Michał Kazimierz Ogiński

---

Życiorys

W roku 1748 Michał Kazimierz Ogiński uzyskał patent generała, zatrudniając się na stanowisku pisarza w litewskim wojsku. Jego kariera polityczna rozpoczęła się, gdy został wybrany posłem powiatu pińskiego na sejm w 1746 roku, a w 1748 roku reprezentował powiat starodubowski na kolejnej sesji sejmowej. W 1757 roku, jako wolontariusz w armii francuskiej, brał udział w bitwie pod Hastenbeck, co było kluczowym momentem w jego edukacji wojskowej.

W 1761 roku zawarł małżeństwo z wdową Józefą Aleksandrą Sapiehą z rodu Czartoryskich. Dwa lata później, będąc jedną z osób wskazanych przez Rosję, ubiegał się o tron polski w 1764 roku. W tym samym roku stał się członkiem Komisji Wojskowej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ogiński był także uczestnikiem konfederacji radomskiej, z roku 1767, a 23 października tegoż roku został powołany do delegacji Sejmu, stworzonej pod wpływem rosyjskiego posła Nikołaja Repnina, w celu zdefiniowania nowego ustroju Rzeczypospolitej.

Od 1768 roku był formalnie hetmanem, a w 1771 roku przyłączył się do Konfederacji Barskiej na Litwie, gdzie odniósł lokalne sukcesy, między innymi pod Annopolem na Polesiu i nad rzeką Zelwą. Dnia 23 września 1771 roku, w wyniku braku doświadczenia militarnego, został pokonany przez rosyjskie wojska pod dowództwem Aleksandra Suworowa w bitwie pod Stołowiczami, co skłoniło go do emigracji.

Do 1776 roku Ogiński przebywał w Wiedniu, Paryżu oraz innych europejskich miastach, gdzie zyskał reputację jako muzyk, komponując i występując publicznie. W wyniku pojednania z królem powrócił do łask, jednak w tym czasie unikał armii. W 1776 roku został członkiem konfederacji Andrzeja Mokronowskiego. W 1788 roku pełnił funkcję konsyliarza Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej. Uczestniczył też w Sejmie Czteroletnim, gdzie przynależał do Stronnictwa Patriotycznego.

W wrześniu 1789 roku Ogiński zasiadł w Deputacji do Formy Rządu, która miała na celu reformę ustroju Rzeczypospolitej. Po upadku Konstytucji 3 maja, na znak protestu, złożył buławę. Ogiński uosabiał typ oświeconego magnata, znakomicie zarządzając swoimi dobrami, gdzie wzniósł liczne fabryki i manufaktury. Wprowadził także rozległe prace melioracyjne sowie9147, w tym osuszenie błot pińskich i poliskich, dzięki którym zyskały nowe tereny do uprawy.

W dużym zakresie inwestował z własnych środków w budowę traktu pińsko-wołyńskiego, który znacznie skrócił drogę z Polski do Litwy, co przyczyniło się do rozwoju handlu między narodami. W latach 1765–1783 inicjował budowę Kanału Ogińskiego, który łączył Niemen z Dnieprem, a następnie w latach 1775–1784 zrealizował Kanał Dniepr-Bug.

Ogiński był także uznawany za muzyka o europejskiej renomie; uczęszczał na lekcje gry na skrzypcach u G.B. Viottiego i okazjonalnie grał na harfie oraz klarnecie. W swoim pałacu w Słonimie, w roku 1765, założył centrum kultury, które obejmowało operę, orkiestrę oraz szkołę dla artystów i muzyków baletowych.

Warto wspomnieć, że Michał Kazimierz Ogiński udoskonalił mechanizm harfy, skomponował zbiór polonezów na skrzypce i fortepian; niektóre z powszechnie znanych polonezów, przypisywanych Michałowi Kleofasowi Ogińskiemu, mogą w rzeczywistości pochodzić od niego. Utrzymywał teatr polski oraz włoski i założył drukarnię, a również pisał bajki, wiersze oraz piosenki, tłumacząc z obcych języków. Był jednym z dwóch polskich autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej, obok Jana Szczepana Kurdwanowskiego, dla której przygotował hasło „harfa”.

