Antoni Marian Żelichowski

---

Młodość

Antoni Marian Żelichowski urodził się w rodzinie, w której oboje rodziców miało istotny wpływ na jego rozwój. Jego ojciec, Antoni, był nie tylko urzędnikiem, ale również zaangażowanym działaczem samorządowym. Niestety, jego życiorys został brutalnie przerwany, kiedy Niemcy aresztowali go za konspiracyjną działalność polityczną. Później został osadzony na Pawiaku oraz w Oświęcimiu, a tragiczny finał jego życia miał miejsce w 1941 roku w Neuengamme.

Matka, Maria Wiśniewska-Żelichowska, była nauczycielką z zamiłowaniem do nauki. Prowadziła badania w dziedzinie paleontologii, z szczególnym naciskiem na ramienionogi jurajskie. Ukończyła studia doktoranckie w 1932 roku pod okiem profesora Romana Kozłowskiego. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, Maria podjęła pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym, gdzie pełniła funkcję kustosza Muzeum Geologicznego PIG. Tam mieszkała ze swoim synem.

Antoni Żelichowski zdobywał edukację najpierw w szkole podstawowej, a następnie w liceum w Warszawie. W 1953 roku uzyskał świadectwo maturalne w Liceum TPD-3 na Mokotowie, dzisiejszym Liceum im. Jana Kochanowskiego. W kolejnych latach, w okresie 1953-1959, studiował geologię na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jego dyplom magisterski został zatwierdzony na podstawie pracy o temat: Zdjęcie geologiczne okolic Toszka z poglądem na karbon zachodniego obrzeżenia zagłębia krakowsko-śląsko-ostrawskiego, którą stworzył pod kierunkiem profesora Jana Samsonowicza.

Praca

Antoni Marian Żelichowski rozpoczął swoją karierę zawodową w 1958 roku, jeszcze będąc studentem, kiedy to dołączył do Państwowego Instytutu Geologicznego, znanego wtedy jako Instytut Geologiczny Centralnego Urzędu Geologii. W placówce tej przeszedł przez wszystkie etapy kariery geologa instytutowego.

Zaczynał jako p.o. asystent w Zakładzie Geologii Niżu, gdzie później awansował na stanowiska asystenta oraz starszego asystenta, a od 1964 roku był adiunktem. W latach 1965-1967 pracował w Zakładzie Złóż Ropy i Gazu, co przyczyniło się do jego dalszego rozwoju. W 1967 roku objął funkcję kierownika Pracowni Geologii Regionu Lubelskiego w Zakładzie Geologii Struktur Wgłębnych Niżu, który w 1987 roku został przemianowany na Zakład Geologii Regionalnej Obszarów Platformowych, a Żelichowski został jego kierownikiem aż do 1991 roku.

Po reorganizacji Instytutu w 1991 roku, A. Żelichowski objął kierownictwo Pracowni Prognoz Ropo-Gazonośności w Zakładzie Geologii Regionalnej i Naftowej. Jego praca koncentrowała się na projektowaniu, wyznaczaniu oraz nadzorowaniu wierceń geologicznych, a także na opracowywaniu ich wyników.

Żelichowski miał znaczący wkład w badania sejsmiczne, a jego kluczowe badania dotyczyły geologii utworów karbonu na Niżu Polskim. Opracowywał wiercenia w tym regionie, badając litologię, stratygrafię, tektonikę oraz paleogeografię. Dzięki jego dedykacji regionalne badania na Lubelszczyźnie zostały wzbogacone o jego analizy stratygraficzno-formacyjne.

Był pionierem w obszarze litostratygrafii karbonu na Lubelszczyźnie i zauważył znaczącą rolę ruchów przesuwczych w formowaniu struktur kompleksu karbońskiego. Kierował zespołem badającym strefę kontaktową między obszarem lubelskim a zapadliskami przedkarpackimi. Na podstawie zgromadzonych danych przygotował rozprawę doktorską, którą obronił w czerwcu 1972 roku pod kierunkiem Stanisława Depowskiego, na temat „Podłoże paleozoiczne Lubelszczyzny”.

Z jego udziałem prowadzone były poszukiwania złóż węglowodorów. Historia ta obejmuje m.in. otwór Niedrzwica IG-1, w którym po raz pierwszy na Lubelszczyźnie uzyskano przypływ ropy naftowej. Żelichowski uczestniczył również w odkryciu i udokumentowaniu pierwszego złoża gazu ziemnego w rejonie gminy Komarów-Osada.

Po uzyskaniu stopnia doktorskiego, jego dorobek naukowy stał się podstawą rozprawy habilitacyjnej „Geologia karbonu brzeżnej strefy platformy wschodnioeuropejskiej”. Dzięki tej pracy, w maju 1990 roku, otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk przyrodniczych w dziedzinie geologii. W grudniu tego samego roku został mianowany docentem w Państwowym Instytucie Geologicznym.

Antoni Żelichowski był aktywnym uczestnikiem międzynarodowych sympozjów oraz kongresów geologicznych, w tym 8. oraz 12. Międzynarodowego Kongresu Karbońskiego w Moskwie (1975) oraz w Pekinie (1987). Ponadto brał udział w 28. Międzynarodowym Kongresie Geologicznym w Moskwie (1984), a także współorganizował 13. Międzynarodowy Kongres Karbonu i Permu w Krakowie w 1995 roku.

Jego dorobek obejmował ponad 50 publikacji oraz około 100 opracowań archiwalnych. Zmarł w grudniu 1996 roku w Warszawie.

Wybrane publikacje

Wśród osiągnięć Antoniego Mariana Żelichowskiego znajduje się szereg znaczących publikacji, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy na temat geologii w Polsce.

• Żelichowski A., 1972, Rozwój budowy geologicznej obszaru między Górami Świętokrzyskimi i Bugiem, Z badań tektonicznych w Polsce, t. 3., Warszawa,
• Żelichowski A., Kozłowski S., 1983, Atlas geologiczno-surowcowy obszaru lubelskiego, International Geological Correlation Programme. Instytut Geologiczny, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa,
• Żelichowski A., 1972, Opole Lubelskie IG 1, Profile Głębokich Otworów Wiertniczych Instytutu Geologicznego, z. 3, Instytut Geologiczny, Warszawa,
• Żelichowski A., Fedak J., Dłutek J., 1983, Budowa geologiczna niecki brzeżnej w strefie granicznej obszaru warszawskiego i lubelskiego, Biuletyn Instytutu Geologicznego, 344, Z badań geologicznych Niżu Polskiego, t. 3., Warszawa,
• Żelichowski A., 1975, Tomaszów Lubelski IG 1, Jarczów IG 2, Profile Głębokich Otworów Wiertniczych Instytutu Geologicznego, z. 24, Warszawa.

Źródła

Źródłem informacji o Antonim Marianie Żelichowskim są publikacje naukowe oraz artykuły prasowe. W szczególności warto zwrócić uwagę na następującą pozycję:

• Przyjaciele, 1999, Antoni Maria Żelichowski 1936-1996, Przegl. Geol., v. 47, nr 1, str. 31-32, Warszawa.

---

Oceń: Antoni Marian Żelichowski

---