Jan Krzysztof Kelus

---

Życiorys

Jan Krzysztof Kelus rozpoczął swoją edukację na kierunku prawniczym, jednak ostatecznie sednem jego studiów stała się socjologia na Uniwersytecie Warszawskim. W swoich wspomnieniach twierdził, że do marca 1968 roku był całkowicie apolityczny. To właśnie w tym czasie zyskał świadomość polityczną i zaangażował się w ruch opozycyjny wobec ówczesnego reżimu. W 1969 roku został aresztowany w tzw. „sprawie taterników”. Swoje siły skierował w stronę Komitetu Obrony Robotników, gdzie pełnił funkcje współorganizatora wsparcia prawnego i finansowego dla robotników, którzy protestowali 25 czerwca 1976 roku.

W latach 70. jego kariera zawodowa rozwijała się w Instytucie Wenerologii Akademii Medycznej w Warszawie, gdzie był zatrudniony jako socjolog. Choć miał życie zawodowe, angażował się również w działalność demokratycznej opozycji. Brał aktywny udział w pracy Biura Interwencyjnego KSS „KOR”, za co spotykały go konsekwencje ze strony Służby Bezpieczeństwa. W 1979 roku jego działalność polityczna doprowadziła do usunięcia go z Akademii Medycznej.

Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku Kelus, razem z grupą przyjaciół, stworzył Niezależną Oficynę Wydawniczą CDN, która szybko stała się największym w historii drugim obiegiem wydawniczym w Polsce. Podczas stanu wojennego został internowany w Białołęce, gdzie dzielił celę z Januszem Onyszkiewiczem i Henrykiem Wujcem.

Obecnie Kelus mieszka z żoną w malowniczej wsi Miętkie na Mazurach, gdzie pracuje jako tłumacz i prowadzi własną pasiekę. Jego twórczość muzyczna zrobiła na wielu osobach ogromne wrażenie. Stefan Brzoza w swoim protest-songu „Zwolnić Kelusa” szedł w ślady sławnego Woody’ego Guthrie. Inspiracją dla wielu artystów stała się także jego twórczość, w tym piosenka Jacka Kaczmarskiego „Powrót sentymentalnej panny „S” oraz utwór Andrzeja Kołakowskiego – „Dla J.K.K.”. Ciekawą pozycją literacką poświęconą jego osobie jest książka Wojciecha Staszewskiego „Był raz dobry świat”, będąca formą wywiadu-rzeki. Ponadto filolog Krzysztof Gajda również przyczynił się do popularyzacji Kelusa, wydając książkę „Poza państwowym monopolem – Jan Krzysztof Kelus”.

Jego muzykę przypomnieli tacy artyści jak Kuba Sienkiewicz, Jacek Kleyff oraz znany zespół Akurat.

Odznaczenia

Jan Krzysztof Kelus, znany i szanowany przedstawiciel kultury, dnia 23 września 2006 otrzymał odznaczenie Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski, które przyznał mu prezydent Lech Kaczyński. To wyróżnienie jest odzwierciedleniem jego wkładu w rozwój i promocję polskiej kultury.

W dalszych latach jego działalność została dostrzegona przez kolejnego prezydenta, Andrzeja Dudę, który w uznaniu za znaczące osiągnięcia w ubogacaniu dziedzictwa kulturowego Rzeczypospolitej Polskiej, nadał mu Order Orła Białego w dniu 3 maja 2017. To honorowe odznaczenie związane jest również z jego niezłomną postawą w obronie praw człowieka oraz godności w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dodatkowo, 11 lutego 2016 roku otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co stanowi kolejną formę uznania dla jego wyjątkowych zasług na polu kultury i sztuki.

Tytuły piosenek

Lata 60.

W 1968 roku powstała piosenka pasożyta społecznego, natomiast rok później, 1969, zainspirowała słuchaczy piosenka o morzu. W tym samym roku została również stworzona piosenka w tonacji g-moll oraz utwór, który wziął udział w festiwalu piosenki więziennej odbywającym się w Koszalinie.

Lata 70.

W 1972 roku powstało wiele interesujących utworów, w tym utwór pod tytułem Gdy ojciec matkę brał pod spód, a także piosenka osobista i bez tytułu oraz Różan. W 1973 zrodził się utwór Był raz dobry świat oraz Zaduszki. Rok 1974 przyniósł piosenkę o wuju historii i przypadku oraz 600 mil od nikąd.

W roku 1975 autor skomponował piosenkę o Jacku Staszelisie. Nastąpiły zmiany w 1976, gdzie powstały utwory takie jak Pytania których nie zadam, piosenka o drugiej Polsce, oraz tekst współtworzony z Barbarą Kopeć – piosenka o dwóch takich co się szukali po drogach. Na liście pojawił się również Fiat 126p.

Rok 1977 przyniósł utwory o różnorodnych tematach, w tym piosenka o dwóch rzeczach pozornie niezależnych, piosenka o rzeczach białych, Chłopcy z SB – choć posiwiałe skronie, piosenka sentymentalna o wyprowadzce, Biuro rzeczy znalezionych oraz Polski piasek etykieta zastępcza.

Lata 80.

W 1980 roku wydano piosenkę o nielegalnym posiadaniu broni, piosenkę o karach śmierci i nagrodach doczesnych, kolędę z New York City oraz piosenkę naiwna o ochronie środowiska. W tym czasie powstała też Ars longa vita brevis.

Rok 1981 zaprezentował Bajkę o pszczołach, piosenkę żeglarską, piosenkę patetyczną, Z tamtej strony wysp, Balladę o szosie E7, Na przystanku PKS-u oraz Przypowieść o jeżach.

W 1982 roku wydano Elegię grudniową, Za dobry powrót do Itaki, Polski broadside, piosenkę z dedykacją, Przed nami było wielu, Sentymentalną pannę S, Jesień w pasiece, Sny lękowe w stanie wojennym, oraz Hit o CIA.

Rok 1985 ukazał Papierosy Biełomor-kanał.

Lata 90.

Rok 1990 przyniósł nam Słoiczek Tiannanmen, a w 1999 roku piosenka na pożegnanie wzruszyła wielu słuchaczy.

Piosenki do tekstów innych autorów

Warto również wspomnieć, że artysta nie tylko śpiewał, ale także komponował utwory do tekstów stworzonych przez innych autorów. Przykładami są m.in. Ostatnia szychta w KWK „Piast” autorstwa Jana Michała Zazuli, znanego jako Jakub Broniec. Fragment tej piosenki posłużył później jako tytuł dla koncertu oraz albumu Honor jest wasz Solidarni.

---

Oceń: Jan Krzysztof Kelus

---