Emil Barchański

---

Życiorys

W 1981 roku Emil Barchański zainicjował szkolny kabaret znany jako „Wywrotowiec”, a także stworzył satyryczno-polityczne pismo pt. „Kabel”. W dniu 13 grudnia 1981, po wprowadzeniu stanu wojennego, podjął działania w konspiracji, zostając członkiem grupy „Piłsudczycy”.

Na początku lutego 1982, dokładnie 10 lutego, wziął udział w akcji protestacyjnej, której celem było upokorzenie pomnika Feliksa Dzierżyńskiego. Razem z Markiem Marciniakiem oraz Arturem Nieszczerzewiczem oblali pomnik czerwoną farbą i obrzucili go koktajlami Mołotowa.

W dniu 3 marca 1982 Emil został aresztowany przez Służbę Bezpieczeństwa (SB) podczas druku publikacji Adama Michnika zatytułowanej „Będę krzyczał”, wydanej w 1977 roku. Po aresztowaniu był brutalnie traktowany i zmuszany do składania fałszywych zeznań. W związku z rozprawą Tomasza Sokolewicza i Marka Marciniaka, Emil miał zeznawać jako świadek 17 czerwca 1982. W trakcie jednej z wcześniejszych rozpraw powiedział: „Ci panowie, kiedy biją, nie przedstawiają się, ale jestem gotów w każdej chwili ich rozpoznać”.

Emil aktywnie uczestniczył w patriotycznych manifestacjach odbywających się 3, 9 i 13 maja 1982 roku. Niestety, jego los odmienił się tragicznie, gdy 3 czerwca 1982 udał się na plażę nad Wisłą, gdzie zaginął. Hubert Iwanowski, świadek wydarzeń, widział Emila ostatni raz, zauważając, że kąpał się w Wiśle i przypuszczał, że „najpewniej Emil wskoczył do rwącego nurtu za topiącym się psem”. W przeciwieństwie do tych relacji, matka Emila zwracała uwagę, że „…nie znosił wody, miał hydrofobię. Rok wcześniej, w czasie wakacji na Wybrzeżu, ani razu nie wszedł do morza. Nigdy nie chodził na basen”.

Po upływie dwóch dni, w dniu 5 czerwca 1982, a więc na dzień przed jego 17. urodzinami, odnaleziono jego ciało w okolicach pięćsetnego kilometra Wisły.

W dniu 16 czerwca 1982, po mszy świętej o godz. 13:30 w kościele św. Jacka, odbył się pogrzeb Emila Barchańskiego na cmentarzu Bródnowskim, w miejscach pochówku w kwaterze 46 F VI 20.

Emil Barchański jest uważany za najmłodszą ofiarę stanu wojennego. W 2009 roku Instytut Pamięci Narodowej wszczął postępowanie dotyczące zabójstwa Emila Barchańskiego.

Odznaczenia i upamiętnienie

3 maja 2008 roku prezydent RP Lech Kaczyński pośmiertnie nadanie Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski Emilowi Barchańskiemu, co stanowiło znaczące uznanie dla jego zasług.

W 2011 roku ukazał się reportaż poświęcony Emilowi Barchańskiemu, zatytułowany „Wrócę kiedy słońce już nie będzie mi potrzebne”, autorstwa Patrycji Gruszyńskiej-Ruman, która pracowała w Studiu Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia. Ten wyjątkowy reportaż zdobył prestiżową nagrodę Grand Prix KRRiT 2011.

W stolicy, w jednym z liceów, odbyła się uroczystość odsłonięcia trzech wystaw, które przypominały o stanie wojennym. Inicjatywa upamiętnienia Emila Barchańskiego wyszła od samych uczniów. W tych emocjonalnych obchodach uczestniczyła również matka Emila, Krystyna, która w rozmowie z Informacyjną Agencją Radiową ujawniła swoje obawy dotyczące bezpieczeństwa syna. Podkreśliła, że często martwiła się o niego, podczas gdy on sam był pełen odwagi. „My należymy do pokolenia przestraszonych, natomiast jego jeszcze nie zdołali przestraszyć” – przyznała.

Okoliczności tragicznej śmierci Emila Barchańskiego stały się inspiracją do stworzenia dokumentalnego filmu w reżyserii Ryszarda Romanowskiego, zatytułowanego „Wyszedłem po słońce…” wydanego w 1996 roku. Jego życie i losy zostały również przedstawione w dramacie autorstwa Małgorzaty Imielskiej „Sprawa Emila B.”, który zadebiutował w Teatrze Telewizji w grudniu 2007 roku, a następnie został wydany na DVD w roku 2008.

Literatura

W kontekście literatury dotyczącej Emila Barchańskiego, warto podkreślić kilka kluczowych publikacji. Pierwszą z nich jest praca Pawła Jędral, a także innych autorów, zatytułowana „Rejacy w stanie wojennym”, która została opublikowana w „Biblioteczce Reja”. Obejmuje ona numer 1 z 2008 roku, a także strony 156. Wydana została przez XI Liceum Ogólnokształcące imienia Mikołaja Reja w Warszawie. Pozycja ta posiada numer ISSN 1899-1341 i OCLC 297534216.

Kolejną istotną publikacją jest dzieło Małgorzaty Winkler-Pogody, zatytułowane „Miałam syna Emila”. Jest to wywiad rzeka przeprowadzony z Krystyną Barchańską-Wardęcką, wydany przez Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie w 2019 roku. Pozycja ta nosi ISBN 978-83-8098-595-7.

---

Oceń: Emil Barchański

---