Ryszard Wagner (geolog)

---

Młodość

Ryszard Wagner przyszedł na świat w kręgach inteligenckich, co miało znaczący wpływ na jego późniejszy rozwój. W czasie drugiej wojny światowej doświadczył dramatycznych wydarzeń, spędzając okupację niemiecką w Warszawie. Po tragicznym powstaniu warszawskim, w towarzystwie matki trafił do obozu w Pruszkowie, a po pewnym czasie został wysiedlony w okolice Nowego Miasta nad Pilicą. Po zakończeniu konfliktu, w 1945 roku, rodzina powróciła do stolicy.

W latach 1947–1949 uczęszczał do prywatnej szkoły podstawowej prowadzonej przez Zofię Tobolcew, która mieściła się na ul. Puławskiej 33. Po jej likwidacji kontynuował naukę w szkole podstawowej im. Benito Juareza, znajdującej się na ul. Narbutta, gdzie uczył się do 1952 roku. Od 1952 do 1956 roku kształcił się w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Reytana w Warszawie, zdobywając niezbędną wiedzę przed przystąpieniem do matury. Po pomyślnym ukończeniu szkoły średniej, Wagner zdecydował się na studia na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1962 roku zakończył studia wyższe, uzyskując dyplom magistra geologii. Jego praca dyplomowa nosiła tytuł Stratygrafia kredy górnej wzdłuż linii profilu Józefów Biłgorajski-Zamość-Krasnystaw, a jej obrona odbyła się pod czujnym okiem wybitnego wykładowcy, prof. dra hab. Władysława Pożaryskiego.

Praca zawodowa

Ryszard Wagner rozpoczął swoją drogę zawodową 15 sierpnia 1962 roku, kiedy to rozpoczął pracę w Instytucie Geologicznym, który po pewnym czasie został przemianowany na Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Od tego momentu, nieprzerwanie przez wiele lat, Ryszard angażował się w różnorodne działania, zdobywając doświadczenie w różnych obszarach związanych z geologią.

Jego kariera obejmowała wszystkie szczeble zarządzania pracami naukowymi i administracyjnymi. Zaczynał jako kierownik pracowni, a z biegiem lat awansował na stanowisko zastępcy dyrektora ds. naukowych. Jako doświadczony naukowiec, nie tylko zajmował się pracą organizacyjną, lecz także kierował wieloma projektami badawczymi oraz nadzorował zespoły pracowników naukowych, co znacząco przyczyniło się do rozwoju instytutu oraz geologii jako nauki.

Stanowiska

Ryszard Wagner, znany geolog, odbył szereg istotnych stanowisk w swojej karierze naukowej. Poniżej przedstawiamy znaczące etapy jego zawodowego rozwoju:

• 1962–1963 – geolog stażysta w Zakładzie Geologii Niżu IG, Warszawa,
• 1963–1965 – asystent naukowo-badawczy w Zakładzie Geologii Niżu IG, Warszawa,
• 1965–1968 – starszy asystent naukowo-badawczy w Zakładzie Geologii Złóż Ropy Naftowej i Gazu IG, Warszawa,
• 1968–1995 – adiunkt w Zakładzie Geologii Złóż Ropy Naftowej i Gazu PIG, Warszawa,
• 1969–1984 – kierownik Pracowni Prognoz Ropo- i Gazonośności w Zakładzie Geologii Złóż Ropy Naftowej i Gazu PIG, Warszawa,
• 1984–1990 – kierownik Zakładu Geologii Złóż Ropy i Gazu PIG, Warszawa,
• 1990–1998 – I zastępca dyrektora PIG ds. naukowych, Warszawa,
• 1998–2004 – docent PIG, Warszawa,
• 2004–2011 – profesor PIG, Warszawa.

Tematyka badawcza

Ryszard Wagner prowadził szerokie badania dotyczące utworów cechsztynu na Niżu Polskim, niezwykle ważnej formacji, która obfituje w różnego rodzaju złoża, w tym sól kamienną, sole potasowo-magnezowe, a także jedne z największych na świecie złoża miedzi, a także liczne pokłady ropy naftowej i gazu ziemnego. Jego specjalizacja obejmowała analizy litostratygraficzne, litofacjalne oraz paleogeograficzne, a także zagadnienia związane z ropo- i gazonośnością.

