Jan Parys

---

Życiorys

Jan Parys, syn Stanisława i Dagmary, to postać o bogatym dorobku akademickim oraz politycznym. Ukończył XXVII Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Czackiego w Warszawie, a następnie podjął studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1973 roku zakończył naukę na Wydziale Nauk Społecznych UW, uzyskując tytuł magistra socjologii, którym później wzbogacił się o stopień doktora z tej dziedziny.

Karierę zawodową rozpoczął w Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracował od 1975 do 1988 roku, zajmując się problematyką krajów trzeciego świata. Współtworzył książkowy wywiad z Józefem M. Bocheńskim zatytułowany „Między logiką a wiarą”, który powstał na podstawie rozmowy zrealizowanej we Fryburgu w 1986 roku. W 1989 roku Parys objął stanowisko dyrektora gabinetu szefa Centralnego Urzędu Planowania, a później został dyrektorem generalnym CUP, odpowiedzialnym za kluczowe aspekty polityki gospodarczo-obronnej.

W grudniu 1991 roku, na rekomendację Porozumienia Centrum, został mianowany ministrem obrony narodowej w rządzie Jana Olszewskiego. Jego działania skupiały się na zbliżeniu Polski do NATO oraz na jak najszybszym wycofaniu rosyjskich jednostek z terytorium Polski. Dążył także do weryfikacji dowództwa Wojska Polskiego, aby upewnić się, że wspiera ono integrację z NATO. W trakcie swojego urzędowania wdał się w konflikt z prezydentem Lechem Wałęsą, który dążył do zachowania kontroli prezydenta nad siłami zbrojnymi.

Jedną z kluczowych decyzji Parysa jako ministra było przeniesienie w stan spoczynku wiceadmirała Piotra Kołodziejczyka. Decyzja ta została podjęta bez konsultacji z prezydentem, który miał inne plany na ten temat. 6 kwietnia 1992 roku Parys wygłosił istotne oświadczenie na spotkaniu z oficerami Sztabu Generalnego WP, gdzie krytykował działania polityków, którzy nie konsultowali się z nim i oferowali oficerom wysokie stanowiska w zamian za poparcie.

Wypowiedzi te zaowocowały powołaniem komisji przez Sejm, pod przewodnictwem Aleksandra Bentkowskiego (z PSL), która uznała zarzuty Parysa za bezzasadne. Aż do 23 maja 1992 roku, kiedy to Jan Parys został odwołany z urzędu, nie przestał być kontrowersyjną postacią na scenie politycznej.

Niedługo po tym wydarzeniu rozpoczęły swoją działalność tzw. Komitety Obrony Parysa, które przekształciły się w Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej, na czele którego stanął Jan Parys. W wyborach parlamentarnych w 1993 roku ubiegał się o mandat poselski z ramienia PC, jednak bez powodzenia. Rok później Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej wspólnie z Ruchem Odbudowy Polski, powstałym pod przewodnictwem Jana Olszewskiego, zgłosił swoje candidatury w wyborach do Sejmu 1997. Parys nie zdobył mandatu, otrzymując 15 467 głosów, ale rok później został radnym sejmiku mazowieckiego I kadencji.

W latach 1999–2003 pełnił funkcję wiceprezesa Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie. Po zakończeniu sprawy w Najwyższej Izbie Kontroli, która oskarżyła go o nieprawidłowości finansowe, Jan Parys usunął się z działalności w fundacji, argumentując, że premię wypłacano zgodnie z przepisami. W wyniku procesu sądowego w 2008 roku zapadł wyrok skazujący, który jednak w 2009 roku został uchylony, a Parys został uniewinniony. Z kolei sprawa cywilna o zwrot premii zakończyła się zasądzeniem od niego blisko 130 tys. złotych.

Po zakończeniu pracy w fundacji, Jan Parys zajął się doradztwem w Miejskim Przedsiębiorstwie Taksówkowym w Warszawie. Wspólnie z Józefem Szaniawskim sprowadził do Polski prochy Ryszarda Kuklińskiego i zaangażował się w Obywatelski Komitet Pamięci pułkownika Kuklińskiego. Występował również jako oskarżyciel w procesie byłego oficera Służby Bezpieczeństwa, Jana Lesiaka, który był oskarżany o inwigilowanie opozycji.

Do grudnia 2015 roku Jan Parys pełnił funkcję rektora Toruńskiej Szkoły Wyższej. W 2015 roku dołączył do rady Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. W latach 2015–2018 był szefem gabinetu politycznego ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego. Ich wspólna działalność trwała do kwietnia 2018 roku, kiedy to Jan Parys rozpoczął pracę jako wykładowca w Akademii Dyplomatycznej MSZ.

Publikacje

Wśród istotnych osiągnięć Jana Parysa wyróżnia się jego znacząca publikacja, która ma duże znaczenie w polskiej literaturze.

• Prawica dla Polski, Wydawnictwo „Antyk” – autor Marcin Dybowski, Komorów 1993.

Odznaczenia

W 1990 roku, dzięki zarządzeniu prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, Jan Parys otrzymał zaszczytny tytuł Kawalera Krzyża Orderu Odrodzenia Polski. To wyróżnienie jest jednym z najwyższych odznaczeń przyznawanych za szczególne zasługi dla państwa polskiego.

Kolejnym ważnym momentem w jego życiu było odznaczenie, które miało miejsce w 2017 roku. Prezydent RP Andrzej Duda przyznał mu Krzyż Wolności i Solidarności oraz Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Tego rodzaju odznaczenia są przyznawane osobom, które w szczególny sposób zasłużyły się w walce o wolność i niezależność kraju.

---

Oceń: Jan Parys

---