Halina Cetnarowicz, znana również jako Hala, to postać o niezwykle bogatym życiorysie. Urodziła się 26 sierpnia 1916 roku w Warszawie, gdzie również zmarła 11 sierpnia 2005 roku. Jej życie oraz kariera zawodowa są przykładem determinacji i zaangażowania w medycynę, szczególnie w dziedzinie internistyki oraz hematologii.
Halina była nie tylko cenioną lekarką, ale także więźniarką obozów koncentracyjnych, co podkreśla jej siłę charakteru i niezłomność w trudnych warunkach. Przez wiele lat pełniła kluczową rolę jako pracownik Instytutu Hematologii, gdzie swoją wiedzą oraz doświadczeniem wzbogacała polską medycynę.
Życiorys
Młodość
Halina Szpilfogel zdobyła swoje wykształcenie w Żeńskim Prywatnym Gimnazjum i Liceum, które prowadziły Janina Popielewska oraz Janina Roszkowska. Placówka ta znajdowała się przy ul. Bagatela 15 w Warszawie. Właśnie tam z sukcesem zdała maturę. Już jako młoda kobieta, angażowała się w działalność harcerską, gdzie jako instruktorka wspierała swój zastęp podczas Zlotu ZHP, który odbył się w Spale w 1935 roku. Halina była również częścią Hufca Mokotów i aktywistką klubu instruktorów harcerskich „Złota Strzała”, a w roku 1939 pełniła rolę opiekunki grup harcerskich.
Decydując się na dalszą naukę, podejmowała studia z zakresu nauk społecznych na Wolnej Wszechnicy Polskiej, a także uczestniczyła w zajęciach na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W obliczu wybuchu II wojny światowej, Halina dołączyła do tajnych kompletów, by kontynuować studia medyczne.
II wojna światowa
Wkrótce po rozpoczęciu konfliktu zorganizowała i prowadziła punkt opatrunkowy, a następnie również szpitalik przy ul. Wiejskiej. Czas okupacji nie oszczędzał Haliny, która aktywnie uczestniczyła w działaniach Służby Zwycięstwu Polski (SZP), Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) oraz Armii Krajowej (AK). Jako łączniczka pracowała dla komórki więziennej ZWZ, którą kierował Kazimierz Gorzkowski. W latach 1941-1942 pełniła funkcję komendantki Hufca Mokotów Szarych Szeregów Żeńskich.
Po aresztowaniu, które miało miejsce w Zakopanem, Halina i jej mąż doświadczyli brutalnych przesłuchań w siedzibie Gestapo. Przeszła przez piekło Pawiaka, a następnie została deportowana do obozu koncentracyjnego na Majdanku, gdzie pracowała w lazarecie. Następnie trafiła do Oświęcimia oraz Bergen-Belsen, a w Majdanku zmagala się z poważną chorobą. Pomimo tragedii, angażowała się w akcje pomocy innym więźniarkom.
Po wyzwoleniu Bergen-Belsen przez aliantów, Halina zdołała doprowadzić polskie więźniarki do obozu, gdzie przebywały żołnierki AK z powstania warszawskiego, w Oberlangen. Po wojnie zaangażowała się w dokumentowanie doświadczeń obozowych, w tym złożyła zeznania dla USC Shoah Foundation Institute, założonego przez Stevena Spielberga oraz w śledztwie amerykańskiego Departamentu Sprawiedliwości dotyczącego Josefa Mengele.
Po wojnie
Po zakończeniu działań wojennych, Halina ukończyła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Rozpoczęła karierę jako internistka, a następnie specjalizowała się w dziedzinie hematologii. Swoją zawodową ścieżkę kontynuowała w Instytucie Hematologii, przekształciła swoje możliwości pracy również w Instytucie Onkologii, a także w Instytucie Badań Jądrowych na Żeraniu oraz po raz kolejny w Instytucie Hematologii.
Halina była jednym z wydawców Monografii Biochemicznych Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, a do tego otrzymała honorowe członkostwo w Polskim Stowarzyszeniu Chorych na Hemofilię. W latach 70. oraz 80. XX wieku, aktywnie wspierała opozycję demokratyczną, współpracując z organizacjami takimi jak Studenckie Komitety Solidarności, KOR oraz podziemna NSZZ „Solidarność”.
Życie prywatne
Halina Cetnarowicz wywodziła się z zasymilowanej rodziny żydowskiej, co miało istotny wpływ na jej życie i doświadczenia. Była córką Mariana i Julii Szpilfogel, oboje zginęli tragicznie w czasie II wojny światowej. Halina miała młodszego brata, który, w obliczu nadchodzących zagrożeń, zdecydował się na emigrację przed wybuchem wojny.
Podczas najciemniejszych dni w czasie wojny, połączyła swoje życie z Kazimierzem Cetnarowiczem, jednak tragiczny los zadecydował o jego śmierci w 1943 roku. Po wojnie Halina związała się z Wacławem Kawalcem (1914–1999), z którym doczekała się dwojga dzieci – Barbary oraz Stefana.
Życie Haliny przerwał brutalny napad rabunkowy, kiedy miała 89 lat. Została pochowana na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie, w kwaterze S-IV-8, rząd 3, miejsce 2.
Warto również wspomnieć o istotnym elemencie związanym z jej rodzinną historią – znany obraz Eugeniusza Zaka zatytułowany „Tańczący pajac”. Przez długi czas zdobił on salę malarstwa międzywojennego w Muzeum Narodowym w Warszawie, a przed wojną należał do rodziców Haliny Cetnarowicz, wisząc w ich sypialni. Po wojnie Halina podarowała go muzeum, oddając w ten sposób hołd swoim bliskim i ich dziedzictwu.
Pozostali ludzie w kategorii "Medycyna i zdrowie":
Ida Zimmermann | Bohdan Lewartowski | Jerzy Rutkowski (lekarz) | Stanisław Rudnicki (lekarz) | Dionizy Zuberbier | Barbara Makowska-Witkowska | Przemysław Wiktor Odrowąż-Pieniążek | Stanisław Kmita (lekarz) | Antonina Mijal | Stefan Łukasik | Adam Karczewski | Aleksander Antoni Le Brun | Janina Suchorzewska | Henryk Bernhardt | Mieczysław Gantz | Jan Koelichen | Ludwik Koehler | Józef Wacław Grott | Barbara Szeffer-Marcinkowska | Wojciech KostowskiOceń: Halina Cetnarowicz