Adolf Daab

---

Wywód genealogiczny

XVI wiek

Najstarsze dostępne dokumenty dotyczące przodków Adolfa Daaba sięgają roku 1538, kiedy to zapisano je w księdze sądowej miasteczka Groß-Bieberau, które znajduje się w obszarze księstwa Hessen-Darmstadt, znanym również jako Hesja-Darmstadt.

Protoplastą rodu jest Hans Daub, który żył około 1510 roku w Groß-Bieberau, a zmarł najpóźniej po 1540 roku w tym samym miasteczku. Znany był on powszechnie jako „Janek Gołębiarz”, co wywodzi się z niemieckiego słowa oznaczającego 'gołąb’ lub jako „Janek Stary Młynarz”.

Jego syn, również noszący imię Hans, został już zapisany w księgach parafialnych jako Hans Daab i pojął za żonę Elisabeth, znaną również jako Elsa Mögel. Z publikacji „1200 Jahre Groß-Bieberau”, wydanej w 1987 roku, wynika, że rodzina Daab ma status najstarszego rodu w tym mieście, z ponad 400-letnią historią. Była to familia zajmująca się rzemiosłem oraz chłopstwem, której przedstawiciele do dziś większość swoich sił lokują w tradycyjnym rzemiośle.

XIX wiek

W XIX wieku niektórzy przedstawiciele rodziny Daab postanowili osiedlić się w Królestwie Polskim w nadziei na lepsze życie oraz pracę. Protoplastą linii Daab w Polsce był dziadek Adolfa Daaba.

Johann Sebastian Daab urodził się 2 stycznia 1794 roku w Ueberau (obecnie znanym jako część Reinheim) i zmarł 28 grudnia 1853 roku w Bednarach-Kolonii pood Sochaczewa. Był mężem Anne Elisabeth Katharyny Rothenhäuser, która przyszła na świat w 1789 roku w Reinheim.

Sebastian Daab zdobył reputację wiejskiego mistrza stolarskiego w okolicach Sochaczewa. Wraz z żoną oraz ósemką dzieci dotarł do Królestwa Polskiego w grudniu 1838 roku. Wśród dzieci znajdował się także Johann Philipp Daab, który był ojcem Adolfa. Z biegiem lat Johann Philipp Daab osiedlił się w Warszawie, gdzie stał się właścicielem kamienicy usytuowanej przy ulicy Wilczej. To właśnie w tej kamienicy przyszedł na świat Adolf Daab.

W sumie do Warszawy osiedliło się trzech braci z rodziny Daab. Ich przybycie stanowiło początek trzech obecnych do dzisiaj linii rodu w Warszawie:

• Johann Friedrich Daab, urodzony 6 lipca 1817 roku w Ueberau, zmarły 24 lipca 1876 roku w Czechowicach (obecnie Warszawa-Ursus) – żonaty z Christine Katharina Uhle,
• Johann Philipp Daab, urodzony 10 listopada 1818 roku w Ueberau, zmarły 20 października 1890 roku w Warszawie – żonaty z Christine Uhle (31 grudnia 1826 – 5 marca 1912) – ojciec Adolfa,
• Ludwig Friedrich Daab, urodzony 25 kwietnia 1821 roku w Ueberau, zmarły 13 listopada 1907 roku w Warszawie – żonaty z Rozalią Koch (24 listopada 1821 – 30 lipca 1892).

XX wiek

W wyniku tragicznych wydarzeń II wojny światowej, wielu potomków braci Daab podjęło decyzję o migracji do innych miejsc w Polsce. Takie zmiany dotknęły m.in. Łódź, Toruń oraz Śląsk, gdzie do dzisiaj wielu z nich kontynuuje swoje życie. Z kolei podczas okresu PRL niektórzy zdecydowali się na wyjazd do Niemiec, nawiązując do genealogicznych korzeni.