W 1985 roku Ryszard Wagner obronił pracę doktorską zatytułowaną Litostratygrafia cechsztynu w północno-zachodniej Polsce, pod opieką promotora, prof. dr. hab. Ryszarda Dadleza. Ta rozprawa została wyróżniona przez Radę Naukową IG i przyczyniła się do nowego formalnego podziału litostratygraficznego litofacji zubrów, znajdującej się w górnej części profilu cechsztynu, w centrum basenu ewaporatowego, oraz do jej korelacji z profilami standardowymi.

W 1995 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego za pracę Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Praca ta zawiera unowocześniony schemat litostratygraficzny cechsztynu, który jest wciąż wykorzystywany zarówno w kraju, jak i za granicą. R. Wagner prowadził badania granicy geologicznej pomiędzy permem a triasem, wykorzystując metody paleontologiczne, sedymentologiczne oraz magnetostratygraficzne. Ustalenia te przyczyniły się do wyjaśnienia granicy geologicznej w obszarze polskiego basenu.

W roku 1997 przygotował wraz z innymi specjalistami nową stratygrafię sekwencyjną cechsztynu w polskim basenie cechsztyńskim. Ponadto był współautorem oraz współredaktorem obszernej monografii dotyczącej fauny i flory permu, która została wydana w 2001 roku. Uczestniczył również jako redaktor naukowy i współautor w tworzeniu monograficznego dzieła Tablica stratygraficzna Polski – Polska Pozakarpacka oraz Tablica stratygraficzna Polski – Karpaty, wydanego w 2008 roku przez PIG, które stanowi syntezę wiedzy stratygraficznej w Polsce, a w 2009 roku otrzymało nagrodę Ministra Środowiska.

R. Wagner brał udział w tworzeniu licznych syntez regionalnych i kartograficznych, w tym jako autor i współautor map geologicznych, facjalnych oraz paleogeograficznych. Do jego większych prac zalicza się: Atlas litofacjalno-paleogeograficzny permu obszarów platformowych Polski (1978), pod redakcją Stanisława Depowskiego; Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (1995); Atlas geologiczny południowego Bałtyku (1995); Atlas paleograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce (1998); Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego (1998); oraz Palaeotectonic cross-sections through the Mid-Polish Trough (2002).

Jako autor serii dotyczącej Profile głębokich otworów wiertniczych w Instytucie Geologicznym, R. Wagner publikował wyniki badań dotyczące poszczególnych profili cechsztynu. Seria ta, zapoczątkowana w 1972 roku przez profil wiertniczy otworu Kamień Pomorski IG 1, wciąż jest kontynuowana z publikacją profili cechsztynu z ponad 50 różnych otworów wiertniczych.

W roku 2004 R. Wagner otrzymał tytuł profesora nauk o Ziemi z rąk prezydenta RP. W obszarze badań dotyczących ropo- i gazonośności cechsztynu, miał znaczący udział w odkryciu największych złóż ropy naftowej w Polsce, prowadząc wiele projektów prac prognostycznych i poszukiwawczych, zlecanych przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, Ministerstwo Środowiska oraz Ministerstwo Nauki.

W okresie od 1968 do 1978 roku był przedstawicielem Instytutu Geologicznego w Zespole ds. Współpracy Przygranicznej Przemysłów Naftowych Polski i Niemieckiej Republiki Demokratycznej. W latach 1986–1992 zasiadał w Komisji Oceny Projektów Badań Geologicznych w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, a w latach 1995–1999 był członkiem zespołu doradców Prezesa Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. Uczestniczył w wypracowywaniu strategii poszukiwania złóż węglowodorów w Polsce, w szczególności w utworach permu na Niżu Polskim, gdzie przygotował kilkadziesiąt koreferatów projektów związanych z badaniami geofizycznymi i geologiczno-poszukiwawczymi.

Jego zainteresowania koncentrowały się głównie na problemach akumulacji ropy i gazu w dolomicie głównym cechsztynu, a także na perspektywach ich występowania w skali regionalnej. W ramach tych badań zdefiniował i określił występowanie skał macierzystych w dolomicie, co przyczyniło się do odkrycia kilku złóż ropy naftowej. W 1990 roku otrzymał nagrodę Ministra Środowiska za współudział w odkryciu złoża ropy naftowej Tychowo.

