Wiesław Witkowski

---

Życiorys

Wiesław Witkowski urodził się w rodzinie kresowej; jego matka, Barbara z d. Barcikowska, pochodziła z Wołynia i była nauczycielką, natomiast ojciec, Czesław, rodem z Podola, pracował jako inżynier. Proces edukacji Witkowskiego rozpoczął się w różnych miejscach, w tym w Łodzi i Skierniewicach. W czasie II wojny światowej kontynuował naukę na tajnych kompletach oraz w szkole handlowej, a dużą maturę uzyskał w Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Prusa w Skierniewicach.

Od 1946 do 1952 roku studiował polonistykę ze specjalizacją slawistyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym czasie kształcił się pod okiem wybitnych nauczycieli, w tym Tadeusza Grabowskiego, Zenona Klemensiewicza, Tadeusza Lehr-Spławińskiego, Kazimierza Nitscha, Jan Safarewicza, Kazimierza Wykę oraz przede wszystkim Jana Janowa, który był kierownikiem Zakładu Języków Ruskich w Studiu Słowiańskim.

Kariera akademicka Witkowskiego wzrastała od 1948 roku, kiedy to objął stanowisko asystenta-wolontariusza jeszcze na III roku studiów. Przez lata przeszedł przez różne stanowiska, takie jak młodszy asystent (1950), starszy asystent (1954), adiunkt (1963), docent (1969), profesor nadzwyczajny (1978), aż do tytułu profesora zwyczajnego, który otrzymał w 1992 roku. W 1963 roku obronił doktorat, którego tematem była analiza języka Leksykonu Pamby (Pamwy) Beryndy, a habilitację uzyskał na podstawie pracy dotyczącej języka Joannicjusza Galatowskiego.

W latach 1984–1993 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filologii Rosyjskiej, który później został przemianowany na Wschodniosłowiański. W obrębie tej jednostki zarządzał Zakładem Języka Rosyjskiego (1973–1993) oraz Katedrą Ukrainistyki (1994–1998). Dodatkowo, w latach 1981–1983 kierował Studium Doktoranckim Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej.

Witkowski był nowatorem w zakresie językoznawstwa diachronicznego, koncentrując się głównie na zagadnieniach związanych z ukrainistyką i rusycystyką. Jego badania obejmowały ukraiński język literacki XVII–XVIII wieku, stary język białoruski, leksykę oraz dialektologię języka białoruskiego, a także różne aspekty gramatyki historycznej języka rosyjskiego. Interesował się także zapożyczeniami polskimi w językach wschodniosłowiańskich, szczególnie w kontekście ruszczyzny oraz onomastyką wschodniosłowiańską, a także drukarstwem cyrylickim w Rzeczypospolitej.

Był promotorem około 200 prac magisterskich oraz kilkunastu rozpraw doktorskich. Witkowski uczestniczył również w pracach różnych gremiów naukowych, takich jak: Komisje Słowianoznawstwa oraz Językoznawstwa Oddziału PAN w Krakowie (gdzie pełnił funkcję członka honorowego), Komisja Wschodnioeuropejska na Wydziale II Historyczno-Filozoficznym PAU, Komitet Słowianoznawstwa PAN, Międzynarodowa Asocjacja Ukrainistów oraz Międzynarodowa Asocjacja Białorutenistów. Był także członkiem Polskiego Towarzystwa Rusycystycznego oraz Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.

Wiesław Witkowski spędził ostatnie lata swojego życia w Krakowie. Zmarł 25 lutego 2022 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Rakowickim.

Publikacje

W książce zatytułowanej Słowianie Wschodni. Między językiem a kulturą znajduje się szczegółowy spis publikacji dotyczący lat 1955–1996, który został poświęcony Profesorowi Wiesławowi Witkowskiemu w związku z jego siedemdziesiątą rocznicą urodzin. Redaktorami tej pracy są Anna Bolek, Adam Fałowski oraz Bożena Zinkiewicz-Tomanek. Publikacja ukazała się w Krakowie, wydana przez Wydawnictwo Bogdan Grell i córka s.c. w 1997 roku, na stronach 13–24, a jej numer ISBN to 83-907348-1-8.

