Janusz Żarnowski

---

Życiorys

Janusz Żarnowski był synem Wacława i Marii. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego im. B. Limanowskiego w Warszawie, kontynuował swoją edukację na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał tytuł magistra w 1955 roku. Doktorat obronił w 1960 na Instytucie Historii PAN, a habilitację uzyskał cztery lata później w 1964. W 1972 roku Janusz Żarnowski objął stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1981 roku otrzymał pełny tytuł profesorski.

W latach 1949–1989 był aktywnym członkiem PZPR. Po zakończeniu studiów, w 1954 roku podjął pracę jako asystent w Instytucie Historycznym UW, a następnie pracował jako aspirant w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR od 1955 do 1957. Swoją długą karierę zawodową związał z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, gdzie służył od 1956 do 2009 roku jako starszy asystent, adiunkt, docent oraz profesor (od 1972). Na tym stanowisku pełnił funkcje kierownicze w Zakładzie Historii Europy Środkowej i Wschodniej (1966-1980) oraz w Zakładzie Dziejów Społeczeństwa Polskiego XIX i XX wieku (od 1980).

Janusz Żarnowski był również zaangażowany w działalność wydawniczą. W latach 1960–1964 zasiadał w redakcji kwartalnika „Z Pola Walki”. W 2010 roku podjął pracę w Szkole Łazarskiego w Warszawie. W latach 2003–2011 pełnił obowiązki przewodniczącego Komitetu Nauk Historycznych PAN. Jako członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, był również aktywnym uczestnikiem Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz przewodniczącym rady redakcyjnej czasopisma „Studia z Dziejów ZSRR i Europy Środkowej”, a także członkiem komitetu redakcyjnego periodyku „Dzieje Najnowsze”. Zapoczątkował serię wydawniczą pod nazwą „Metamorfozy społeczne”.

Współpracował także z Polsko-Niemiecką Komisją Podręcznikową oraz reprezentował Polskę na licznych konferencjach organizowanych przez Comité international des sciences historiques. Ponadto wykładał jako profesor wizytujący na uniwersytecie we Frankfurcie.

Zmarł 9 maja 2019 roku, a jego ostatnią siedzibą stał się cmentarz Bródnowski w Warszawie, gdzie został pochowany 17 maja 2019 roku w kwaterze 20P-5-13.

Praca badawcza

Janusz Żarnowski był znaczącą postacią w dziedzinie badań historycznych, należąc do nurtu historiografii marksistowskiej. Jego prace koncentrowały się na historii Polski w XX wieku, w szczególności na dziejach inteligencji międzywojennej. Ponadto, żarnowski badał historię techniki w Polsce oraz historię polityczną, zwracając szczególną uwagę na Polską Partię Socjalistyczną (PPS) w okresie międzywojennym. Jego zainteresowania obejmowały także historię społeczeństwa polskiego po 1945 roku, jak i historia społeczna w Europie.

W późniejszych latach Żarnowski aktywnie uczestniczył w życiu akademickim i naukowym, przynależąc do grupy badaczy wokół Witolda Kuli. Był otwarty na inspiracje płynące z zagranicy i w swoich badaniach korzystał z dorobku francuskiej szkoły historiograficznej Annales. Ostatecznie, autor ponad 300 prac naukowych, w tym licznych książek, wzbogacił polską historiografię o cenny wkład.

Publikacje

Janusz Żarnowski, znany polski badacz, jest autorem wielu istotnych publikacji dotyczących historii i społeczeństwa Polski. Poniżej przedstawiamy wybrane pozycje, które stanowią ważny wkład w zrozumienie tego okresu.

• Polska Partia Socjalistyczna w latach 1935-1939, Warszawa 1965,
• Struktura społeczna inteligencji w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1964,
• Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1973,
• Ojczyzną był język i mowa. Kultura polska a odbudowa niepodległości w 1918 r. Warszawa 1978,
• Polska 1918-1939. Praca–technika–społeczeństwo, Warszawa 1992 (I wyd.), Warszawa 1999 (wyd. II),
• W. Mędrzecki, Sz. Rudnicki, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003,
• State, Society and Intelligentsia. Modern Poland and Its Regional Context, Aldershot 2004,
• Historia społeczna: metodologia-ewolucja-perspektywy. Warszawa 2011,
• Współczesne systemy polityczne. Zarys problematyki. Warszawa 2012.

Wszystkie te publikacje przyczyniają się do głębszego zrozumienia złożoności społecznej i historycznej Polski w XX wieku oraz stawiają ważne pytania dotyczące relacji między społeczeństwem a jego elitami intelektualnymi.

Odznaczenia i wyróżnienia

Janusz Żarnowski, wybitny działacz, otrzymał liczne odznaczenia oraz wyróżnienia za swoje zasługi. W szczególności wyróżnić należy:

• 2003 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej.

---

Oceń: Janusz Żarnowski

---