Edmund John

---

Życiorys

Edmund John był synem Aleksandra Johna, adwokata oraz prezesa Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”, oraz malarki Ignacji Konstancji Zatkalik, która była córką unickiego księdza. W latach 1905-1913 uczył się w Średniej Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców im. Rontalera w Warszawie. Po jej zakończeniu podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, jednak z powodu wybuchu I wojny światowej musiał je przerwać.

W latach 1916–1919 kontynuował naukę na Politechnice Warszawskiej, gdzie uczęszczał również na zajęcia w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, kształcąc się pod okiem Stanisława Lentza oraz Edwarda Trojanowskiego. Dodatkowo, prywatnie uczył się malarstwa pod kierunkiem Konrada Krzyżanowskiego. Po zakończeniu studiów objął stanowisko asystenta, a później starszego asystenta w Katedrze Rysunku Odręcznego na Politechnice Warszawskiej.

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej, w 1920 roku, zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego. Po wojnie odbył szereg podróży artystycznych. W okresie międzywojennym, od 1919 do 1939 roku, aktywnie uczestniczył w Związku Polskich Artystów Grafików. W 1933 roku był współzałożycielem i sekretarzem, a od 1937 roku prezesem Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR).

Edmund John był zagorzałym bywalcem Kazimierza Dolnego, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. 15 października 1939 roku powrócił do Warszawy. Po powstaniu warszawskim znalazł się w niemieckim obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd udało mu się przedostać do majątku Czarysz na Kielecczyźnie. Po powrocie do stolicy zastał zburzoną kamienicę Johna na placu Zamkowym, a wraz z nią jego dorobek artystyczny, który uległ całkowitemu zniszczeniu.

Po wojnie, Edmund został powołany na wykładowcę w Katedrze Rysunku i Malarstwa na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, którą kierował profesor Zygmunt Kamiński. Na emeryturę przeszedł w 1969 roku, a swoje życie zakończył 24 kwietnia 1989 roku w Warszawie. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w kwaterze S-4-18.

Małżeństwo i dzieci

26 listopada 1936 roku Edmund poślubił Wandę Gabrielę Kazimierę Lossow, urodzoną w 1914 roku. Z tego związku miał dwoje dzieci: córkę Martę oraz syna Jacka. Po śmierci ojca, Jacek zredagował książkę zatytułowaną „Palindromy pana Johna”, która wydana została przez Towarzystwo Przyjaciół Miasta Kazimierza Dolnego w 2006 roku i później była wznawiana.

Twórczość

W okresie II Rzeczypospolitej, Edmund John zaangażował się w wiele różnorodnych konkursów na projekty godieł i plakatów dla różnych instytucji. Jego główną techniką malarską była akwarela, w której tworzył zupełnie unikalną strukturę dzieł. Zdecydowanie zrezygnował z malarstwa olejnego, natomiast w dziedzinie malarstwa ściennego, stworzył m.in. plafon w Teatrze Narodowym, współpracując z Zygmuntem Kamińskim, oraz polichromie na Rynku Starego Miasta, gdzie jego współpartnerem był Wacław Borowski.

John projektował ekslibrisy, banknoty, medale, znaczki oraz kartki pocztowe, a jego prace brały udział w Konkursie na Marki Pocztowe Królestwa Polskiego, który odbył się w 1918 roku. Konkursem tym zarządzało Warszawskie Towarzystwo Artystyczne, które miało prawo nabywania wybranych działań aby wykorzystać je do produkcji znaczków pocztowych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Choć złożył wiele swoich projektów, niestety żaden nie został ujęty w późniejszej emisji. Pierwszy znaczek, z jego autorstwa, został wydany dopiero w 1948 roku.

Tworzył również ilustracje, okładki i winiety książek oraz czasopism, a także różnorodne prospekty reklamowe, papiery wartościowe oraz godła państwowe. Jego współpraca z pismem „Tęcza” przyczyniła się do wzrostu jego popularności. W latach 20. XX wieku, Edmund John współzakładała jedną z warszawskich wytwórni filmowych, gdzie zaangażował się w projektowanie scenografii, zarówno filmowych, jak i teatralnych. Oprócz tego, występował jako aktor w kilku produkcjach filmowych.

