Jerzy Rayski

---

Życiorys

Jerzy Rayski odbył swoją edukację na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie zaangażował się w życie akademickie jako członek korporacji K! Corolla. W trudnych latach okupacji wziął udział w tajnych kompletach, a jego nauczycielem był znakomity Jan Weyssenhoff. Ukończył studia magisterskie pod kierunkiem Arkadiusza Piekary.

W grudniu 1946 roku uzyskał tytuł doktora filozofii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Następnie w styczniu 1950 roku przeprowadził habilitację w Krakowie, na podstawie pracy zatytułowanej „O wzajemnym oddziaływaniu wielu pól i problemie energii własnej”. W marcu tego samego roku, stosując się do przepisów wzorowanych na modelu radzieckim, otrzymał stopień doktora nauk fizycznych. Władze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wówczas zwróciły się do ówczesnego Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego z wnioskiem o przyznanie Rayskiemu tytułu naukowego profesora nadzwyczajnego.

W czerwcu 1954 roku Rayski uzyskał ten tytuł, jednak kontynuował pracę na etacie zastępcy profesora aż do 1956 roku. Na początku lat 50. prowadził także wykłady w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Bydgoszczy. W październiku 1957 roku przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie pracował w Katedrze Fizyki Teoretycznej pod kierownictwem profesora Weyssenhoffa. W 1958 roku został nominowany na profesora zwyczajnego.

W latach 1960–1962 pełnił zaszczytną funkcję dziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim, a jego kadencja została powtórzona z okazji obchodów 600-lecia tej uczelni, gdzie reprezentował Wydział podczas uroczystości jubileuszowych.

Rayski brał udział w badaniach realizowanych z Wolfgangiem Paulim i Feliksem Villarsem nad metodą regularyzacji pól kwantowych na Politechnice Federalnej w Zurychu. Był autorem pionierskich prac teoretycznych w Polsce dotyczących fizyki cząstek i wysokich energii, w tym nowej interpretacji mechaniki kwantowej oraz uogólnienia unifikacyjnej teorii Kaluzy na wyższą liczbę wymiarów czasoprzestrzeni i na siły jądrowe w latach 1960-1965. Prowadził również badania dotyczące kwantowania pól nielokalnych, koncentrując się na kwantowej teorii pola oraz teorii cząstek elementarnych. Od 1978 roku zajął się kanoniczną teorią grawitacji.

W uznaniu jego wkładu w popularyzację nauki, został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1964 roku otrzymał Nagrodę „Problemów” za osiągnięcia w tej dziedzinie. Jerzy Rayski spoczywa na cmentarzu Rakowickim.

Publikacje

Jerzy Rayski, wybitny naukowiec, pozostawił po sobie bogaty zbiór publikacji, które znacząco wpłynęły na rozwój fizyki teoretycznej. Wśród jego najważniejszych dzieł można znaleźć:

• 1953: Über die Renormierungstechnik in der Quantenelektrodynamik (niem.),
• 1959: Symfonia atomowa,
• 1964: Czas, przestrzeń, kwanty,
• 1971: Kwarki: hipotetyczne, najprostsze składniki materii (tom 204 serii wydawniczej Omega),
• 1983: Foundations of modern theoretical physics (ang.),
• 1995: Essays on Physical Ideas (ang.),
• Evolution of physical ideas towards unification (ang.).

---

Oceń: Jerzy Rayski

---