W obszarze ochrony środowiska R. Wagner był współautorem międzynarodowych projektów dotyczących zagrożenia wód Morza Bałtyckiego substancjami geogenicznymi. Wykonał także szereg prac dotyczących magazynowania CO2 i węglowodorów w strukturach geologicznych na Niżu Polskim. Na przykład, w 2007 roku zakończono wieloletnie studium dotyczące magazynowania węglowodorów i paliw w strukturach solnych na Niżu Polskim dla strategicznych magazynów ropy naftowej oraz dla potrzeb NATO, w ścisłej współpracy z Idaho National Laboratory (USA) oraz Turecką Służbą Geologiczną.

R. Wagner aktywnie uczestniczył w wielu światowych kongresach geologicznych oraz sympozjach międzynarodowych. W 1974 roku uzyskał stypendium ONZ do Niemieckiej Republiki Federalnej, które umożliwiło mu odwiedzenie wielu krajowych służb geologicznych oraz ośrodków uniwersyteckich w RFN. Brał także udział w organizacji kilku kongresów międzynarodowych, jak m.in. International Symposium Central European Permian – Jabłonna 1978 oraz XIII International Congress on the Carboniferous and Permian 1995 w Krakowie. Ponadto, uczestniczył w realizacji projektu IGCP No 86 (1975–1985) dotyczącego południowo-zachodniej granicy Wschodnioeuropejskiej Platformy, gdzie pełnił funkcję międzynarodowego koordynatora map litologiczno-paleogeograficznych cechsztynu basenu europejskiego, a wyniki tego projektu zostały opublikowane w 1992 roku przez Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe.

Ryszard Wagner jest autorem i współautorem około 170 prac publikowanych oraz 200 prac archiwalnych. Opracował także wiele koreferatów, ekspertyz i opinii dotyczących kierunków rozwoju nauk geologicznych oraz poszukiwań złóż węglowodorów. Po przejściu na emeryturę w 2011 roku, nadal jest aktywny zawodowo, przygotowując recenzje artykułów naukowych oraz ekspertyzy dla obszarów koncesyjnych dotyczących poszukiwań złóż węglowodorów.

Uczestnictwo w pracach komitetów i zespołów doradczych

Ryszard Wagner miał zaszczyt uczestniczyć w różnych istotnych komitetach i zespołach doradczych, które miały na celu rozwój badań geologicznych oraz ochrony środowiska. Jego zaangażowanie w te organizacje miało miejsce na przestrzeni lat i obejmowało szereg znaczących funkcji.

• członkostwo w Komisji Oceny Projektów Badań Geologicznych, działającej przy Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w latach 1986–1992,
• udział w Komitecie Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk w latach 1990–1993,
• praca w Komitecie Nauk Geologicznych PAN w dwóch kadencjach, od 1990 do 1993 oraz w latach 2007–2011,
• funkcja członka Rady Naukowej Państwowego Instytutu Geologicznego w latach 1991–1995,
• działalność w Sekcji Geologii Stosowanej i Geofizyki przy Zespole Transportu, Górnictwa, Geologii Stosowanej Komitetu Badań Stosowanych T12 w latach 1992–1994,
• pełnienie roli Przewodniczącego Komisji Programowej i Komisji Grantowej w Komitecie Organizacyjnym XIII International Congress on the Carboniferous and Permian, Kraków, w latach 1993–1995, a również uczestnictwo w Komitecie redakcyjnym Proceedings of the XIII International Congress on the Carboniferous and Permian w latach 1994–1997,
• członkostwo w Komisji Zasobów Kopalin przy Ministrze Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w latach 1992–1999,
• rola doradcy w Zespole doradców Prezesa Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa w latach 1995–1999,
• uczestnictwo w Międzyresortowym Zespole ds. ogólnego nadzoru i monitorowania realizacji programu rekultywacji terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej w latach 1996–1999, działającym przy Ministrze Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,
• członkostwo w komitecie redakcyjnym Kwartalnika Geologicznego, a później Geological Quarterly, w latach 1992–2002.

Wszystkie te działania pokazują jego zaangażowanie w rozwój dziedziny geologii i ochrony zasobów naturalnych w Polsce.

Nagrody i odznaczenia

Ryszard Wagner, znany geolog, zdobył liczne wyróżnienia, które potwierdzają jego wkład w rozwój geologii oraz ochronę środowiska.

