Irena Sendlerowa

---

Życie prywatne

Irena Sendlerowa, wybitna postać w historii, była osobą o niezwykle bogatym życiu prywatnym. W 1931 roku wzięła ślub z Mieczysławem Sendlerem (1910–2005), który pełnił funkcję młodszego asystenta na Wydziale Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Niestety, po wielu latach małżeństwa, w 1947 roku doszło do rozwodu między nimi.

W tym samym 1947 roku Irena poślubiła Stefana Zgrzembskiego, znanego również jako Adam Celnikier (1912–1961), który był Żydem. Ich związek przyniósł na świat troje dzieci: Janinę (urodzoną w 1947 roku), Andrzeja (który żył tylko krótko, w 1949 roku) i Adama (1951–1999). Mimo że związek z Zgrzembskim był dla niej ważny, nie układał się on pomyślnie, co spowodowało rozwód w 1961 roku.

Po tragicznej śmierci swojego drugiego męża, Irena zdecydowała się na kolejny krok w swoim życiu i ponownie wyszła za mąż za Mieczysława Sendlera. On również przeszedł przez trudności, gdyż po ich rozwodzie związał się ponownie, lecz ostatecznie owdowiał. Po dziesięciu latach wspólnego życia zdecydowali się na ponowne rozstanie, jednak przyjaźń, która ich łączyła, przetrwała do końca ich dni.

Odznaczenia

Irena Sendlerowa, znana z niestrudzonego działania na rzecz ratowania życia, otrzymała wiele odznaczeń i wyróżnień za swoje heroiczne czyny.

• Order Uśmiechu (2007),
• Order Orła Białego (2003),
• Order Ecce Homo (2002),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1996),
• Medal Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata (1965),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1963),
• Medal „Za Zasługi w Służbie Zdrowia”,
• Złoty Krzyż Zasługi (1947).

Upamiętnienie i nagrody

W 2003 roku, Irena Sendlerowa została uhonorowana Nagrodą im. Jana Karskiego „Za Odwagę i Serce” w październiku. Dwa lata później, w styczniu 2007, w wyniku inicjatywy prezydenta Lecha Kaczyńskiego oraz wsparcia m.in. premiera Izraela, Ehuda Olmerta, a także organizacji takich jak Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu, została nominowana do pokojowej nagrody Nobla. Jej aplikacja została zgłoszona ponownie w 2008 roku.

14 marca 2007 roku Senat Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę, w której uhonorowano działalność Ireny Sendlerowej oraz Rady Pomocy Żydom „Żegota”, działającej w tajnych strukturach Polskiego Państwa Podziemnego podczas II wojny światowej. W maju tego samego roku Sendlerowa otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Miasta Stołecznego Warszawy, a zaledwie miesiąc później, w czerwcu, została także Honorowym Obywatelem Miasta Tarczyna.

1 czerwca 2008 roku Sejm Dzieci i Młodzieży jednogłośnie przyjął uchwałę polityczną dedykowaną działalności Ireny Sendlerowej oraz referatowi dziecięcemu Podziemnej Rady Pomocy Żydom „Żegota” z okresu II wojny światowej. Dnia 30 lipca 2008 Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych uchwaliła rezolucję upamiętniającą Irenę Sendlerową, a 19 kwietnia 2009 została pośmiertnie uhonorowana nagrodą Humanitarian of the Year przez fundację The Sister Rose Thering Endowment for Jewish-Christian and Holocaust Studies.

W maju 2009 roku przyznano Irenie Sendlerowej pośmiertnie Nagrodę Humanitarną im. Audrey Hepburn (Audrey Hepburn Humanitarian Award). W tym samym roku jej wizerunki, obok Zofii Kossak oraz Matyldy Getter, znalazły się na monetach o nominale 20 zł, mających na celu upamiętnienie Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej.

Wrzesień 2009 roku był czasem odsłonięcia tablicy pamiątkowej na kamienicy przy al. 3 Maja 14 w Piotrkowie Trybunalskim, w której mieszkała Sendlerowa. W 2010 roku, w stulecie jej urodzin, Poczta Polska wydała kartę pocztową z jej podobizną. Natomiast 19 lutego 2010 Sejm przyjął uchwałę, celebrującą pamięć Ireny Sendlerowej z okazji rocznicy jej urodzin.

W lutym 2010 roku odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku przy ul. A. Pawińskiego 2 (wcześniej pod adresem ul. Opaczewska 1) w Warszawie, który był centralnym miejscem, gdzie Irena Sendlerowa pracowała w latach 1932–1935. W kwietniu 2013 roku Rada Warszawy nadała nazwę alei Ireny Sendlerowej ciągowi pieszym, łączącemu Muzeum Historii Żydów Polskich z pomnikiem Bohaterów Getta na Muranowie.

Jej imię noszą także ulice w miastach takich jak Bytom, Gorzów Wielkopolski, Iława i Lublin oraz skwery w Kielcach, Białymstoku, Poznaniu i Wrocławiu, jak również ronda w Bielsku-Białej i Zielonej Górze. W maju 2015 roku odsłonięto tablicę na domu ZUS przy ul. Ludwiki 6, gdzie mieszkała w latach 1935–1943. Należy dodać, że holenderski hodowca tulipanów Jan Ligthart nadał nowej odmianie czerwonego tulipana imię Ireny Sendlerowej.

