Eugeniusz Geblewicz

---

Życiorys

Był synem Jana, który pracował jako księgowy, oraz Natalii z Gołębiewskich. W młodości uczęszczał do gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie do roku 1923. Następnie związał się z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie studiował botanikę, filozofię i psychologię w latach 1923–1931. W tym okresie miał zaszczyt uczyć się pod okiem wybitnych wykładowców, takich jak Tadeusz Kotarbiński oraz Władysław Witwicki, który był jego promotorem podczas obrony pracy doktorskiej pt. Z psychologii przeżyć węchowych (1931).

Uzupełniając swoją edukację, wyjechał do College de France w Paryżu w latach 1933–1934, aby pogłębić swoją wiedzę w zakresie psychologii. Po ukończeniu studiów osiedlił się na stałe w Paryżu, gdzie przez kilka lat pełnił funkcję asystenta w Laboratorium Fizjologii Zmysłów aż do 1939 roku. W międzyczasie, jeszcze będąc studentem na Uniwersytecie Warszawskim, podjął pracę nauczyciela filozofii w gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Warszawie, gdzie uczył przez dwa lata (1927–1928).

W czasach okupacji niemieckiej pozostał w Polsce, angażując się w tajne nauczanie w ramach wykładów Uniwersytetu Warszawskiego oraz liceum Batorego. Po powstaniu warszawskim przez krótki czas mieszkał w domu Zofii Nałkowskiej w Adamowiźnie. Po zakończeniu II wojny światowej objął stanowisko naczelnika Wydziału Nauki w Ministerstwie Oświaty, które pełnił w latach 1945–1947.

W roku 1946 obronił swoją pracę habilitacyjną pt. La sommation spatiale des exertation thermiques na Uniwersytecie Warszawskim i został profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Łódzkim. Od 1946 do 1955 roku kierował Katedrą Psychologii na tej uczelni, prowadząc wykłady z psychologii ogólnej i eksperymentalnej. Jednocześnie od 1947 roku był profesorem w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, gdzie także kierował Katedrą Psychologii do 1966 roku i przez pewien czas pełnił funkcję prorektora (1961–1966).

W latach 1966–1970 zatrudniony był na Uniwersytecie Warszawskim i pracował kolejno w Katedrze Psychologii Eksperymentalnej oraz w Instytucie Psychologii. Poza tym, był zaangażowany w działalność Instytutu Naukowego Kultury Fizycznej w Warszawie (1953–1965 – kierownik Pracowni Psychologii), Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN (1955–1962 – kierownik Zakładu Psychologii Eksperymentalnej) oraz Pracowni Psychometrycznej PAN (1965–1969 – przewodniczący Rady Naukowej). Spędził też czas w Zakładzie Historii Nauki i Techniki PAN (1969–1972 – kierownik Pracowni Teorii i Organizacji Nauki).

W 1945 roku został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a w 1948 roku wszedł w skład grona założycieli Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Jego pasje badawcze obejmowały szeroki zakres zagadnień, w tym psychologię ogólną, naukoznawstwo, psychologię sportu, prakseologię oraz fizjologię zmysłów. Wspólnie z Yves’em La Grandem odkrył oraz objaśnił zjawisko odbarwiania się tarcz świetlnych migoczących w widzeniu bocznym w pracy pt. Recherche sur la vision laterale z 1938 roku. Działał również na rzecz zrozumienia historycznych procesów instytucjonalizacji nauki oraz mechanizmów powstawania nowych dyscyplin naukowych.

Był jednym z pionierów badań w Polsce, dotyczących etycznych i estetycznych aspektów sportu. Zmarł, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 57-1-8/9).

Niektóre publikacje

Oto kilka wybitnych publikacji Eugeniusza Geblewicza, które znacząco przyczyniły się do rozwoju jego dziedziny:

• Analiza pojęcia celu (1932),
• Zjawiska wrażliwości (1956),
• Świat przeżyć wzrokowych i słuchowych człowieka (1958-1959),
• Z zagadnień estetyki walki (1963),
• Typologia osiągnięć naukowych (1969),
• Ogólne problemy historii nauki i techniki (1971),
• Niektóre kryteria oceny pracy naukowej (1972),
• O naukach zaawansowanych i niezaawansowanych (1972),
• Rodzaje osiągnięć naukowych (1972),
• Rodzaje zespołowej pracy naukowej (1973, z Wojciechem Gasparskim i Henrykiem Stonertem).

---

Oceń: Eugeniusz Geblewicz

---