Obecnie osoby pochodzące z rodu Daab można spotkać nie tylko w Polsce, ale również za granicą. W szczególności, istnieją społeczności związane z tym nazwiskiem w Niemczech, głównie w powiecie Darmstadt-Dieburg, we Francji – zwłaszcza w Alzacji i Lotaryngii, jak również w USA, w miejscowości Millstadt w stanie Illinois oraz w Szwajcarii, na przykład w Balsthal, w niemieckojęzycznym kantonie Solura.

W przedmowie do wspomnień Adolfa Daaba, zatytułowanych W Warszawie i na Krymie, opracowanych przez Tadeusza Stegnera, znajdujemy szereg interesujących refleksji. Możemy przeczytać:

„Przykładem asymilacji środowisk niemieckich w Warszawie może być rodzina Daabów. Sądząc z pamiętnika, rodzice w domu mówili po niemiecku, matka z synem Adolfem korespondowała również w tym języku. Natomiast dla Adolfa już pierwszym językiem był język polski, po polsku pisał swój pamiętnik.”

Dalej Stegner przytacza następujące spostrzeżenia:

„Rodzice jego, urodzeni w Niemczech, jako dzieci przyjechali z rodzicami do Warszawy w latach 20. XIX w. wraz z dość liczną falą imigrantów niemieckich przybyłych wówczas do Królestwa Polskiego w poszukiwaniu pracy.” (T. Stegner we wstępie do wspomnień A. Daab „W Warszawie i na Krymie”)

Jeżeli chodzi o samą rodzinę Daab, Adolf wspomina o swoich przodkach w bardzo osobisty sposób:

„Rodzicami moimi są: nieżyjący dziś Jan Filip (2 imion) i Krystyna z Uhlów, małżonkowie Daab, zaślubieni ze sobą 20 lutego 1848 w kościele Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.” (A. Daab w swoich wspomnieniach „W Warszawie i na Krymie”)

Wspomienia Adolfa Daaba rozszerzają kontekst jego rodziny, mówiąc:

„Ojciec mój rodził się w Darmstacie dnia 10 listopada 1818, Mama zaś w Württembergu dnia 31 grudnia 1826.”

Jan Filip Daab, ojciec Adolfa, przyszedł na świat w Reinheimie, w Hesji-Darmstadt, a jego życie zakończyło się w Warszawie w 1890 roku. Jego matka, Kristina z domu Uhle, urodziła się natomiast w Fürfeld w Hesji Nadreńskiej, gdzie również zmarła w 1912 roku.

Pochówek Jana Filipa odbył się 22 października 1890 roku, pod opieką pastora Juliusza Bursche, wówczas proboszcza pomocniczego parafii Św. Trójcy. Jan Filip spoczął w alei 22a nr 42, a nieopodal można znaleźć grób jego brata, Ludwika Fryderyka Daaba (aleja 22a nr 44).

Adolf Daab był najmłodszym dzieckiem swych rodziców, z rodzeństwem, które przychodziło na świat w latach 1849–1872. W obrębie jego rodziny znaleźli się:

• Karol Daab oo Julia Hammer,
• Leopold Daab oo Helena Knittel (siostra H. Knittla, żonatego z Rosalie Bentz (1845-1881), dziadka znanego współczesnego kompozytora – Krzysztofa Knittla z rodu Knittlów h. Własnego),
• Aleksander Daab oo Anna Hammer,
• Helena Daab oo Henryk Eberhardt,
• Karolina Daab oo Gustaw Lindner,
• Anna Daab oo Gottlob Weigle,
• Natalia Daab oo Wilhelm Gerold.

Działalność zawodowa

Adolf Daab był istotną postacią w sektorze budowlanym, osobiście zaangażowanym w działalność Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Przemysłowych Budowlanych „Fr. Martens i A. Daab”, które powstało w 1866 roku przy ul. Hożej w Warszawie. Ta znana firma funkcjonowała aż do 1946 roku. Nazwa przedsiębiorstwa nawiązuje do nazwiska pierwszego właściciela, Fryderyka Martensa, z Danii (1839–1899), oraz późniejszego współwłaściciela, Adolfa Daaba.

