Kamienica Pod Okrętem w Warszawie

Kamienice i domy

Kamienica Pod Okrętem to zabytkowa budowla znajdująca się przy ulicy Świętojańskiej 31, w sercu warszawskiego Starego Miasta. Jej nazwa pochodzi od efektownej płaskorzeźby przedstawiającej okręt, umieszczonej tuż nad wejściem.

Historia tej kamienicy sięga XV wieku. W roku 1645 przekształcono ją w budynek murowany, co nadało jej trwały charakter. W okresie przedwojennym kamienica cieszyła się dużym uznaniem wśród mieszkańców stolicy, stanowiąc ważny punkt na mapie Warszawy. Po zakończeniu II wojny światowej oraz odbudowie Starego Miasta, kamienica odzyskała swój dawny blask.

Obecnie Kamienica Pod Okrętem jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów na Starówce. Dzięki starannemu odrestaurowaniu płaskorzeźby, przyciąga uwagę nie tylko turystów, ale także mieszkańców. To miejsce nie tylko świadczy o bogatej historii Warszawy, ale również jest symbolem jej kulturowego dziedzictwa.

Ulica Świętojańska

Ulica Grodzka

Wytyczona w momencie założenia miasta w 1408 roku, obecna ulica Świętojańska pierwotnie miała charakter leśnego trakty, który służył kupcom do transportu towarów pomiędzy dwoma istotnymi miejscowościami – Czerskiem a Zakroczymiem. Pełniła też rolę kluczowego szlaku komunikacyjnego, prowadzącego od rynku do grodziska, co sprawiło, że w XV i XVII wieku używano jej wcześniejszej nazwy: Grodzka lub Zamkowa.

Wzdłuż tej drogi powstawały gospody oraz drewniane domy, które z biegiem lat przekształciły się w charakterystyczne kamienice. W owym czasie był to jeden z najbardziej zaludnionych oraz znaczących traktów w całym mieście, a być może nawet najważniejszy.

Ulica Świętego Jana

Wraz z zakończeniem budowy kościoła kolegiackiego pod wezwaniem św. Jana, który obecnie mieści się przy ul. Świętojańskiej 8, w XVIII wieku zaczęła utrwalać się nazwa Święto Jańska. Po roku 1900 wprowadzono formę łączną zapisu, która pozostała z nami do dzisiaj. W latach trzydziestych ulicę wyasfaltowano i zainstalowano na niej lampy gazowe, co uczyniło ją bardziej nowoczesną.

Usunięto również sklepowe szyldy, które nieestetycznie wpływały na wygląd ulicy. W tamtym czasie przy ul. Świętojańskiej mieściła się także ambasada Rumunii. Po zakończeniu II wojny światowej, podczas odbudowy, dokonano renowacji większości fasad oraz przywrócono tradycyjne brukowanie nawierzchni.

Kamienica

Oryginalna kamienica

Określenie oryginalnego wyglądu czy układu architektonicznego budowli, która znajdowała się na terenie dzisiejszej kamienicy Pod Okrętem, jest niezwykle trudne. Najwcześniejsze konstruowane obiekty na działce oznaczonej numerem 31 mogą sięgać czasów panowania Władysława Jagiełły. W przeszłości wzdłuż ruchliwych traktów pojawiały się drewniane gospody oraz chaty drwali i myśliwych. Te obiekty były narażone na różnorodne niebezpieczeństwa, czasami były palone, burzone lub przenoszone w inne miejsca, a w niektórych przypadkach stawały się tak zniszczone, że ich właściciele decydowali się na wzniesienie nowych domów.

Trudno zatem określić, kiedy dokładnie powstał pierwszy budynek w tym miejscu. Najstarszy znany obiekt to dom Dzerdzochowski, wzniesiony w 1494 roku. Była to konstrukcja drewniana, która z biegiem lat uległa znaczącym zmianom. W 1617 roku, gdy przeszedł we władanie złotnika Andrzeja Zalewskiego, struktura ta doczekała się częściowego podmurowania, natomiast rok później zyskała nową murowaną ścianę boczną, dzięki pracom budowlanym prowadzonym przy ulicy Piwnej. Obiekt nosił wówczas numer 29.

W 1642 roku, po przeprowadzeniu remontu przez Stanisława Zalewskiego, syna Andrzeja, całkowicie murowana kamienica zyskała nowy wyraz. Niestety, w 1669 roku uległa pożarowi. Odbudowa nawiązywała do wcześniejszego wyglądu, dodano do portalu hierogram IHS, a w XVIII wieku ozdobiono go płaskorzeźbą okrętu. Dodatkowo, od strony ulicy powstała oficyna, która została połączona z kamienicą frontową za pomocą piętrowego ganku.

Czasy świetności

W 1743 roku kamienica zyskała status czterokondygnacyjnego, trójosiowego budynku. W 1754 roku otwarto w jej wnętrzu jedną z najbardziej renomowanych winiarni w Warszawie, co przyczyniło się do jej rozpoznawalności. W związku z tym stała się jedną z najważniejszych kamienic Starego Miasta. W latach 1869-1886 w obiekcie prowadzono intensywne prace budowlane, choć ich cel nie jest do końca znany. Warto dodać, że w okresie na przełomie XIX i XX wieku, kamienica stała się jednością z sąsiadującą kamienicą numer 29, łącząc oba obiekty przejściem między podwórzami oraz ujednolicając ich fasady.

Odbudowa powojenna

Podczas tragicznych wydarzeń powstania warszawskiego wszystkie kamienice, w tym i ta przy ulicy Świętojańskiej, doznały znacznych zniszczeń. Z kamienicy Pod Okrętem pozostały jedynie piwnice oraz fragmenty fasady do wysokości parteru, a także niewielka część murów konstrukcyjnych wraz ze sklepieniami. Kamienica przeszła odbudowę w latach 1949–1955, opierając się na projekcie architekta Stefana Krasińskiego. Odtworzono przedwojenną fasadę, zachowując jednocześnie układ wnętrz parteru. W rezultacie powstała czteropiętrowa, trzytraktowa budowla o trójosiowej fasadzie.

Przywrócono również boniowany, półkolisty portal kamienny, który został zwieńczony gipsową płaskorzeźbą. Ta charakterystyczna ozdoba przedstawiająca okręt na falach stoi jako symbol słynnego składu winnego, który był znany w całej Warszawie w czasach swojej największej świetności.

Właściciele

  • 1494 – ?
  • 1505–1538 – rodzina Dambalów (lub Dębalów), siodlarze,
  • 1538–1565 – Andrasiowicz, postrzygacz,
  • 1565–1579 – Mateusz Swietlik, cyrulik,
  • 1579–lata 1590 – Bartłomiej Gólno, kuśnierz,
  • lata 1590–1617 – Andrzej Zalewski, złotnik,
  • 1617–1642 – Stanisław Zalewski, złotnik,
  • 1642–XVIII w. – Ambroży Czempiński,
  • Łukasz Łyszkiewicz, kupiec,
  • do 1743 – Michał Łyszkiewicz, bankier,
  • 1743–1754 – pani Greyber,
  • po 1754 – Tomasz Hangiel, kupiec winny.

Oceń: Kamienica Pod Okrętem w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.7 Liczba ocen:17