Henryk Barwiński

---

Życiorys

Henryk Barwiński, znana postać polskiego teatru, przyszedł na świat w rodzinie Józefa Hertza, urzędnika bankowego oraz ekonomisty, oraz Doroty z Libkindów. Nadmienić należy, że jego bratem był Benedykt Hertz, utalentowany bajkopisarz. Po tragedii, jaką była śmierć ojca, rodzina przeniosła się do Kijowa, gdzie Barwiński ukończył gimnazjum. Następnie wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął naukę w Klasie Dykcji i Deklamacji, utworzonej przez Warszawskie Towarzystwo Muzyczne. Po jej zakończeniu przez jeden sezon brał udział w występach z trupą Teatru Polskiego w Poznaniu, a później związał się z Teatrem Polskim w Łodzi.

W 1902 roku związał się z aktorką Leonią z Urbanowiczów, z którą postanowił występować pod nazwiskiem jej dziadka – Berwińscy. Wkrótce jednak na afiszach pojawiła się zmodyfikowana forma – Barwińscy, która zyskała uznanie wśród widzów. W 1904 roku Henryk otrzymał powołanie do wojska, które związane było z frontem rosyjsko-japońskim. Aby uniknąć tego obowiązku, przeniósł się do Krakowa, gdzie kontynuował swoją karierę aktorską. Po 1906 roku, równolegle z grą w teatrach, podjął studia rzeźbiarskie w Akademii Sztuk Pięknych pod okiem Konstantego Laszczki.

W 1913 roku Barwiński wszedł w skład zarządu Związku Artystów i Artystek Teatrów Polskich w Galicji. Dnia 4 sierpnia 1914 roku w Lwowie zgłosił się jako ochotnik do Legionów Polskich, gdzie przydzielono go do 1 pułku piechoty I Brygady. Początkowo walczył w 2 kompanii II baonu, a później w 4 kompanii III baonu. Szybko awansował na podporucznika, obejmując funkcję adiutanta III baonu. Jednocześnie zorganizował teatr legionowy i stworzył medal upamiętniający imieniny Józefa Piłsudskiego w 1917 roku. Po odmowie złożenia przysięgi na wierność cesarzowi wrócił do Lwowa, gdzie dołączył do zespołu miejscowego Teatru Miejskiego.

W 1920 roku brał udział w obronie Lwowa, a po przejściu do rezerwy uzyskał stopień kapitana. Za swoje wyjątkowe zasługi w bitwach został odznaczony Krzyżem Walecznych, i to aż dwukrotnie. W następnych latach często zmieniał miejsca pracy i pełnił różne funkcje, w tym reżysera oraz wykładowcy w szkołach teatralnych. W 1933 roku przeszedł na emeryturę, a wraz ze swoją żoną osiedlił się w Podkowie Leśnej, gdzie podjął pracę w Wojskowym Instytucie Naukowo-Oświatowym, jako referent do spraw teatrów żołnierskich. Dorywczo reżyserował, a 2 maja 1937 roku świętował swoje trzydziestopięciolecie działalności artystycznej w lwowskim Powszechnym Teatrze Żołnierza.

Wybuch II wojny światowej zastał go w Podkowie Leśnej, gdzie sporadycznie organizował tajne koncerty patriotyczne. Po wojnie, w 1945 roku, został oddelegowany do Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, gdzie zajął się działalnością referenta do spraw teatru i literatury. Jego inicjatywy doprowadziły do powstania teatrów w Gorzowie Wielkopolskim oraz Gnieźnie. Do 1950 roku kontynuował pracę jako reżyser i aktor, a w sezonie 1950/1951 uzyskał angaż w Teatrze Ateneum w Warszawie. Sześćdziesięciolecie swojej kariery artystycznej uczcił 12 września 1959 roku, występując na scenie Teatru im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim. Dwa lata później został uhonorowany tytułem członka zasłużonego SPATiF-ZASP.

W 1962 roku przeszedł na emeryturę, a jego ostatni sezon występów przypadał na lata 1962/1963. Zmarł siedem lat później, a jego życie zakończyło się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie został pochowany w kwaterze 233-2-16.