W praktyce, w 1899 roku Fryderyk Martens powierzył zarządzanie firmą swojemu synowi Karolowi Henrykowi Martensowi (1868–1948) oraz Adolfowi Daabowi, który był jego współpracownikiem i bliskim przyjacielem. Mimo tej zmiany w zarządzie, firma zachowała swoje oryginalne imię, co podkreślało już ugruntowaną markę na rynku budowlanym.

Zakład zajmował się budową licznych obiektów, zarówno przemysłowych, jak i publicznych oraz prywatnych, na terenie Warszawy oraz całego Królestwa Polskiego. Wśród największych realizacji firmy można wymienić:

• budynki parafii ewangelicko-augsburskiej, w tym kamienicę czynszową z dwoma oficynami przy ul. Kredytowej 4,
• nieistniejący już dom parafialny od strony pl. Małachowskiego,
• gmach Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Reja.

Dodatkowo, przedsiębiorstwo mogło się poszczycić wspaniałymi lokalizacjami, takimi jak:

• kompleks budynków warszawskiej Dyrekcji Kolejowej przy ul. Targowej 74,
• gmach Wyższej Szkoły Handlowej (obecnie Szkoła Główna Handlowa) w al. Niepodległości,
• gmach Domu Towarowego Bracia Jabłkowscy przy ul. Brackiej 25 (obecnie znanym jako Traffic Club),
• tunel kolei średnicowej pod al. Jerozolimskimi,
• gmach firmy B. Hantke,
• gmach firmy E. Szczerbiński,
• wiadukt kolei nadwiślańskiej w Lublinie.

O działalności Adolfa Daaba i jego wkładzie w rozwój w Warszawie świadczą nie tylko zrealizowane projekty, ale również trwały wpływ na architekturę oraz infrastrukturę tego regionu.

Działalność społeczno-samorządowa

Adolf Daab był osobą, która aktywnie zaangażowała się w życie społeczne oraz samorządowe. Odgrywał istotną rolę w wielu organizacjach oraz instytucjach, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój społeczności lokalnej.

• prezes zarządu Banku Kredytu Hipotecznego,
• członek Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości,
• sędzia Handlowy Trybunału Handlowego,
• członek Towarzystwa Opieki nad Dziećmi w Warszawie,
• członek Komisji Rewizyjnej Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności,
• członek komisji wykonawczej Daru 3 Maja dla Macierzy Szkolnej,
• członek Komitetu Obywatelskiego m.st. Warszawy, który działał w czasie I wojny światowej,
• członek Rady Kasy Handlowo-Przemysłowej,
• członek Stowarzyszenia Kupców Polskich (był członkiem Komisji Arbitrów),
• zastępca radnego i radny Miasta Warszawy w latach 1916-1924 (w 1919 roku wybrany na zastępcę radnego Miasta Warszawy z listy Narodowego Komitetu Wyborczego Stronnictw Demokratycznych, w którym dominującą rolę odgrywała Narodowa Demokracja).

Jego wkład w aktywności samorządowe oraz społeczne zaznaczył się na wielu płaszczyznach, przyczyniając się do rozwoju i dobrobytu lokalnej społeczności.

Działalność sportowa

Adolf Daab swoją działalność sportową rozpoczął w Warszawskim Towarzystwie Łyżwiarskim. W latach 1905–1908 pełnił funkcję wiceprezesa tego stowarzyszenia, co przyczyniło się do rozwoju łyżwiarstwa w regionie.

W 1908 roku awansował na prezesa Warszawskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego, gdzie mógł jeszcze intensywniej wspierać inicjatywy związane z tym sportem.