Główną siedzibą Ogińskiego było miasto Słonim, jednak często bywał również w Pińsku, gdzie dysponował własnym dworem. W pobliżu, w Telechanach nad Kanałem Ogińskiego, miała miejsce jego letnia rezydencja. Blisko Telechan znajdował się majątek Honoratyn, w którym mieszkała jego siostra, Honorata Ogińska. Po 1792 roku, do pałacu w Honoratynie, wyposażonego w niewielką salę teatralną, przeniesiono szkołę baletową ze Słonima. Michał Ogiński regularnie odwiedzał to miejsce, czyniąc je swoją ostatnią rezydencją.

Ordery

Michał Kazimierz Ogiński otrzymał wiele zaszczytnych odznaczeń w różnych okresach swojego życia. W 1755 roku został uhonorowany Orderem Orła Białego, co było jednym z najważniejszych wyróżnień w tamtych czasach. Następnie, w 1765 roku, przyznano mu Order św. Stanisława.

Od 1763 roku był kawalerem rosyjskich orderów, w tym św. Andrzeja Apostoła oraz św. Aleksandra Newskiego. Jego status oraz osiągnięcia zaowocowały również odznaczeniami z Prus – w 1791 roku otrzymał Order Orła Czarnego i Order Orła Czerwonego.

Epitafium

W tym miejscu znajduje się epitafium poświęcone Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu, który był zasłużonym hetmanem W.W.X. Litwy. W treści napisanej na tablicy wspomniano jego nieustanną wierność ojczyźnie, walki o nią oraz liczne cierpienia, które przetrwał podczas swojej służby.

Epitafium MICHAŁOWI KAZIMIERZOWI KNIAZIOWI Z KOZIELSKA OGIŃSKIEMU, HETMANOWI W.W.X. LIT. KTÓRY ZA OJCZYZNĘ WALCZYŁ, WIELE ZA NIĄ UCIERPIAŁ, A ZAWSZE JÉJ WIERNIE SŁUŻYŁ; PAMIĄTKĘ USZANOWANIA, ŻALU I WDZIĘCZNOŚCI, SŁUDZY DLA PANA POŁOŻYLI. ŻYŁ LAT 72, UMARŁ 1800 R.

To epitafium zostało umieszczone na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, a jego dokładne znaczenie i kontekst pozostają niejasne. Nie ustalono, czy rzeczywiście hetman spoczywa w tym miejscu, czy też tablica pełni jedynie funkcję symboliczną, mając na celu zachowanie pamięci o jego wkładzie dla kraju.

Dzieła

Michał Kazimierz Ogiński, znany również pod pseudonimem Słonimski, był płodnym autorem, który tworzył różnorodne dzieła literackie, teksty teatralne oraz opery. Jego dorobek obejmuje szereg publikacji, wśród których znajdują się zarówno utwory wierszowane, jak i prozatorskie. Wśród najważniejszych pozycji literackich Ogińskiego znajdziemy:

• „Żarty dowcipne dla czytelnika z różnych autorów zebrane” (red.) (1780),
• „Xiążka in Octavo majori” (Zbiór bajek i wierszy rozmaitych) (1781),
• „Powieści historyczne i moralne” (1782),
• „Bayki i niebayki” (1788),
• „Noc Jungia” – poemat (1788).

Ogiński był także autorem komedii, w tym:

• „La fête du jour de nom” (pol. „Uczta imieninowa”) (1784).

Jego działalność operowa obejmowała takie tytuły jak:

• „Opuszczone dzieci” – 1771 Słonim,
• „Filozof zmieniony” – 1771 Słonim,
• „Telemak” – 1780,
• „Kondycje stanów” – 1781 Słonim,
• „Pola Elizejskie” – dramma z muzyką, własne libretto – 1781 Słonim,
• „Cyganie” do libretta Franciszka Kniaźnina (1828) – 1786 Siedlce,
• „Mocy Świata” – własne libretto – przed 1788 Słonim.

W jego twórczości nie zabrakło również pieśni, w tym:

• „Do Temiry” – (1788).

---

Oceń: Michał Kazimierz Ogiński

---