Michał Przerwa-Tetmajer (architekt)

Inżynieria i technologie

Michał Przerwa-Tetmajer to znana postać w polskiej architekturze, której wpływ jest nie do przecenienia. Urodził się 5 września 1905 roku w Warszawie, a swoje życie zakończył tragicznie 20 lutego 1956 roku w Tatrach.

Jego osiągnięcia oraz wkład w rozwój architektury w Polsce pozostają tematem wielu badań i zainteresowań.

Życiorys

Michał Przerwa-Tetmajer był członkiem znanej rodziny Tetmajerów, jego ojciec to stryjeczny brat Włodzimierza i Kazimierza, którzy byli przyrodnimi braćmi.

W okresie przed wybuchem II wojny światowej, Michał kształcił się na Politechnice Warszawskiej, jednak jego edukacja została przerwana przez konflikt zbrojny. Ewakuował się wraz z bliskimi do Lwowa we wrześniu 1939 roku, gdzie ożenił się z Aliną z Dąbrowskich (1915–1996). Po zajęciu Lwowa przez Niemców, 22 czerwca 1941, Michał powrócił do Warszawy. Szybko zyskał kontakt z przedwojennym środowiskiem architektów i rozpoczął pracę jako technik budowlany w Stołecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym.

Od września 1941 roku, Michał Przerwa-Tetmajer pracował w Pracowni Architektoniczno-Urbanistycznej, gdzie wspólnie z Szymonem Syrkusem brał udział w realizacji projektu osiedla Rakowiec, które miało być zbudowane po wojnie. Michał był aktywnym członkiem Polskiej Partii Robotniczej oraz żołnierzem Gwardii Ludowej, pełniąc rolę łącznika pomiędzy Sztabem Głównym a lokalnymi ośrodkami. Niestety, aresztowanie 7 lipca 1943 roku zakończyło się jego uwięzieniem na Pawiaku. 30 lipca 1944 roku został przetransportowany do obozu Gross-Rosen, a jego żona Alina wspomina o KL Dachau oraz Buchenwaldzie.

Po zakończeniu wojny, Michał wrócił do Warszawy, angażując się w działalność polityczną poprzez Polską Partię Robotniczą. Otrzymał zlecenie pracy w Biurze Projektowym ZOR (Zakład Osiedli Robotniczych) w ramach Biura Odbudowy Stolicy, którego kierownikiem był Józef Sigalin. W 1949 roku ukończył studia i obronił dyplom inżyniera architekta. Tworzył znakomity duet projektowy z Jadwigą Guzicką, a razem zrealizowali ambitny projekt odbudowy zrujnowanego centrum Woli. W ramach Planu Sześciu Lat zaplanowano także osiedla Młynów I, II i IV oraz kwartał zabudowy Muranowa Zachodniego, które inspirowane były funkcjonalizmem i miały kameralny charakter.

Największym osiągnięciem Michała Przerwy-Tetmajera pozostaje projekt Domu Towarowego na Woli.

W dniach 6–10 maja 1955 roku uczestniczył w trzydniowej konferencji SARP dotyczącej urbanistycznego planu Śródmieścia, przy której planowano jego aktywne zaangażowanie. Niestety, Michał zginął tragicznie w lawinie podczas wspinaczki w Tatrach 20 lutego 1956 roku. Jego ciało zostało odnalezione 6 maja 1956 roku, a pochówek odbył się na Nowym Cmentarzu w Zakopanem (kw. F4-1-25).

Realizacje

W poznańskich realizacjach Michała Przerwy-Tetmajera znajdują się liczne interesujące projekty, w tym kolonie domków jednorodzinnych. Przykładem takiego miejsca jest ul. Księcia Janusza, która prezentuje jego talent architektoniczny. Inne kluczowe lokalizacje to:

W zakresie osiedli mieszkaniowych, do istotnych realizacji należy Muranów Zachodni, które wyróżnia się architekturą. Dodatkowo, architekt był współautorem projektów Młynów:

  • Młynów I i II, zlokalizowanych w rejonie ul. Młynarskiej oraz ul. Leszno, gdzie współautorką była Jadwiga Guzicka,
  • Młynów III (ul. Nowa Zawiszy – Kolej Obwodowa) – współautor Jadwiga Guzicka,
  • Młynów IV, znajdujący się w rejonie ul. Płockiej.

Architektura obiektów użytkowych obejmuje między innymi projekt PDT Wola, a także infrastrukturę socjalną towarzyszącą osiedlu Młynów.

Przypisy

  1. Korzenie miasta. Tom 7. Warszawa 1945–1978. Warszawa: Veda, 2012.
  2. "Fragmenty Stuletniej Historii 1899–1999, relacje-wspomnienia-refleksje" praca zbiorowa, Oddział Warszawski SARP Warszawa 2000.
  3. a b Wspomnienia Aliny Przerwy-Tetmajer "Życie składa się ze wstrząsów". Podkowiański Magazyn Kulturalny nr 38.
  4. śp. Michał Przerwa-Tetmajer

Oceń: Michał Przerwa-Tetmajer (architekt)

★★★★★
Średnia ocena:4.76 Liczba ocen:8