Irena Sendlerowa jest patronką szkół zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, gdzie pierwszą placówką nadającą jej imię był zespół szkół specjalnych w bawarskim Hohenroth. W Polsce, jej imieniem nazwano szkołę w Pisarzowicach, co miało miejsce 21 czerwca 2022 roku. Dodatkowo, uchwałą Sejmu VIII kadencji, rok 2018 ogłoszono rokiem Ireny Sendlerowej. W tym samym roku, Poczta Polska wydała znaczek pocztowy z jej podobizną o nominale 2,60 zł i nakładzie 100 tys. sztuk.

W 2018 roku Irena Sendlerowa została wybrana Warszawianką Stulecia w plebiscycie organizowanym przez Urząd m.st. Warszawy. W lutym 2019 odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku przy ul. Siedzibnej 25, który był siedzibą VI Ośrodka Opieki i Zdrowia, gdzie pracowała. A w czerwcu 2021 roku w Newark-on-Trent, odstał pomnik upamiętniający Irenę Sendlerową.

Projekt „Life in a Jar”

W roku 1999 nauczyciel z Uniontown w stanie Kansas, Norman Conard, postanowił zainspirować grupę swoich uczennic do stworzenia sztuki teatralnej zatytułowanej „Życie w słoiku”. Ten tytuł odnosi się do niezwykłej metody, którą w 1944 roku zastosowały Irena Sendlerowa oraz Jadwiga Piotrowska, aby ukryć dokumentację uratowanych żydowskich dzieci. Dzięki temu po zakończeniu wojny dzieci miały możliwość odnalezienia swoich rodzin, chociaż w rzeczywistości dokumenty były schowane w butelkach.

Przedstawienie, oparte na wydarzeniach z życia Ireny Sendlerowej, było wystawiane wielokrotnie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie oraz Polsce. Edukacyjny charakter sztuki przyciągnął dużą uwagę mediów amerykańskich, co przyczyniło się do szerokiego zainteresowania tą historią. W rezultacie rozpoczęto działania na rzecz utworzenia fundacji „Life in a Jar”, która ma na celu promowanie postaw bohaterskiej postaci głównej bohaterki.

Nagroda imienia Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata”

W 2006 roku, Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu przy współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, wprowadziło specjalną nagrodę imienia Ireny Sendlerowej, nazwaną „Za naprawianie świata”.

Ta prestiżowa nagroda jest dedykowana nauczycielom oraz wychowawcom, którzy w znaczący sposób przyczyniają się do poprawy warunków życia innych ludzi oraz promują wartości humanitarne. Partnerem tego projektu jest Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, która wspiera działania mające na celu edukację i zaangażowanie młodych ludzi w działania prospołeczne.

Co roku, nagroda w wysokości 10 tys. dolarów przyznawana jest dwóm laureatom, zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Polsce. Decyzja o przyznaniu nagrody podejmowana jest przez specjalnie powołaną kapitułę, która ocenia zasługi zgłoszonych kandydatów.

Więcej informacji na temat nagrody można znaleźć na stronie Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu.

W kulturze

W 2009 roku na podstawie niezwykłej historii życia Ireny Sendlerowej zrealizowano film pod tytułem Dzieci Ireny Sendlerowej, w reżyserii Johna Kenta Harrisona. Warto dodać, że główną postać odtworzyła znana aktorka, laureatka Oscara Anna Paquin.

Kolejnym hołdem dla Sendlerowej był utwór skomponowany przez angielskiego muzyka Tony’ego Harrisa, który pojawił się na albumie Choices wydanym w 2010 roku.

O Irenie Sendlerowej powstało również szereg filmów dokumentalnych. Wymienić tu należy produkcje takie jak: Lista Sendlerowej, zrealizowana przez Michała Dudziewicza w 2002 roku, Wróżka z getta z 2007 roku, oraz W Imię ich Matek. Historia Ireny Sendlerowej, w reżyserii Mary Skinner.

W 2010 roku na platformie internetowej NINAteka ukazał się pięcioodcinkowy reportaż z wspomnieniami o Irenie Sendlerowej, co stanowi znakomite świadectwo jej życia i działalności.

Dodatkowo, powstał komiks zatytułowany Irena, w którym scenariusz napisali Jean-David Morvan i Séverine Tréfouël, a ilustracje stworzył David Evrard.

W 2018 roku w krakowskim Teatrze Barakah zrealizowano spektakl pod nazwą Ja, Sendlerowa, w reżyserii Anny Nowickiej. To niezwykłe wydarzenie teatralne nawiązywało do bogatej biografii Sendlerowej.

Następnie, w 2022 roku w Teatrze Muzycznym w Poznaniu zrealizowano musical Irena, inspirowany życiem Sendlerowej. Jest to dramat muzyczny, bazujący na filmie dokumentalnym W imię ich Matek. Reżyserem tego widowiska jest Brian Kite, a libretto napisali Piotr Piwowarczyk oraz Mary Skinner. Muzykę do spektaklu skomponował Włodek Pawlik, a wybrani utwory wprowadziły widzów w osobisty wymiar tej wzruszającej historii.

---

Oceń: Irena Sendlerowa

---