Tamara Łempicka

---

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Nie ma jednoznacznych informacji na temat rzeczywistego nazwiska Tamary Łempickiej. Istnieją różnorodne spekulacje dotyczące jej urodzenia, w tym że mogła nazywać się Tamara Rozalia Gurwik-Górska lub Tamara Rozalia Hurwitz. Czasami pojawia się także w dokumentach jako Maria Gurwicz-Górska. Urodziła się w rodzinie rosyjskiego Żyda, mecenasa Borysa Gurwicz-Górskiego (Борис Гурвичъ-Горский, znanego także jako Benno Wilhelm Hurwitz, ur. 1854, z nieznaną datą śmierci), oraz Malwiny z domu Dekler (ur. 1868, również z nieznaną datą śmierci), której pochodzenie sięga zasymilowanej, wpływowej rodziny żydowskiej. W 1891 oboje przyjęli chrzest w warszawskim kościele ewangelicko-reformowanym. Tamara została ochrzczona razem z rodzeństwem w Moskwie w 1897 roku, w tamtejszym kościele kalwińskim.

W młodości doświadczyła trudnych chwil, gdyż ojciec porzucił rodzinę, a według jej słów, popełnił samobójstwo. Jednak według badań z 2024 roku, mężczyzna ten mieszkał w Moskwie i wraz z bratem przeszedł na prawosławie. W Warszawie Tamara była wychowywana przez swoją matkę oraz dziadków – Bernarda i Klementynę Deklerów, którzy stanowili część elity towarzyskowej, zaprzyjaźnionej z wieloma znaczącymi postaciami, takimi jak Ignacy Jan Paderewski oraz Artur Rubinstein. Cmentarz, na którym spoczywa ich rodzina, znajduje się na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

W roku 1907 zaczęła symulować dolegliwości zdrowotne, co umożliwiło jej regularne wyjazdy do Włoch oraz przeniesienie się do nowej szkoły w Lozannie. To właśnie podczas tych wakacji, towarzysząc babci, zanurzała się w sztuce renesansowej, podziwiając wybitne dzieła w Florencji, Rzymie i Wenecji. Te wpływy są widoczne w jej późniejszych pracach, objawiając się w jasnych kolorach, precyzyjnym rysunku oraz zastosowaniu draperii i cieni.

W 1911 roku przeniosła się do Petersburga, gdzie zamieszkała u krewnych, Stefy i Maurycego Stiferów, co dało jej możliwość bliskiego zaznajomienia się z życiem carskiej i polskiej arystokracji. W 1916 roku, w kaplicy Zakonu Kawalerów Maltańskich w Petersburgu, wzięła ślub z prawnikiem Tadeuszem Łempickim, który był synem bratanicy Cypriana Kamila Norwida. 16 września tego samego roku przyszła na świat ich córka, Marie-Christine Łempicka, znana później jako Kizette de Lempicka-Foxhall. Po rewolucji październikowej Tadeusz Łempicki został aresztowany przez bolszewików, a Tamara, aby uwolnić męża, skorzystała z pomocy szwedzkiego konsula, która wzajemnie hojnie wynagrodziła.

Reunifikacja małżonków miała miejsce w Kopenhadze, a po przeniesieniu się do Paryża, Tamara Łempicka zmuszona była stawić czoła trudnościom finansowym, co skłoniło ją do podjęcia działalności malarskiej w celach zarobkowych.

Pomimo jej zapewnień o byciu samoukiem w kwestii malarstwa, uczestniczyła w kursach w Académie Ranson pod okiem Maurice’a Denisa oraz krótko uczęszczała do pracowni kubistycznego artysty, André Lhote’a.

Pierwsze prace

Po raz pierwszy jej prace zostały zaprezentowane w 1922 roku, kiedy to jej siostra Adrianna, członkini komisji, zorganizowała wystawę w Salon d′Automne. Odbiór jej malarstwa był wyjątkowo pozytywny, a artystka, skłonna do autokreacji, zaczęła używać nazwiska Tamara de Lempicka, co miało na celu podkreślenie jej rzekomego arystokratycznego pochodzenia. Ten okres to czas, gdy Łempicka zyskała największą sławę, zachwycając idealizowanymi portretami i aktami o lekko kubicznych kształtach oraz intensywnych kolorach. Jej znanym dziełem jest autoportret, przedstawiający Tamarę w zielonym Bugatti, który znalazł się na okładce czasopisma „Die Dame” i obecnie uważany jest za ikonę art déco.

