Irena Burke była jedną z najbardziej uznawanych postaci w polskim teatrze, której praca pozostawiła znaczący ślad w tej dziedzinie sztuki. Urodziła się 7 grudnia 1922 roku w Warszawie, a jej życie zakończyło się w tym samym mieście 1 maja 2000 roku.
Jako scenografka i kostiumografka teatralna, Irena Burke zdobyła uznanie za swój wyjątkowy talent oraz zdolność do kreacji wizualnych, które wzbogacały przedstawienia teatralne.
Życiorys
W 1955 roku Irena Burke z sukcesem ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Już wcześniej, w latach 1952–1954, pełniła rolę asystenta na tej uczelni, co stanowiło solidny fundament dla jej kariery artystycznej. W późniejszym okresie, od 1955 do 1957 roku, pracowała jako asystent scenografa w Teatrze Domu Wojska Polskiego w Warszawie.
W okresie od 1957 do 1970 roku kontynuowała swoją pracę w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, również jako asystent scenografa. Zyskała znaczące doświadczenie, które otworzyło przed nią nowe możliwości. W latach 1962–1967 miała zaszczyt być scenografką Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie jej talent artystyczny znalazł pełne uznanie.
W latach 1970–1988 ponownie podjęła współpracę z Teatrem Dramatycznym w Warszawie, tym razem na etacie scenografa. W trakcie swojej kariery projektowała liczne dekoracje i kostiumy dla różnych teatrów, stając się uznaną postacią w świecie sztuki teatralnej. Dodatkowo, była autorką kostiumów do serialu „Modrzejewska” w reżyserii Jana Łomnickiego, co świadczy o jej wszechstronności i umiejętności adaptacji w różnych formach mediów artystycznych.
Niektóre projekty
Teatr
Twórczość Ireny Burke jako scenografa i kostiumologa jest niezwykle rozległa, sięgając od 1951 roku, kiedy to przyjęła nazwisko Irena Piskorska. W tym czasie zrealizowała dekoracje i kostiumy do komedii satyrycznej Stefanii Grodzieńskiej w Teatrze Małym w Łodzi. Kolejne lata przyniosły jej uznanie za pracę przy „Drodze do Czarnolasu” Aleksandra Maliszewskiego, w reżyserii Tadeusz Byrskiego, w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.
W 1954 roku Burke stworzyła scenografię do „Stronicy życia” Wiktora Rozowa w Teatrze Nowej Warszawy i od tego momentu zaczęła podpisywać swoje prace nowym nazwiskiem. Kolejne projekty w Teatrze Domu Wojska Polskiego w Warszawie, takie jak „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego i „Dobry człowiek z Seczuanu”, potwierdziły jej talent. W 1958 roku pracowała jako asystentka reżysera przy sztuce „Antygona” w reżyserii Jerzego Rakowieckiego, co pozwoliło jej rozwinąć nowe umiejętności.
Na przestrzeni lat 60. i 70. Burke kontynuowała swą pracę jako scenograf i kostiumolog w różnych teatrach, m.in. w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie czy Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim. W 1960 roku, razem z Agnieszką Osiecką, współtworzyła „Ptaki” w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Jej szeroki zakres współprac obejmował również reżyserów, takich jak Konrad Swinarski czy Wanda Laskowska.
Wielki rozmach w artystycznym dorobku Ireny Burke obejmował także tworzenie scenografii i kostiumów do klasycznych utworów, jak „Król Edyp” Sofoklesa, kilkakrotnie realizowanego w latach 1961, 1964 i 1982, oraz prace przy „Czerwonokantycznych pantofelkach” Paula Kestera. Współpracowała z wieloma wybitnymi reżyserami, jak m.in. Irena Byrska oraz Władysław Krasnowiecki.
Podczas swojej kariery Burke miała okazję pracować nad niezapomnianymi projektami jak „Ćwiczenia z Szekspira”, realizowanymi na PWST w Warszawie w 1971 roku, co było jednym z wielu projektów rozwijających sztukę sceniczną.