Edmund John nie tylko malował i projektował, był również twórcą około 2500 palindromów. Przez długi czas miał bliską relację z Kazimierzem Dolnym, gdzie prowadził letnie kursy plenerowe dla studentów. Był osobą rozpoznawalną w miasteczku, a jego charakterystyczny wygląd, z beretem baskijskim i fajką, stał się ikoną tego miejsca. Przyjaźnił się z Tadeuszem Pruszkowskim, malarzem i inicjatorem studenckich plenerów, pozując mu do jego obrazów. Jako nauczyciel cieszył się dużym uznaniem wśród studentów warszawskiej architektury, a każdą krytykę kończył rysując dużą literę „J” z kropką. John odwiedzał Kazimierz Dolny aż do połowy lat 80.

Obrazy i grafiki

• Józef Piłsudski (litografia, 1920),
• Trzej Królowie,
• Wiatrak,
• Pan Twardowski,
• Kobieta w czerwonej chuście.

Ilustracje i opracowania graficzne książek oraz czasopism

• Indyjski grobowiec (okładka), aut. Thea Harbou, wyd. B. Rudzki, Warszawa 1923,
• Cud bajeczki, aut. Jadwiga Chrząszczewska, wyd. Wydawnictwo Księgarni J. Lisowskiej, 1928,
• „Tęcza”, zeszyt 38, 21 września 1929 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań,
• „Tęcza”, zeszyt 4, 25 stycznia 1930 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań,
• „Tęcza”, zeszyt 24, 14 czerwca 1930 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań,
• „Tęcza”, zeszyt 29, 19 lipca 1930 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań,
• „Tęcza”, zeszyt 43, 25 października 1930 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań,
• „Tęcza”, zeszyt 15, 11 kwietnia 1931 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań,
• „Tęcza”, zeszyt 36, 5 września 1931 (okładka) – czasopismo, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań.

Plakaty

• Rzeczą żołnierza jest stworzyć dla ojczyzny piorun, co błyska, a gdy trzeba – uderzy, 1920,
• Skrzydlaty zwycięzca, 1924,
• Ziemie odzyskane – przyszłość Polski.

Monety

W katalogach monet okresu PRL, nazwisko Edmunda Johna pojawia się jako współprojektanta, obok Kazimierza Zielińskiego, w kontekście 10-złotówki z Tadeuszem Kościuszką. Moneta ta była wybita przez Mennicę Państwową jako próbna i cieszy się dużą wartością kolekcjonerską, była wykonana z niklu i ozdobiona literami „E J”.

Znaczki pocztowe

• Kongres Jedności Klasy Robotniczej (dwie serie, nry kat. 479, 482), 1948,
• VIII Kongres Związków Zawodowych (seria), 1949,
• 60 lat 1 Maja (seria nr kat. 514), 1950,
• Święto 22 Lipca (seria), 1953,
• Światowy Kongres Studentów w Warszawie (seria, nr kat. 673), 1953,
• Budowle Warszawy (seria), 1953,
• Dzień Kolejarza (seria, nr kat. 729), 1954 – wspólnie z Adamem Porębskim,
• 500-lecie powrotu Pomorza (seria, nr kat. 736), 1954,
• Pomniki Warszawy (seria I, nry kat. 761-762, 764-765, 767), 1955,
• Pomniki Warszawy (seria II), 1956.

Kartki pocztowe

• Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie (seria), 1955,
• Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie (seria – jak kartka z 1955, lecz podwójna, z opłaconą odpowiedzią), 1956.

Zainteresowania pozaartystyczne

W lecie 1909 roku, jeszcze jako student, Edmund John wpadł na niesamowity pomysł i wspólnie z Januszem de Beaurain zbudował szybowiec, na którym odbywał loty. Te wczesne doświadczenia w lotnictwie stały się fundamentem jego późniejszej pasji.

Będąc studentem, w roku 1913, przystąpił do Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej, co pozwoliło mu zacieśnić więzi z innymi entuzjastami lotnictwa. Ta aktywność nie tylko poszerzała jego wiedzę, ale także rozwijała umiejętności związane z budową maszyn latających.

W miarę upływu lat, Edmund John zajął się także konstruowaniem odbiorników radiowych, co pokazuje jego wszechstronność oraz pasję do nowoczesnych technologii. Dodatkowo, interesował się fotografią, w tym fotografią stereoskopową, co wskazuje na jego zafascynowanie obrazem i techniką.

Ordery i odznaczenia

Edmund John został uhonorowany szeregiem odznaczeń, co symbolizuje jego wkład w rozwój kraju. Oto szczegóły dotyczące jego wyróżnień:

• Brązowy Krzyż Zasługi, przyznany 22 lutego 1946,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 19 stycznia 1955.

---

Oceń: Edmund John

---