Oto niektóre z książek, które wyszły spod pióra Wiesława Witkowskiego:

• Fonetyka Leksykonu Pamby Beryndy (1964),
• Wybór tekstów do historii języka rosykskiego (razem z Tadeuszem Lehrem-Spławińskim, 1965, wyd. 2 – 1981),
• Język ukraiński (seria: „Nauka dla Wszystkich”, 1968),
• Język utworów Joannicjusza Galatowskiego na tle języka piśmiennictwa ukraińskiego XVII wieku (1969),
• Katalog starodruków cyrylickich Muzeum Zamku w Łańcucie (Dział Sztuki Cerkiewnej) (1994),
• Słownik zapożyczeń polskich w języku rosyjskim (1999),
• Nowy słownik zapożyczeń polskich w języku rosyjskim (2006).

Ocena

Profesor Wiesław Witkowski to wybitny uczony wyróżniający się ogromną erudycją, która w dzisiejszych czasach staje się coraz rzadsza. Jego wiedza obejmuje różnorodne dziedziny, w tym zarówno filologię, jak i historię oraz historię kultury, nie tylko Słowian wschodnich, lecz także innych narodów europejskich.

Profesor Wiesław Witkowski jest uczonym dużego formatu. Jego ogromna erudycja – coraz rzadziej dziś spotykana – w zakresie zarówno filologii, jak i historii oraz historii kultury nie tylko Słowian wschodnich, ale i innych narodów europejskich stawia Go w rzędzie wybitnych polskich slawistów.

Upamiętnienie

W świecie akademickim, Wiesław Witkowski zyskał znaczące uznanie, co potwierdzają liczne wydarzenia poświęcone jego osobie. Wśród nich wyróżniają się jubileusze organizowane ku czci jego osiągnięć.

• W dniach 18–19 kwietnia 1997 roku odbyła się sesja konferencyjna pod tytułem „Słowianie Wschodni. Duchowość – Kultura – Język” w Krakowie, organizowana przez Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ, z okazji 70. urodzin profesorów Ryszarda Łużnego i Wiesława Witkowskiego,
• Jubileusz profesora Wiesława Witkowskiego obchodzono także 28 marca 2007 roku w Krakowie, zorganizowany przez Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ, dostęp do informacji pod adresem www.rubl.uj.edu.pl – [dostęp 2012-01-14].

Wiele książek zostało zadedykowanych profesorowi, zaznaczając jego wkład w dziedzinę filologii wschodniosłowiańskiej:

• „Słowianie Wschodni. Między językiem a kulturą. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wiesławowi Witkowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin”, redagowana przez Annę Bolek, Adama Fałowskiego i Bożenę Zinkiewicz-Tomanek, została opublikowana w Krakowie przez Wydawnictwo Bogdan Grell i córka s.c. w 1997 roku. W książce brak numerów stron,
• „Słowianie Wschodni. Duchowość – Kultura – Język. Księga referatów wygłoszonych na sesji jubileuszowej z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Ryszarda Łużnego i Profesora Wiesława Witkowskiego”, redagowana przez Annę Bolek, Danutę Piwowarską i Annę Raźny, ukazała się w Krakowie nakładem Wydawnictwa UJ w 1998 roku. Również w tej książce brak jest numerów stron,
• „W świecie Słowian. Szkice z dziejów leksykologii i leksykografii. Księga dedykowana Profesorowi Wiesławowi Witkowskiemu w osiemdziesiątą piątą rocznicę urodzin”, editowana przez Halinę Chodurską, Annę Mażulis-Frydel i Annę Radzik, została wydana przez Oficynę Wydawniczą „Impuls” w Krakowie w 2013 roku. Numerów stron także brak w tej publikacji.

---

Oceń: Wiesław Witkowski

---