Działalność w warszawskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Św. Trójcy

Adolf Daab był osobą o głębokiej religijności, która nieodłącznie wiązała się z jego luterańskim wyznaniem, co pchnęło go do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym warszawskiego zboru ewangelicko-augsburskiego. Jego zaangażowanie w parafię można zauważyć już w 1903 roku, kiedy to, w wieku zaledwie 31 lat, zyskał tytuł najmłodszego członka Kolegium Kościelnego, aktualnie znanego jako Rada Parafialna.

Od 1903 do 1921 roku, przez 20 lat, Daab pełnił rolę członka kolegium kościelnego warszawskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Św. Trójcy, a także przewodniczył wydziałowi administracyjnemu tejże parafii, odgrywając w ten sposób kluczową rolę w jej funkcjonowaniu.

Uroczystość konfirmacji Adolfa Daaba miała miejsce 2 października 1887 roku i była przeprowadzona w języku niemieckim. Obrzęd ten, zainicjowany przez pastor Henryka Leopolda Bartscha, który w latach 1892-1899 pełnił funkcję drugiego pastora zboru Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie, stał się ważnym wydarzeniem w jego religijnym życiu. Warto również zauważyć, że konfirmacje w języku polskim zaczęto wprowadzać w warszawskim zborze dopiero po 1888 roku.

Rodzina

Adolf Daab poślubił swoją przyjaciółkę z dzieciństwa, Rozalię Annę Knittel, 16 października 1897 roku. Anna, znana również jako „Niulcia”, była wdową po Janie Powarowie, Rosjaninie, który zmarł w 1895 roku. W swoim życiu zawodowym był księgarzem. Anna Knittel Powarow należała do wyznania ewangelicko-reformowanego. Z małżeństwa Adolfa i Anny urodziły się cztery córki:

• Halinę (1898–1989) – która wyszła za mąż za Franciszka Kuestera, znanego właściciela ziemskiego,
• Jadwię (1900 – po 1996) – żonę Bogusława Weigle, posiadacza garbarni,
• Irenę (1902–1975) – małżonkę Czesława-Młota Fijałkowskiego,
• Alicję (1905–1981) – żonę Karola Schweitzera, przedsiębiorcy produkującego musztardę.

Adolf Daab adoptował także dwóch pasierbów:

• Aleksandra Daaba primo voto Powarow (1886–1932) – pracownika administracji w Poznaniu,
• Borysa Daaba primo voto Powarow (1890–1916) – który tragicznie zakończył życie przez samobójstwo z powodu miłości.

W latach 1889–1892 Adolf praktykował w firmie budowlanej Roberta Karstensa, a następnie w okresie 1892–1897 odbywał służbę wojskową w Symferopolu w armii carskiej. Podczas swojego pobytu na Krymie prowadził pamiętnik w latach 1895–1896. Mimo że w domu posługiwał się językiem polskim, jego pamiętnik nie zawierał odniesień do polskiej literatury, takiej jak Sonety krymskie Adama Mickiewicza. Warto zauważyć, iż uczył się w szkole rosyjskiej i dorastał w niemieckim środowisku.

Z biegiem czasu Daab ujawnił swoje zaangażowanie w patriotyczną działalność. Jego dom stał się w pełni polski, co odzwierciedlało jego priorytety. Wspomnienia związane z Warszawą i Krymem doczekały się publikacji dopiero w 1996 roku, dzięki wsparciu Anny Kuester, wnuczki Adolfa Daaba, która zechciała podzielić się materiałami przechowywanymi przez rodzinę.

Śmierć i pogrzeb

Adolf Daab zmarł 27 stycznia 1924 roku w wyniku walki z rakiem. Jego ostatnie dni spędził w Paryżu, gdzie podjął się leczenia. Po śmierci, uroczysty pogrzeb odbył się 21 lutego 1924 roku w Warszawie, gdzie zgromadziło się wielu sympatyków i bliskich, aby oddać mu hołd. Adolf Daab spoczął na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie, zlokalizowanym przy ul. Młynarskiej, w alei 2, numer 10.

---

Oceń: Adolf Daab

---