Waldemar Łysiak

---

Życiorys

Waldemar Łysiak to postać niezwykle interesująca, będąca synem Stanisława Łysiaka, inżyniera, oraz Wiktorii z Kowalewskich. Niezapomnianym echem w jego życiu pozostają losy dwóch starszych sióstr, które tragicznie zginęły w powstaniu warszawskim.

Waldemar rozpoczął swoją edukacyjną podróż, uczęszczając do Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Prusa w Warszawie, które ukończył z wyróżnieniem. W latach 1963–1968 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie uzyskał tytuł inżyniera architekta z wyspecjalizowaniem w konserwacji zabytków.

Po zakończeniu studiów, w latach 1968–1971, rozpoczął pracę w państwowym przedsiębiorstwie Pracownie Konserwacji Zabytków. Równocześnie pragnąc poszerzyć swoje horyzonty, kontynuował naukę w zakresie historii sztuki na Uniwersytecie Rzymskim w latach 1970–1972, a także w Międzynarodowym Centrum Studiów nad Ochroną i Konserwacją Zabytków w Rzymie w latach 1970–1973.

W 1977 roku obronił pracę doktorską na temat „Doktryna fortyfikacyjna Napoleona”, której autorem był profesor Andrzej Gruszecki. Już wkrótce po uzyskaniu stopnia doktora, podjął się wykładowstwa historii kultury i cywilizacji na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, dzieląc się swoją wiedzą i pasją z przyszłymi pokoleniami architektów.

W 1965 roku zawarł związek małżeński z Zofią Poisel, z którą doczekał się trojga dzieci. Jego syn, Tomasz Łysiak, zajął się dziennikarstwem radiowym oraz aktorstwem, co podkreśla twórcze dziedzictwo rodziny Łysiaków.

Waldemar Łysiak to również zapalony bibliofil, którego zbiór książek wzbogacają m.in. rękopisy poezji Norwida oraz niezwykle cenny, jedyny zachowany pierwodruk „Trenów” Kochanowskiego. Jego miłość do literatury i historii stanowi integralną część jego życia.

Twórczość

Waldemar Łysiak to pisarz, którego dorobek literacki oraz publicystyczny znacząco wpisał się w polski kanon kultury. To właśnie z jego twórczością związana jest kategoria dotycząca jego artystycznych osiągnięć.

Pisarstwo

Jego pierwsze literackie kroki mieli miejsce w 1974 roku, kiedy to zadebiutował powieścią Kolebka, która zdobyła nagrody w związku z 50-leciem Związku Literatów Polskich oraz 25-leciem PRL. Po powrocie z nauki na Uniwersytecie La Sapienzy stworzył esej dotyczący Orvieto, który późniejszym czasie stał się częścią zbioru wydanego w tym samym roku, zatytułowanego Wyspy zaczarowane.

Łysiak zyskał również uznanie dzięki swoim publikacjom na temat epoki napoleońskiej. Jego powieść Szuańska ballada z 1976 roku przedstawia historię pomiędzy Napoleonem Bonaparte a Georges’em Cadoudalem, liderem rojalistycznych szuanów. W kolejnej książce, Szachista, wydanej w 1980 roku, opisał fikcyjną próbę porwania cesarza, organizowaną przez torysów z Robertem Castlereagh na czołe, przy użyciu tzw. Mechanicznego Turka. Warto też wspomnieć o innych publikacjach z tego okresu, jak Francuska ścieżka (1976), Empirowy pasjans (1977) oraz Cesarski poker (1978).

W 1981 roku Łysiak wydał Flet z mandragory, a trzy lata później zbiór opowiadań MW, w którym, bazując na PRL-owskiej cenzurze, zakamuflował opis zbrodni katyńskiej, nazywając to „mordem na szwoleżerach polskich w Bourreaugne”.

W jego trylogii „łotrzykowsko-heroicznej” znajdziemy tomy: Dobry (1990), Konkwista (1988), opublikowany pod pseudonimem „Valdemar Baldhead”, oraz Najlepszy (1992). W 2006 roku na rynek trafił Najgorszy, co sprawiło, że cykl przekształcił się w czteroksiąg. Każda z książek cyklu, chociaż oddzielna, łączy się poprzez wspólne elementy tematyczne oraz postacie. Można odnieść wrażenie, że cykl miał 5 części, gdyż w 1990 roku Łysiak wydaje Lepszy, który jest pamiętnikiem jego zmagań z cenzurą.

Nie można również pominąć jego dzieła ośmiotomowego ilustrowanego przewodnika po malarstwie Malarstwo białego człowieka, wydawanego w latach 1997–2000, oraz monografii poświęconej Frankowi Lloydowi Wrightowi.

Łysiak jest także autorem czterech książek publicystycznych, w tym Stulecie kłamców (2000) oraz Rzeczpospolita kłamców – Salon (2004), gdzie krytycznie odnosi się do kłamstw w polityce, a także omawia zagadnienia dotyczące polskiego życia publicznego, m.in. krytykując postacie takie jak Adam Michnik czy Jacek Kuroń, i wskazując na wpływ „różowego salonu” na media i politykę w Polsce.

