wpływ na rozwój polskiej kultury oraz ochrony dziedzictwa narodowego.
Urodził się 15 lipca 1892 roku w Warszawie, a swoją działalność zawodową i społeczną związał z organizowaniem regionalnych muzeów oraz dbałością o zabytki kultury. Zmarł w tym samym mieście 21 grudnia 1963 roku.
Wśród jego licznych osiągnięć warto wymienić zaangażowanie jako działacz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK) i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Jako członek honorowy PTTK, przyczynił się do popularyzacji wiedzy o polskich tradycjach i krajobrazach, jak również organizował różnorodne wydarzenia związane z tymi tematami.
Życiorys
Józef Kołodziejczyk był absolwentem Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie, które ukończył w 1911 roku. Już w 1910 roku rozpoczął współpracę z działaczami Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK), a w 1916 roku zasiadł w jego władzach. W tym samym roku podjął pracę nauczyciela, ucząc krajoznawstwa, geografii i przyrody w warszawskich szkołach.
W latach 1919–1939 pełnił funkcję urzędnika w Wydziale Oświaty Pozaszkolnej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W 1939 roku objął stanowisko sekretarza Zarządu Głównego PTK. Po wybuchu II wojny światowej, w latach 1940–1945, kierował referatem personalnym Rady Głównej Opiekuńczej, wykazując się niezwykłym zaangażowaniem w działanie na rzecz społeczności lokalnych.
Po wojnie, w latach 1946–1949, pracował w Ministerstwie Oświaty w dziale opieki nad dzieckiem, a od 1950 roku związany był z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym (PTTK), gdzie również zaangażował się w sprawy zarządu głównego. W 1962 roku przeszedł na emeryturę, jednak pomimo tego pozostawał aktywny w strukturach PTTK.
Niestety, Józef Kołodziejczyk zginął tragicznie w wypadku tramwajowym w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 282 wprost, rząd 2, miejsce 22.
Działalność społeczna
Józef Kołodziejczyk był nie tylko uczniem, ale również osobą, która z wielkim zapałem kontynuowała pracę na rzecz polskiego krajoznawstwa. W jego działalności można dostrzec wyraźny wpływ Aleksandra Janowskiego (1986–1944), który był pionierem w tej dziedzinie. Od początku swojej kariery Kołodziejczyk współpracował z twórcami Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, w tym z Mikołajem Wisznickim (1870–1954), angażując się w rozwój krajoznawstwa. Od 1920 roku był aktywnie zaangażowany w Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych, gdzie propagował idee krajoznawcze wśród młodzieży pochodzącej z mniej zamożnych rodzin.
W latach 1920–1927 Kołodziejczyk pełnił nadzór nad budową schroniska w Pucku w imieniu PTK. W 1927 roku przeprowadził cykl prelekcji, które miały na celu przybliżenie wiedzy o Polsce mieszkańcom wsi powiatu puckiego. W 1948 zorganizował obóz, który zgromadził 3000 dzieci polskich emigrantów, dając im możliwość lepszego zrozumienia ich kulturowego dziedzictwa.
Kołodziejczyk odbył wiele podróży po Polsce, co umożliwiło mu szersze propagowanie idei ochrony zabytków. Dzięki jego staraniom, wiele obiektów zabytkowych zostało ocalonych i wpisanych do rejestrów konserwatorskich. Po II wojnie światowej zainicjował utworzenie sieci społecznych opiekunów zabytków w ramach PTTK; w 1962 roku ich liczba wynosiła już 1250 osób, które dbały o ochrone ponad 5000 obiektów.
Działał też na rzecz odbudowy i rozwoju muzeów regionalnych prowadzonych przez PTK i PTTK. W latach 1945-1962 liczba tych miejsc wzrosła z 8 do 14, a kolejne 5 było w trakcie organizacji. Kołodziejczyk był również autorem licznych artykułów oraz przewodników turystycznych, w tym między innymi po Warszawie (1938, wspólnie z R. Danysz-Fleszarową), Suwalszczyźnie (1951), okolicach Warszawy (1953, wraz z J. Wardasem), a także po pojezierzu Brodnickim (1955), co przyczyniło się do popularyzacji wiedzy o polskiej kulturze i historii.
Rodzina
Józef Kołodziejczyk był synem Walentego Kołodziejczyka, urodzonego około 1858 roku, i Stanisławy Leonory z Główczyńskich, która przyszła na świat około 1856 roku. Jego rodzice odgrywali istotne role w jego życiu, jednak to nie wszystko, co go definiowało.
Może się poszczycić także bratem Tadeuszem Różyckim-Kołodziejczykiem, który żył w latach 1887–1953. To połączenie rodzinne miało swoje znaczenie w kontekście ich relacji oraz wspólnych doświadczeń.
W trakcie swojego życia, Józef ożenił się z Władysławą z d. Hajdrychowską. Para doczekała się syna, którego nazwano Jackiem. Ich rodzina tworzyła zespół, który związał ich nie tylko więzami krwi, ale także wieloma wspólnymi chwilami i przeżyciami.
Odznaczenia
W życiu Józefa Kołodziejczyka, liczne nagrody i odznaczenia stanowią wyraz uznania za jego wkład w działalność turystyczną. Oto niektóre z wyróżnień, które zdobył:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Srebrny Krzyż Zasługi,
- Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki”,
- Honorowa odznaka PTK,
- Złota Odznaka PTTK,
- Dyplom Honorowego Organizatora Turystyki Oddziału PTTK Gdańsk.
Przypisy
- Józef Kołodziejczyk. sejm-wielki.pl. [dostęp 12.04.2024 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAWA KOŁODZIEJCZYKOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 12.04.2024 r.]
- a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w StanisławS. Konarski StanisławS., Józef Kołodziejczyk, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 12.04.2024 r.]
- Zdzisław Bieniecki. Józef Kołodziejczyk 1892–1963. „Ochrona Zabytków”. Nr 1 (1964), s. 70, 1964. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa. ISSN 0029-8247. [dostęp 12.04.2024 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Władysław Pożaryski | Zygmunt Moczarski | Marceli Handelsman | Krzysztof Maurin | Alodia Kawecka-Gryczowa | Maria Joanna Radomska | Adam Pszczółkowski | Juliusz Zakrzewski | Kazimierz Funk | Wincenty Lutosławski | Alfred Korzybski | Ewa Mańkiewicz-Cudny | Janusz Tadeusz Maciuszko | Izabela Wasiak | Marek Perkowski | Maria Bogucka | Krzysztof Szczypiorski | Jan Tomasz Gross | Maria Kamińska (językoznawca) | Ewa Machut-MendeckaOceń: Józef Kołodziejczyk