• 1981 – Srebrna Odznaka „Zasłużony dla Polskiej Geologii”,
• 1988 – Złoty Krzyż Zasługi,
• 1990 – Stopień Dyrektora Górniczego I stopnia,
• 1990, 1998, 2004, 2009 – Nagrody Ministra Środowiska za działalność naukowo-badawczą,
• 1992 – Złota Odznaka „Zasłużony dla Górnictwa PRL”,
• 1994 – Stopień Generalnego Dyrektora Górniczego III stopnia,
• 1995, 1996, 1998 (dwukrotnie), 2000 – Nagrody Dyrektora PIG za działalność badawczą,
• 1996 – Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”,
• 1996 – Złota Odznaka Państwowego Instytutu Geologicznego,
• 2010 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Działalność społeczna

Ryszard Wagner to postać, która odegrała istotną rolę w wydarzeniach społecznych swojej epoki. W 1981 roku był współzałożycielem NSZZ „Solidarność” w Instytucie Geologicznym. W okresie od 1981 do 1982 pełnił funkcję członka władz pierwszej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w IG, co podkreśla jego zaangażowanie w ruch związkowy.

W trudnych latach stanu wojennego oraz tuż po jego zniesieniu, Ryszard Wagner w latach 1982-1989, był przewodniczącym Tymczasowej (Tajnej) Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Państwowym Instytucie Geologicznym. Jego aktywność miała fundamentalne znaczenie dla organizacji i przetrwania Związku w tym krytycznym okresie. W 1989 roku, uczestniczył w organizacji wyborów do Sejmu oraz Senatu RP, działając na rzecz demokratycznych zmian w Polsce.

Po 1990 roku działalność związkowa Ryszarda Wagnera została zawieszona, gdyż objął on stanowisko Zastępcy Dyrektora PIG, co pokazuje jego przejście do struktury kierowniczej instytutu. W 2019 roku, wspólnie z Grażyną Niemczynow-Burchart, wydał książkę „Solidarność Instytutu Geologicznego 1980–1989: wspomnienia konspiratorów”, która stanowi cenny zapis tamtych wydarzeń. Publikacja ta dostarcza nie tylko informacji historycznych, ale również osobistych wspomnień z okresu działalności związkowej, co czyni ją unikalnym dokumentem historycznym.

Wybrane publikacje

Indywidualne

Ryszard Wagner jest autorem wielu znaczących prac dotyczących geologii, w tym szczegółowego opisu warstw geologicznych oraz ich stratygrafii. Należą do nich poniższe publikacje:

• Wagner R., 1969, „Perm górny (cechsztyn)”. W: Stanisław Tyski (red.), Synekliza perybałtycka cz. I. Budowa geologiczna. „Prace Geostrukturalne”, s. 57–66, Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1971, „Stratygrafia i paleogeografia – perm górny”. W: Krzysztof Jaworowski (red.), Ropo- i gazonośność obniżenia podlaskiego. Cz. I. Budowa geologiczna obniżenia podlaskiego. „Prace Geostrukturalne”, s. 10–11. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R. 1971, „Cechsztyn”. W: R. Dadlez (red.), Ropo- i Gazonośność obszaru nadbałtyckiego między Świnoujściem a Darłowem na tle budowy geologicznej. Cz. I. Budowa geologiczna. „Prace Geostrukturalne”, s. 182–186. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1972–2021, Opracowania cechsztynu z 62 profilów, publikowane w 52 zeszytach, w serii wydawniczej „Profile Głębokich Otworów Wiertniczych Instytutu Geologicznego”. Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1984, Litostratygrafia cechsztynu w północno–zachodniej Polsce. Opracowanie archiwalne. NAG. PIG-PIB, Warszawa,
• Wagner R., 1976, „Cechsztyn”. W: R. Dadlez (red.), Perm i mezozoik niecki pomorskiej. „Pr. Inst. Geol.” 29, s. 18–39., Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1979, „Stratygrafia, litologia i paleogeografia – cechsztyn”. W: M. Jaskowiak-Schoeneichowa (red.), Budowa Geologiczna niecki szczecińskiej i bloku Gorzowa. „Pr. Inst. Geol”. 96, s. 18–25, Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1981, „Some problems of the Zechstein stratigraphy in Poland”. In: International Symposium Central European Permian 1978. Proceedings, p. 398–399, 1981. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1983, „Mapa litofacjalna permu – cechsztynu 1:500 000”. W: Antoni Żelichowski, S. Kozłowski (red.), Atlas geologiczno-surowcowy obszaru lubelskiego. Tabl. 14, Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 1987, Stratigraphy of the Uppermost Zechstein in South-Western Poland, „Bull. PAN”, Vol. 35, NO. 3, p. 265–273,
• Wagner R., „Stratygrafia I rozwój sedymentacji – cechsztyn”. W: A. Raczyńska (red.), Budowa geologiczna wału pomorskiego. „Pr. Inst. Geol.”, 69, s. 64–81, Warszawa,
• Wagner R., 1988, Ewolucja basenu cechsztyńskiego w Polsce. „Kwart. Geol”., 32, nr 1, s. 33–51, Warszawa,
• Wagner R., 1990, Cechsztyn w zachodniej części polskiego akwenu Bałtyku. „Kwart. Geol”., 34, nr 1 s. 93–112, Warszawa,
• Wagner R., 1991, Stratigraphy des hoechsten Zechsteins in Polnischen Zentralbecken. „Zbl. Geol. Palaont”., Teil I, H. 4, 883–892,
• Wagner R., 1994, Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. „Pr. PIG” 146, s. 1–171, Warszawa,
• Wagner R., 1997, „Perm górny (cechsztyn)”. W: Sylwester Marek, M. Pajchlowa (red.), Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. „Pr. Państw. Inst. Geol.”, 153, s. 63–82, Warszawa,
• Wagner R., 1998, „Paleogeografia cechsztynu”. W: R. Dadlez, S. Marek, J. Pokorski (red.), Atlas paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce 1:2 500 000, Mapy cechsztynu, tabl. 5–9. Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 2001, „Występowanie fauny i flory w osadach permu polskiego”. W: M. Pajchlowa, R. Wagner (red.), Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, część 1c, z. 3, Młodszy paleozoik – perm, s. 16–18. Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 2001, „Pozycja stratygraficzna permu polskiego w standardowej skali chronostratygraficznej”. W: M. Pajchlowa, R. Wagner (red.), Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, część 1c, z. 3, Młodszy paleozoik – perm, s. 19–25. Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 2001, „Late Permian”. In: Stampfli G., Borel G., Cavazza W., Mosar J., Ziegler P. (Eds.), The Paleotectonic Atlas of the PeriTethyan Domain. Tab. II, IGCP Project No 369, European Geophysical Society. CD-ROM,
• Wagner R., 2006, Tablica stratygraficzna Polski, Polska Pozakarpacka, Cechsztyn. Koordynacja i redakcja całości. Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 2006, Tablica stratygraficzna Polski, Karpaty. Koordynacja i redakcja całości, Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., 2011, „Skażenia geogeniczne Morza Bałtyckiego węglowodorami płynnymi i gazowymi”. W: S. Uścinowicz (red.), Geochemia osadów powierzchniowych Morza Bałtyckiego. Państw. Inst. Geol., Warszawa.

Współautorskie

Ryszard Wagner, współpracując z innymi wybitnymi naukowcami, przyczynił się do rozwoju wiedzy o geologii. Jego prace współautorskie obejmują:

• Maciej Podemski, Wagner R., 1966, Podstawy szczegółowego podziału anhydrytów. „Prz. Geol.” Nr 2, s. 58–62. Warszawa,
• Pawłowska K., Podemski M., Wagner R., 1968, „Perm”. W: Jerzy Znosko (red.), Atlas geologiczny Polski 1: 200 000, tabl. 6, Inst. Geol., Warszawa,
• Pokorski J., Wagner R., 1970. „Występowanie ropy naftowej i gazu ziemnego – perm”. W: J. Królicka (red.), Ropo- i gazonośność synklinorium warszawskiego na tle budowy geologicznej. Cz II. Warunki występowania bituminów w synklinorium warszawskim. „Prace Geostrukturalne”, s. 83, 100. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., Pokorski J., 1974, Paleogeography and Stratigraphy of the Permian. „Geol. Inst. Bull.” 252, s. 115–130. Warszawa,
• Podemski M., Wagner R., Zbigniew Werner, 1974, „Perm górny”. W: W. J. Czermiński, M. Pajchlowa (red.), Atlas litologiczno-paleogeograficzny obszarów platformowych Polski, 1: 2 000 000. Cz. I. Proterozoik i paleozoik. Tabl. 26, Inst. Geol., Warszawa,
• Czajor E., Wagner R., 1974, „Pokrywa paleozoiczna – perm”. W: Antoni Łaszkiewicz (red.), Skały platformy prekambryjskiej w Polsce. Cz. II. Pokrywa osadowa. „Pr. Inst. Geol.” 74, s. 107–122, Warszawa,
• Wagner R., Czajor E., 1975, Quantitative Mikrofaziesinterpretation der Werra Carbonate. „Z. geol. Wiss.” 3, H. 11, s. 1415–1425,
• Wagner R., Depowski S., Peryt T.M., Piątkowski T.S., 1978, Sedymentacja i paleogeografia dolomitu głównego a jego ropo- i gazonośność. „Prz. Geol.” Nr. 3, s. 141–145, Warszawa,
• Wagner R., (przy współpracy Czajor E., Peryt T.M., Piątkowski T. S.), 1978, Mapy cechsztynu. W: Atlas litofacjalno-paleogeograficzny permu obszarów platformowych Polski. S. Depowski (red.), Część graficzna i tekstowa. Inst. Geol., Warszawa,
• Wagner R., Peryt T.M., Piątkowski T.S., 1978, Polski basen cechsztyński. „Prz. Geol.” 26, nr. 12, s. 673–686, Warszawa,
• Wagner R., Pokorski J., Dadlez R., 1980, Paleotektonika basenu permu na Niżu Polskim. „Kwart. Geol.” 24, nr. 3, s. 553–569, Warszawa,
• Wagner R., Monkevich K.H., Katzung G., Suvejzdis P.J., Smilgis J.J., Jacobsen F.L., Kockel F., Bless M.J.M., Holliday D.W., 1992, Lithologic-palaeogeographical map Stassfurt-Series 1:1 500 000, R. Wagner (Ed.). In: K. B. Jubitz, J. Znosko, D. Franke (Eds.) South-West Border of the East European Platform. Project IGCP No 86., Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe. Hannover,
• Grabowski A., Nawrocki J., Wagner R., 1993, The Permian-Triassic boundary in the Polish Basin in the light of paleomagnetic data, „Geol. Quart.” 37, No. 4, p. 565–578, Warszawa,
• Wagner R., Pokorski J., 1995, „Perm”. W: R. Dadlez, J.E. Mojski, B. Słowańska, S. Uścinowicz, J. Zachowicz (red.), Atlas geologiczny południowego Bałtyku. Tabl. VII. Państw. Inst. Geol., Warszawa,
• Dadlez R., Marek Narkiewicz, Pokorski J., Wagner R., 1988, „Historia subsydencji a uwarunkowania tektoniczne rozwoju bruzdy śródpolskiej w późnym permie i mezozoiku”. W: M. Narkiewicz (red.), Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego. „Pr. Państw. Inst. Geol”. 165, s. 47–56, Warszawa,
• Wagner R., Peryt T.M., 1998, O możliwości podziału cechsztynu na sekwencje stratygraficzne w basenie polskim. „Pr. Państw. Inst. Geol.”, 165, p. 129–146, Warszawa,
• Peryt T.M., Wagner R., 1988, Zechstein evaporite deposition in the Central European Basin: cycles and stratigraphic sequences. „J. Seismic Explor.” No 7, p. 201–218,
• Wagner R., Leszczyński K., Pokorski J., Gomulak K., 2002, Palaeotectonic cross-sections through the Mid-Polish Trough. „Geol. Quart.” 46 (3), p. 293–306, Warszawa,
• Kotarba M., Wagner R., 2007, Generation potential of the Zechstein Main Dolomite (Ca2) carbonates in Gorzów Wielkopolski-Międzychód-Lubiatów area: geological and geochemical approach to microbial-algal source rock. „Prz. Geol.”, vol. 55, nr 12/1, s. 1025–1036, Warszawa,
• Słowakiewicz M., Hubert Kiersnowski., Wagner R., 2009, Correlation of the Upper Permian marine and regressions sedimentary sequences in Polish, German, and USA Western Interior Basins with reference to global time markers. „Palaeoworld”, 18: s. 193–211,
• Jaworowski K., Wagner R., Modliński Z., Pokorski J., Sokołowski A., and Sokołowski J., 2010, Marine ecogeology in semi-closed basin: case study on a threat of geogenic pollution of the southern Baltic Sea (Polish Exclusive Economic Zone). „Geol. Quart.”, 54 (2): s. 267–288, Warszawa.

---

Oceń: Ryszard Wagner (geolog)

---