Elżbieta Grabska-Wallis

---

Życiorys

W latach 1948–1953 Elżbieta Grabska-Wallis kształciła się na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując dyplom z zakresu filozofii, specjalizując się w historii sztuki. Dodatkowo, uczęszczała na zajęcia w Akademii Sztuk Pięknych, gdzie zdobyła umiejętności w zakresie konserwacji malarstwa.

W czasach „odwilży” była aktywną współorganizatorką znaczących wydarzeń artystycznych, w tym prestiżowej „Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, która miała miejsce w warszawskim Arsenale w 1955 roku, oraz wystawy Junge Generation w 1956 roku.

Pracowała w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego od 1951 do 1981 roku. W okresie 1955–1956 pełniła funkcję redaktora w dziale plastyki w wydawanym przez UW „Przeglądzie Kulturalnym”. W 1963 roku obroniła doktorat nauk historycznych, bazujący na rozprawie dotyczącej Apollinaire’a oraz teoretyków kubizmu z lat 1908-1918, która została opublikowana w 1966 roku. W 1972 roku otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi za swoje osiągnięcia w dziedzinie sztuki i edukacji.

W latach 1982–1992 kontynuowała swoją działalność naukową w Instytucie Historii Sztuki KUL, prowadząc liczne monograficzne wykłady na temat twórczości artystów takich jak Brancusi, Gauguin, Kandinsky i Picasso. Była członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jednak po wydarzeniach z 1968 roku, związanych z inwazją na Czechosłowację, zdecydowała się wystąpić z niej w geście protestu.

23 sierpnia 1980 roku przyłączyła się do grupy 64 intelektualistów, pisarzy i publicystów, którzy wystosowali apel do władz komunistycznych, wzywając do dialogu ze strajkującymi robotnikami.

Elżbieta Grabska-Wallis była autorką licznych publikacji dotyczących historii sztuki. Należała do rodziny artystycznej, będąc wnuczką poetki Bronisławy Ostrowskiej oraz rzeźbiarza Stanisława Ostrowskiego.

Odeszła z tego świata w 2004 roku w Warszawie, a jej ostatnim miejscem spoczynku jest cmentarz leśny w Laskach.

Niektóre publikacje i opracowania

Publikacje

Elżbieta Grabska-Wallis, znana ze swoich licznych publikacji, w 1966 roku wydała niezwykle istotną pracę pod tytułem „Apollinaire i teoretycy kubizmu w latach 1908–1918”, która została opublikowana przez Wydawnictwo PIW.

W 2005 roku, w ramach współpracy z Stowarzyszeniem „Wspólnota Polska”, napisała książkę pt. „Kim może być artysta-rzeźbiarz na emigracji?: o ostatnich latach życia Stanisława K. Ostrowskiego”. Publikacja ta ukazała się w Warszawie i była wynikiem szerokiej analizy życia artysty na obczyźnie.

Warto również zwrócić uwagę na dzieło „Moderne i straż przednia: Apollinaire wśród krytyków i artystów 1900–1918”, które ukazało się w 2003 roku nakładem Towarzystwa Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” w Krakowie.

Opracowania

W swoim dorobku intelektualnym Elżbieta Grabska-Wallis zrealizowała także szereg opracowań. W 1963 roku, wspólnie z Haliną Morawską, przygotowała książkę „Artyści o sztuce: od van Gogha do Picassa”, która została wydana przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe w Krakowie, z późniejszymi wznowieniami w latach 1969 i 1977.

W 1969 roku opublikowała „Joris Karl Huysmans o sztuce”, która zawiera wybór i opracowanie tekstów oraz wstęp jej autorstwa, tłumaczeniem z języka angielskiego zajęła się Halina Ostrowska-Grabska, a książka ukazała się dzięki Instytutowi Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

W 1971 roku Grabska przygotowała kolejną publikację, „Moderniści o sztuce”, również wydaną przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe w Warszawie.

Dodatkowo, w 1974 roku, wspólnie z Marią Porzęcką, stworzyła „Historię doktryn artystycznych: wybór tekstów. Cz. 2, Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700–1870”, co ukazało się dzięki Państwowemu Wydawnictwu Naukowemu w Warszawie.

Na koniec warto wspomnieć o redagowanej przez nią publikacji „Dzieła czy kicze?”, wydanej w 1981 roku, w której zarówno Elżbieta Grabska, jak i Tadeusz J. Jaroszewski pełnili rolę redaktorów naukowych, przyczyniając się do poszerzenia debaty na temat wartości artystycznej dzieł kultury.

Życie prywatne

Elżbieta Grabska-Wallis to osoba, której życie osobiste miało istotny wpływ na jej działalność i otoczenie. Jest córką Haliny Ostrowskiej-Grabskiej oraz Zdzisława Grabskiego, co podkreśla jej bogate dziedzictwo rodzinne. Warto również wspomnieć, że jest synową profesora Mieczysława Wallisa, znanego autorytetu w dziedzinie socjologii.

Elżbieta pełniła również rolę opiekunki nad spuścizną rękopiśmienniczą swojego teścia, co na pewno naświetla jej zaangażowanie w kultywowanie pamięci o dziedzictwie intelektualnym rodziny. Jej mąż, Aleksander Wallis, był socjologiem, a ich związek trwał do jego przedwczesnej śmierci w 1984 roku.

---

Oceń: Elżbieta Grabska-Wallis

---