Telewizja
W latach 70. i 80. praca Ireny Burke przeniosła się również na mały ekran, gdzie stworzyła kostiumy do spektaklu telewizyjnego „Wowro, świątkarz Beskidzki” w 1970 roku. Jej obecność w telewizji przyczyniła się do realizacji sztuk takich jak „Intermedia” w 1982 r. oraz „Gbury” Carla Goldoniego w 1983 r., ukazując jej wszechstronność jako scenografa.
Film
Ukoronowaniem prawie czterech dekad pracy artystycznej były kostiumy stworzone do serialu telewizyjnego „Modrzejewska” w reżyserii Jana Łomnickiego w 1990 roku. Tym projektem Irena Burke zaznaczyła swoje miejsce w historii sztuki filmowej, łącząc doświadczenie i talent zdobyte podczas licznych lat kariery.
Życie rodzinne
Irena była potomkiem Leonarda Piskorskiego oraz jego małżonki Józefiny, z domu Pałka, która żyła w latach 1896–1980. Szósta część ich potomstwa, Irena, miała czterech rodzeństwa, do których należeli:
- Alina (1921–2000), późniejsza żona Zygmunta Cytowskiego oraz matka Ewy i Hanny, która związała się z Raczyńskim,
- Wanda Barbara (1924–2013), która wyszła za mąż za Witolda Tryuka, będąca rodzicą Barbary Moniki zamężnej Czapskiej oraz Małgorzaty zamężnej Tryuk,
- Magdalena (1929–2016),
- Wacław Piskorski (1931–2015), jako ostatni męski przedstawiciel rodu Piskorskich, potomków Augusta Piskorskiego.
Irena związała się małżeństwem z Edmundem Burke. Para nie doczekała się dzieci.
Na zawsze spoczęła w cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 56, grób 68).
Upamiętnienie
Na frontowej ścianie budynku znajdującego się przy ul. Mostowej 2 w Warszawie została zamontowana tablica, która upamiętnia małżeństwo Burke. Od 1955 do 1999 roku ich miejsce zamieszkania znajdowało się pod adresem ul. Mostowej 6.
Odznaczenia
Wśród licznych osiągnięć Ireny Burke niezwykle istotne są jej odznaczenia, które podkreślają jej zaangażowanie i wkład w kulturę oraz społeczeństwo. Oto niektóre z wyróżnień, które zdobyła w trakcie swojej kariery:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1988 roku,
- Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany w 1979 roku,
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”, którą uhonorowano ją w 1978 roku.
Przypisy
- Irena Burke. Internetowa baza filmu polskiego [online], filmpolski.pl [dostęp 08.08.2020 r.] .
- Ulica Mostowa 2 [online], ulicetwojegomiasta.pl [dostęp 08.08.2020 r.] .
- Almanach sceny polskiej 1951/1952, Teatry i premiery 1951–1952 [online], pwst.krakow.pl [dostęp 08.08.2020 r.] .
- Projekt scenografii do sztuki „Czajka" Antona Czechowa [online], Strona Muzeum Historycznego Krakowa [dostęp 08.08.2020 r.] .
- Irena Burke, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 08.08.2020 r.] .
- Kto jest kim w Polsce 1989, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 146–147, ISBN 83-223-2491-X .
- Kto jest kim w Polsce 1984, Informator biograficzny, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 105–106, ISBN 8222320736 .
- Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 69.
- śp. IRENA MARIA BURKE
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Wincenty Trojanowski | Andrzej Georgiew | Karina Kunkiewicz | Rafał Listopad | Julia Fiedorczuk | Elżbieta Cieślar | Tomasz Drozdowicz | Bronisław Kopczyński | Jerzy Stawicki | Alfred Altenberg | Zbigniew Kaszkur | Wojciech Turowski (aktor) | Robert Majewski (aktor) | Zofia Mirska (aktorka) | Józef Galewski (scenograf) | Jan Koecher | Karolina Jupowicz | Maja Kleszcz | Hanna Żuławska | Marek RaczkowskiOceń: Irena Burke