Kariera teatralna

Henryk Barwiński miał niezwykle bogatą karierę teatralną, zaczynając od sezonu 1900/1901, kiedy to występował w Teatrze Polskim w Poznaniu pod pseudonimem Kirkor. Zaledwie rok później, w sezonie 1901/1902, przeniósł się do Teatru Polskiego w Łodzi, gdzie występował już pod swoim prawdziwym nazwiskiem.

W kolejnych latach, jego przygoda z teatrem rozwijała się w dynamiczny sposób. W sezonie 1902/1903 był aktorem w Teatrze Absolwentów Warszawskiej Szkoły Dramatycznej, mieszczącym się w Płocku, a następnie dołączył do Zespołu objazdowego Bolesława Bolesławskiego w sezonie 1903/1904. W latach 1904/1905 powrócił do Krakowa, aby współpracować z Teatrem Ludowym w Krakowie, gdzie znów przyjął nową tożsamość artystyczną jako Zwilicz.

W latach późniejszych, Barwiński występował w Teatrze Polskim w Poznaniu oraz w Teatrze Ludowym w Poznaniu. Jego kariera przybrała na rozmachu w sezonie 1907/1908, gdy przez kilka miesięcy był częścią Zespołu Parisiana. W sezonie 1908/1909 działał w Lwowskim Teatrze Ludowym Tadeusza Pilarskiego, a po kwietniu tego roku przeniósł się do Teatru Ludowego w Krakowie, gdzie występował przez dwa lata.

Od sezonu 1910/1911, Barwiński stał się filarem Teatru Miejskiego we Lwowie, pełniąc rolę nie tylko aktora, ale i reżysera przez kilka kolejnych lat, aż do sezonu 1919/1920. Po zakończeniu I wojny światowej, w latach 1920/1921 i 1921/1922 kontynuował tę współpracę, aby na krótko objąć dyrektorskie stanowisko w Teatrze Miejskim w Łodzi w sezonie 1922/1923.

W sezonie 1923/1924 ponownie związał się z Teatrem Miejskim we Lwowie, a w sezonie 1924/1925 z Teatrem Bagatela w Krakowie, zachowując równocześnie funkcje reżyserskie. Lata 1925/1926 i 1926/1927 przyniosły mu dyrektorskie role w Teatrach Miejskich we Lwowie, a w sezonie 1927/1928 zagrał w Lwowskim Teatrze Barwińskich.

W 1929 roku wrócił do Warszawy jako kierownik artystyczny Teatru Nowości w Warszawie, a w lutym 1930 związał się z Teatrem Miejskim w Lublinie, gdzie pełnił zarówno rolę aktora, jak i kierownika artystycznego.

W latach 1930/1931 Barwiński prowadził Teatr Objazdowy, a w następnych lat 1931/1932 dzierżawił Teatr Miejski w Lublinie. Po II wojnie światowej jego kariera nabrała znów tempa. W sezonie 1945/1946 był reżyserem w Teatrze Miejskim w Kaliszu, a także dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Miejskiego im. Korzeniowskiego w Gorzowie Wielkopolskim oraz kierownikiem artystycznym w Teatrze Miejskim w Gnieźnie.

W sezonie 1947/1948 występował w Teatrze Ziemi Opolskiej, a w sezonie 1948/1949 w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu. Jego ostatnie lata kariery od 1949/1950 do 1962/1963 były związane z Teatrem Ateneum w Warszawie, gdzie przyczynił się do rozwoju polskiej sceny teatralnej.

Ordery i odznaczenia

Henryk Barwiński został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego zasługi i wkład w rozwój kraju. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz przyznanych mu orderów i medali:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 lipca 1955,
• Krzyż Walecznych, uhonorowany dwukrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi, honorowany dwukrotnie w dniach 16 maja 1939 oraz 22 lipca 1952,
• Srebrny Wawrzyn Akademicki, nadany 7 listopada 1936,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955.

---

Oceń: Henryk Barwiński

---