W jego publikacjach, takich jak Alfabet szulerów – Salon 2, Łysiak przybliża zaś problemy, które zdaniem autora są podstawą zakłamania w polskim życiu publicznym.

Publicystyka

Początek kariery publicystycznej Łysiaka datuje się na wrzesień 1969 roku, kiedy jego artykuł o Irlandii z czasów napoleońskich ukazał się na łamach „Myśli społecznej”. Nieco później, na koniec 1972 roku, na łamach miesięcznika Morze zostały opublikowane dwie nowele marynistyczne: Spowiedź galernika oraz Misja korsarza.

W latach 70. i 80. XX wieku, Łysiak stał się aktywnym felietonistą, w ramach którego napisał niemal 300 artykułów. W latach 1976-1981 szczegółowo opisywał codzienne życie w Polsce oraz swoje zagraniczne podróże, szczególnie dla warszawskiej Stolicy i Perspektyw.

W jego publicystyce kluczową rolę odgrywała tematyką ochrony zabytków. Jego Raport o stanie zabytków został doceniony przez Wolną Europę jako „artykuł miesiąca na kraj”. Krytyka wobec władz localnych, które według Łysiaka zaniedbywały kwestie unikalnych zasobów kulturowych, ukazywała się w licznych felietonach. Przydawał temu argumenty z interwencji pierwszego sekretarza partii Edwarda Gierka, wzywającego do poszanowania zabytków. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku, Łysiak zaniechał publicystyki do 1989 roku, aczkolwiek jego książki były wciąż wydawane.

W swoich tekstach Łysiak publikował także na łamach „Najwyższego CZAS!”, „Naszej Polski” oraz „Tygodnika Solidarność”, a także w różnorakiej prasie polonijnej. Całość artykułów zamknęła się w zbiorze zatytułowanym Łysiak na łamach… oraz pięciu kolejnych tomach sygnowanych pod innymi tytułami, tworząc znaczący dorobek publicystyczny. Inna ważna część jego działalności przypadała na współpracę z „Gazetą Polską” i „Niezależną Gazetą Polską”, z którą zrywał w 2007 roku z powodu konfliktów. Po czteroletniej przerwie w pisarstwie powrócił na łamy prasy, a jego pierwszy felieton po przerwie ukazał się w numerze 11/2011 tygodnika Uważam Rze. Od 2013 roku jest regularnym publicystą w tygodniku Do Rzeczy.

Na ekranie

W 1984 roku, w Teatrze Telewizji, w cyklu Teatr Sensacji „Kobra”, zrealizowano spektakl Selekcja na podstawie opowiadania z tomu Perfidia (1980). Reżyserem tegoż przedsięwzięcia był Tadeusz Kijański. W 1993 roku planowano adaptację filmową powieści Szachista, która miała być koprodukcją między Francją, Wielką Brytanią, Niemcami oraz Polską, oraz reżyserię miał przyjąć Andrzej Kostenko. Niestety, projekt nie doszedł do skutku, a scenariusz filmowy pod tytułem „Szach cesarzowi” przetrwał jedynie w zbiorach Filmoteki Narodowej. W lutym 2019 roku Telewizja Polska wyemitowała adaptację opowiadania Cena (2000) w reżyserii Jerzego Zelnika, przygotowanej w ramach Teatru Telewizji.

Poglądy

Waldemar Łysiak przedstawia siebie jako osobę związaną z konserwatywną prawicą, która identyfikuje się jako wierzący katolik. W jego publikacjach dostrzega się wyraźne zastrzeżenia wobec środowisk feministycznych. W kontekście wychowania dzieci optuje za surowym podejściem, natomiast w sprawach geopolitycznych przyjmuje stanowisko zbliżone do polityki rewizjonistycznej w kontekście Ukrainy.

W swoich publicznych wypowiedziach na temat Ukraińców, autor używa mocnych sformułowań, określając ich jako „niereformowalnych wrogów” oraz „zezwierzęconą azjatycką dzicz”. Dodatkowo, organizatorów protestów Euromajdanu w latach 2013-2014 nazwał „banderowskimi nazistami”. Wielokrotnie jego dosadny język oraz wulgarne wypowiedzi spotykały się z ostrą krytyką. Badacze lingwistyki, tacy jak Mirosław Karwat, zwracali uwagę na to, że styl Łysiaka można nazwać „demagogią prostacką”.

Definiuje się ona jako „paradoksalną symbiozę widocznej tendencyjności oraz złej woli”, a także wspólnego przeżywania przez nadawcę i jego zdeklarowanych zwolenników „prawdy subiektywnej”. Na uwagę zasługuje również analiza Iwony Benenowskiej, która badający bardziej pogardliwe wypowiedzi Łysiaka dotyczące Lecha Wałęsy. W jej ocenie, radykalizm tych wypowiedzi znacząco odbiega od erudycyjnych esejów Łysiaka na tematy historyczne, przez co stają się przykładem „chłostania słowem o niskich rejestrach”.

---

Oceń: Waldemar Łysiak

---