Elżbieta Cieślar

---

Życiorys

Elżbieta Cieślar przyszła na świat 3 grudnia 1934 roku w rodzinie Stefana Antoniego Dembińskiego oraz Katarzyny Kwileckiej. Swoje artystyczne kształcenie rozpoczęła w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie, w latach 1956-1961, kontynuowała naukę na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, zdobijając dyplom z nadrzędnym wyróżnieniem pod okiem prof. Jerzego Jarnuszkiewicza.

W latach 1961-1968 pracowała jako projektant przemysłowy. Została współzałożycielką Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych, które powstało w 1963 roku. Odgrywała również kluczową rolę w realizacji projektu polskiego skutera Osa (prototyp M-55), współpracując z Andrzejem Wróblewskim.

W czerwcu 1972 roku wzięła udział w innowacyjnej akcji „Czyszczenie sztuki”, współorganizowanej przez Pawła Freislera w Galerii „0”. Razem z Emilem Cieślarem zaprezentowali projekt o nazwie „Kalejdoskop czyli popatrz przez rurę”. Jesienią miała miejsce kolejna ekspozycja zatytułowana „Wykroje krawieckie”, również w tej samej galerii (1972).

W 1973 roku Elżbieta objęła kierownictwo w Galerii Repassage, która to inicjatywa zyskiwała na znaczeniu dzięki współpracy z mężem, Emilem Cieślarem. W tym okresie powstały m.in. dzieła takie jak „Słoń” (1973), seria „Labirynt” (1973-1974), czy instalacja „Camera obscura” (1974). Kolejne znaczące projekty to „Zbiór butów używanych” (1975) oraz „Karuzela postaw” (1975-1976), a także dyptyk „Dobrze-Stańczyk” (1977).

Latem 1976 roku, po burzliwych wydarzeniach radomskich, utraciła posadę w Teatrze w Płocku oraz została wykluczona z zamówień na scenografię telewizyjną i projekty dla przemysłu państwowego. W 1978 roku, z powodu zakazu pracy w instytucjach państwowych, Elżbieta, wraz z rodziną, podjęła decyzję o emigracji do Francji. W 1980 roku, razem z mężem i francuskimi przyjaciółmi, zainicjowali Paryski Komitet Solidarności, w ramach którego działali aż do 1989 roku.

W 1988 roku, wspólnie z Emilem Cieślarem, stworzyli „Schody pamięci” – unikalną instalację wykonaną z zatopionych w plexiglasie przedmiotów, przywiezionych przez osoby zaangażowane w działalność podziemnej Solidarności, jako formę upamiętnienia ich doświadczeń.

Poza współpracą z Emilem, Elżbieta zaczęła także realizować projekty związane z rzeźbą w drewnie. W latach 1984-1986 zaprezentowała „Karuzelę sióstr” – kolekcję siedmiu rzeźb-siedzisk. W 1988 roku w Centrum Rzeźby w Orońsku zadebiutowała z rzeźbą interaktywną „Przebywać samemu z sobą”, która otworzyła drzwi do dalszej serii performansów, instalacji i rzeźb, realizowanych po przeprowadzce do Vallorcine w 1994 roku. Tam, wraz z sąsiadami i mężem, założyli Stowarzyszenie Art et Montagne, gdzie uczyli rzeźbiarstwa i współtworzyli różnorodne projekty artystyczne.

Na przestrzeni tego okresu Elżbieta Cieślar stworzyła m.in.: „Kamienna dróżka”, „Przejście pionowe”, „A może stać się drzewem” (1995), „Leżąca”, „Skóra” (1997), „Lea Grosz”, „Stojąca” (1998).

W latach 1993-1995 Elżbieta zrealizowała cykl 12 edukacyjnych filmów o współczesnych artystach dla Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski oraz stowarzyszenia „Ślad”, w których wystąpili m.in.: Piotr Kurka, Stefan Gierowski, Jarosław Modzelewski, Krzysztof Bednarski, Jerzy Jarnuszkiewicz, Grzegorz Kowalski.

W 1999 roku Cieślarowie zamieszkali w Saint-Jeoire, gdzie w 2000 roku Elżbieta stworzyła rzeźbę „Na czworakach”, a w 2001 roku powstały prace „Człowiek/zwierzę” oraz „Z lotu ptaka”. W 2008 roku zrealizowała cykl fotomontaży pn. „Przechadzka z Hannah Arendt”. W 2009 roku przenieśli się do Die, gdzie kontynuują działalność w ramach stowarzyszenia Art et Montagne. W latach 2010-2016 Elżbieta Cieślar zrealizowała ankietę artystyczną zatytułowaną «Przestrzeń wolności i niewoli», przeprowadzoną wśród mieszkańców Drôme, Paryżan oraz społeczności mazowieckich w okolicach Radomia, a także wśród działaczy Solidarności, których poznała podczas Stanu Wojennego. Wypowiedzi ankietowanych, zaprezentowane na płótnie w zestawieniu z ich fotografiami, były wystawiane w miejscach, gdzie przeprowadzono tę ankietę. W latach 2016-2017 na podstawie zebranych materiałów Elżbieta stworzyła grę towarzyską pod tym samym tytułem.

Wybrane wystawy i happeningi

Elżbieta Cieślar, znana ze swojego twórczego wkładu w sztukę, ma na swoim koncie wiele ważnych wystaw oraz happeningów, które odzwierciedlają jej unikalne podejście do sztuki.

• W 1968 roku miała miejsce pierwsza wystawa Cieślarów pod nazwą „Punkty” zorganizowana w Galerii Foksal w Warszawie,
• w 1972 roku artystka wzięła udział w akcji „Czyszenie sztuki” w Galerii „0” w Warszawie,
• w 1979 roku zrealizowano happening „Le Cercueil de Malévitch” jako sprzeciw wobec wystawy „Paris-Moscou” w Centre Pompidou,
• rok 1980 przyniósł happening „La paix Olympique”, który odnosił się do Olimpiady w Moskwie oraz interwencji radzieckiej w Afganistanie,
• w 2001 roku odbyła się wystawa retrospektywna Elżbiety i Emila Cieślarów pt. „Anarchia–Repassage” w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski,
• doświadczenia artystyczne z 2003 roku obejmowały wystawę „Wolność! Bez odpowiedzialności!? tak!? Nie!” w Warszawie w Teatrze Academia oraz na Festival Est-Ouest w Die,
• w 2010 roku w ramach drugiego Biennale Ars Polonia odbyła się instalacja „Przestrzeń wolności i niewoli”,
• natomiast w 2016 roku zorganizowano wystawę „Ja – Inny – Inni – To” w galerii Pola Magnetyczne w Warszawie.

Każda z tych wydarzeń przyczyniła się do wzbogacenia polskiej sceny artystycznej oraz prawdziwego zaangażowania Cieślarów w problemy społeczne i kulturalne.

---

Oceń: Elżbieta Cieślar

---