W latach 20. XX wieku, żyjąc w swobodny sposób, artystka zyskała reputację skandalistki, będąc znana z zażywania narkotyków i licznych romansów z osobami obu płci, co ujawnia jej biseksualność. Jej związek z francuskimi kobietami lekkich obyczajów stanowił inspirację do odważnych aktów jej twórczości, takich jak Piękna Rafaela (1925), do której pozowały prostytutki. W 1927 roku Tadeusz Łempicki złożył pozew rozwodowy i wrócił do Warszawy, gdzie ożenił się z Ireną Spiess, bratanicą Stefana Spiessa. Po rozstaniu artystka zaczęła zmagać się z depresją, a w 1933 roku powtórnie wyszła za mąż, tym razem za austriackiego dziedzica browarnictwa, barona Raoula Kuffnera.

Emigracja z Europy, życie w Ameryce Północnej

W 1938 roku, w obliczu nazistowskich prześladowań Żydów, Kuffner zdecydował się sprzedać swoje dobra i wraz z Tamara zdecydowali się na emigrację do Beverly Hills w Kalifornii. W tym czasie artystka zyskała chwilowy entuzjazm wśród krytyków, jednak szybko jej styl został uznany za przestarzały. Wkrótce nadano jej tytuł „baronowej z pędzlem”. W 1943 roku przenieśli się do Nowego Jorku, gdzie kontynuowała swoją sztukę, tworząc dzieła związane z tematyką II wojny światowej, takie jak Ucieczka (gdzieś w Europie) oraz Uchodźcy. W tym okresie artystka eksperymentowała z abstrakcją geometryczną, a także surrealizmem, jednak jej pomysły nie zostały ciepło przyjęte przez artystyczne środowisko. Po dziesięcioletniej przerwie w malowaniu, w latach 50. przyjęła nową technikę w pracy z farbą, odkrywając szpachlę, wcześniej nieznane narzędzie sztuki przed impresjonizmem.

Schyłek życia i śmierć

Gdy w 1961 roku baron Kuffner zmarł, Tamara Łempicka postanowiła przenieść się do Houston w Teksasie, bliżej swojej córki. W tym czasie artystka straciła uznanie, a sama zaczęła postrzegać swoją karierę jako zakończoną. W 1978 roku osiedliła się w Cuernavaca w Meksyku, gdzie zmarła 18 marca 1980 podczas snu. Na jej życzenie, ciało zostało skremowane, a prochy rozsypane z helikoptera nad wulkanem Popocatepetl.

Uznanie

W 2018 roku obraz La Musicienne autorstwa Tamary Łempickiej został sprzedany na aukcji w Nowym Jorku za ponad 9 mln dolarów, co uczyniło go najwyżej wylicytowanym dziełem polskiego artysty w historii. Co więcej, w 2019 roku ten rekord został pobity, gdy obraz La tunique rose osiągnął cenę 13,3 mln dolarów, czyli około 52 miliony złotych. Następny rekord zaowocował w 2020 roku, gdy dzieło Portrait de Marjorie Ferry zyskało cenę 16,28 mln funtów, co odpowiadało około 82 milionom złotych.

W 2022 roku Muzeum Narodowe w Lublinie zorganizowało wyjątkową wystawę poświęconą jej twórczości, noszącą tytuł „Kobieta w podróży”. Była to doskonała okazja, aby bliżej poznać dorobek artystyczny Łempickiej, która była pionierką w wielu aspektach sztuki. Dodatkowo, w latach 2022-2023 w Muzeum Narodowym w Krakowie odbyła się inna wystawa, która w pełni eksponowała dzieła tej utalentowanej malarki, zatytułowana po prostu „Łempicka”.

---

Oceń: Tamara Łempicka

---