Zofia Baniecka

---

Życiorys

Zofia Baniecka urodziła się w rodzinie artystycznej, gdzie jej ojciec, Mieczysław, był rzeźbiarzem, a matka, Felicja (z domu Leśkiewicz), pracowała jako nauczycielka. Mimo że rodzice nie praktykowali religii, podjęli decyzję o wysłaniu córki do katolickiej szkoły. Jej edukacja kontynuowana była na Uniwersytecie Warszawskim, po czym podjęła pracę w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych.

Rodzina Banieckich utrzymywała szerokie kontakty wśród warszawskich Żydów, co było szczególnie istotne w czasach wojny. W 1940 roku, po tym jak niemieccy okupanci wprowadzili nowe regulacje, zmuszono ich do przeprowadzki, ponieważ ich dom znalazł się w nowo utworzonej strefie getta.

W obliczu tragicznych wydarzeń, cała rodzina mocno zaangażowała się w działania pomocowe dla żydowskich mieszkańców Warszawy. Matka Zofii, przenosząc amunicję w torbach na zakupy, a ojciec, przemycając jedzenie i książki, podejmowali ogromne ryzyko. Zofia, przyjmując rolę łączniczki, znana również jako Zof lub Zosia od Łedy, brała udział w przewożeniu broni, do których transportu włączyła Kielce i Lublin. Pomagała także w kolportażu prasy podziemnej oraz wspierała Komitet Żydowski w poszukiwaniu kryjówek dla dzieci.

Od 1941 roku, jako strzelec, była powiązana z Komendą Główną Batalionów Chłopskich, gdzie prowadziła prace redakcyjne w dzienniku powstańczym „Żywią i Bronią”. Po pewnym czasie, rodzina dzięki pomocy członków podziemia, uzyskała większe mieszkanie blisko muru getta, które przekształcili w schronienie dla prześladowanych Żydów.

Niestety, w 1941 roku Mieczysław Baniecki zginął w nalocie radzieckiego lotnictwa, jednak jego żona i córka nie zaprzestały niesienia pomocy. Wspólnie ocaliły przynajmniej pięćdziesięciu ludzi, w tym rodzinę, która w kwietniu 1943 roku zdołała wydostać się z płonącego getta. Wśród uratowanych była również Ruth Curtin.

Jej szlak bojowy podczas powstania warszawskiego prowadził przez Stare Miasto, kanały, Żoliborz oraz Kampinos.

Okres powojenny

Po zakończeniu wojny, 16 sierpnia 1945 roku, Zofia została aresztowana przez UB, będąc członkinią ruchu oporu. Proces, który miał miejsce 11 stycznia 1946 roku, zakończył się wyrokiem osiem lat więzienia, jednak dzięki amnestii mogącą się skorzystać z 1945 roku, skrócono go do trzech lat. W Fordonie, gdzie osadzono ją, trafiła do pracowni artystycznej, gdzie tworzyła humorystyczne ilustracje oraz swetry, komentujące codzienną rzeczywistość w więzieniu.

Pomimo licznych interwencji ze strony matki i ocalonych Żydów, nie udało jej się wyjść na wolność wcześniej; opuściła więzienie dopiero 17 sierpnia 1948 roku.

W 1949 roku podjęła pracę w spółdzielni „Chłopski Świat” oraz rozpoczęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie uzyskała dyplom w 1955 roku w pracowni Mariana Wnuka. Specjalizowała się w rzeźbie kameralnej oraz grafice wystawienniczej, współpracując z Polską Izbą Handlu Zagranicznego oraz Przedsiębiorstwem Wystaw i Targów Zagranicznych. Realizowała dorywcze projekty artystyczne w ramach Targów Poznańskich.

Później związała się z Akademią Sztuk Pięknych, gdzie prowadziła zajęcia. 16 marca 1965 roku wyszła za mąż za Adama Szulczewskiego, elektronika, jak również zatrzymała swoje panieńskie nazwisko.

W 1977 roku brała udział w działaniach biura Komitetu Obrony Robotników, a wraz z mężem zaangażowała się w ruch „Solidarności”. Zajmowali się kolportażem prasy podziemnej oraz gościnnością dla KOR-owców i założycieli Solidarności-Mazowsze. Organizowała także tzw. uniwersytety latające w latach 1978–1981, a ich działalność nie pozostawała bez reakcji ze strony władz, które często ich zatrzymywały oraz dokonywały rewizji w ich mieszkaniu.

Zofia była członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków od 1956 roku. Jej mąż zmarł trzy lata przed nią, a oboje spoczywają na Powązkach (kwatera 155-1-9).

W 2016 roku, pośmiertnie uhonorowano Zofię Baniecką medalem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. W archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego znajduje się ryngraf z chleba, stworzony przez Zofię w czasie jej pobytu w Fordonie. Dar ten został przekazany w 2015 roku przez Józefę Majewską, która również była więźniarką w latach 1946–1952.

Odznaczenia

W uznaniu za jej niezłomne poświęcenie i odwagę, Zofia Baniecka została odznaczona wieloma wyróżnieniami. Do najważniejszych z nich należy:

• Sprawiedliwy wśród Narodów Świata,
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Krzyż Partyzancki,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

---

Oceń: Zofia Baniecka

---