Aleksander Karol Waza

---

Dzieciństwo

Chrztu Świętego udzielano potomkom królewskim Wazów w kościele Matki Bożej Łaskawej w Warszawie. Królewicz Aleksander Karol, herbu Waza (Vasa), został ochrzczony 4 stycznia 1615 roku. Wychowywał się na dworze królewskim w Warszawie, gdzie zdobywał umiejętności i wiedzę.

Otrzymał staranne wykształcenie w jezuickim kolegium, studiując sztuki wyzwolone. Już jako czternastolatek posługiwał się wieloma językami, w tym łaciną, której uczył się w towarzystwie swoich braci, Jana Alberta Wazy oraz Karola Ferdynanda Wazy, a także siostry Anny Katarzyny Konstancji. Królowa Konstancja Habsburżanka, która sama była osobą wykształconą, przekazała dzieciom wiedzę z różnych dziedzin.

Uczyła je nie tylko ojczystego języka niemieckiego, ale także łaciny, hiszpańskiego, włoskiego oraz polskiego. W przeciwieństwie do swoich braci Aleksander Karol posiadał umiejętność łatwego zdobywania sympatii osób, które go otaczały, co podobnie jak jego najstarszy przyrodni brat Władysław, stanowiło o jego osobowości.

Wiek młodzieńczy

Aleksander Karol był skrupulatnie przygotowywany do ewentualnego objęcia tronu przez swoich rodziców. Warto zauważyć, że dyplomata francuski, Charles Ogier, afirmował, iż Zygmunt III widział najmłodszego syna jako swojego potencjalnego następcę i sugerował szlachcie jego przyszły wybór. Całość była zgodna z waszymi obyczajami i polskim duchem: odważny, przebiegły i energiczny – czemu mielibyście go nie wybrać? Młody królewicz był także uzdolniony artystycznie, podobnie jak jego ojciec, z którym wspólnie cieszył się malowaniem. Co więcej, odznaczał się doskonałym słuchem oraz talentem do śpiewu. Jego nauczycielem w tej dziedzinie był muzyk i jezuita Szymon Berent.

Po śmierci rodziców

W dniu 10 lipca 1631 roku, królowa Konstancja zmarła, pozostawiając za sobą ogromne oczekiwania i nadzieje. Przez całe swoje życie wierzyła, że jej pasierb, Władysław, będzie mógł przejąć tron carski w Rosji, a jeden z jej synów dostąpi zaszczytu posiadania korony polskiej. Niestety, niecały rok później, 30 kwietnia 1632 roku, zmarł również król Zygmunt III Waza. Śmierć tych dwojga monarchów wpłynęła znacząco na przyszłość ich dzieci.

Po odejściu ojca, Aleksander Karol zdecydował się wspierać, razem z rodzeństwem, kandydaturę swojego najstarszego przyrodniego brata Władysława do tronów Polski i Szwecji. Dnia 4 lutego 1633 roku, w obecności swojej rodziny, uczestniczył w uroczystości pogrzebowej swoich rodziców, zmarłego króla Zygmunta III Wazy i królowej Konstancji. Ich ciało spoczęło w kaplicy Wazów na Wawelu, co było dla młodego księcia znaczącym momentem.

Po śmierci obojga rodziców, Aleksander Karol i jego rodzeństwo znaleźli się w trudnej sytuacji, bowiem nowy ustrój elekcyjny I Rzeczypospolitej nie przyznawał żadnych dochodów ani funkcji publicznych braciom królewskim, co nie sprzyjało ich sytuacji.

6 lutego 1633 roku odbyła się koronacja Władysława na króla. Uroczyście świętowano ten moment w bazylice archikatedralnej pw. św. Stanisława i pw. św. Wacława w Krakowie, gdzie nowo koronowany władca został pomazany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, prymasa Jana Wężyka, na „pomazańca bożego”. W wydarzeniu tym brali udział także Aleksander Karol oraz reszta rodzeństwa, podkreślając w ten sposób wagę rodziny królewskiej w obliczu zmieniającej się politycznej rzeczywistości.

Podróż do Włoch i śmierć

W lipcu 1633 roku Aleksander Karol Waza rozpoczął swoją podróż do Włoch, w której towarzyszył mu jezuita Szymon Berent. W tracie tej wyprawy, we wrześniu dołączył do niego starszy brat Jan Albert Waza, który w tamtym okresie pełnił funkcję biskupa krakowskiego oraz kardynała.

Po roku, w lipcu 1634, Aleksander wrócił do kraju. Przygotowywał się do planowanej wyprawy przeciwko Turkom i w październiku tego samego roku spotkał się z królewiczem Janem Kazimierzem we Lwowie. Niestety, to właśnie tam mógł zakażać się ospą, którą pomyślnie udało się przeżyć jego bratu.

19 listopada 1634 roku Aleksander zmarł w drodze do Warszawy, w folwarku Wielkie, zlokalizowanym 9 mil od stolicy. Jego pogrzeb miał miejsce 7 lutego 1635 roku w Krakowie. Ze względu na jego uznawane talenty i potencjalne szanse na objęcie tronu, śmierć Aleksandra była odczuwana jako wielka strata. W swoich zapiskach, Albrycht Radziwiłł stwierdził: „Zmarł na ospę królewicz polski Aleksander Karol […] z wielką stratą dla Polski, ale również całego świata chrześcijańskiego […] opłakiwany był przez wszystkich.”

---

Oceń: Aleksander Karol Waza

---