Maria Jaczynowska

---

Życiorys

Maria Jaczynowska, będąc córką Jana Jaczynowskiego, który uczył geografii w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, zyskała solidne podstawy edukacyjne, które miały kluczowe znaczenie w jej późniejszej karierze. Uczyła się w znanym Gimnazjum Żeńskim Kowalczykówny oraz Jawurkówny w Warszawie, w placówce zazwyczaj określanej jako „Szkoła na Wiejskiej”. W 1943 roku związała się ze Szarymi Szeregami, gdzie jako sanitariuszka brała udział w powstaniu warszawskim, pełniąc służbę w 1 kompanii batalionu Ruczaj. Stosowała różne pseudonimy, takie jak Kowalik, Jadzia i 353. Niestety, w trakcie walk zginęła jej starsza siostra – Irena Jaczynowska, również niosąca pomoc sanitarną.

Maria ukończyła maturę w 1946 roku w Gimnazjum im. Jana Henryka Dąbrowskiego w Kutnie. W latach 1945–1946 pełniła funkcję drużynowej 3 Żeńskiej Drużyny Harcerskiej „Leśna Polana” im. Marii Skłodowskiej-Curie, a tradycje tej drużyny kontynuuje I Kutnowska Drużyna Wędrownicza im. Tadeusza Rejtana. Po zakończeniu nauki w harcerstwie, Maria zaczęła pracować jako nauczyciel w Liceum Administracyjno-Handlowym w Kutnie w latach 1947–1950, jednocześnie podejmując studia z zakresu historii na Uniwersytecie Łódzkim (w latach 1946–1948), gdzie wykładał między innymi Józef Wolski. Następnie, od 1948 do 1951 roku, kontynuowała edukację na Uniwersytecie Warszawskim. Po obronie pracy magisterskiej, podjęła pracę jako starszy asystent w Instytucie Historycznym UW.

W 1953 roku Maria wstąpiła do PZPR, a dwa lata później zaczęła pracować w Zakładzie Historii Starożytnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1958 otrzymała tytuł doktora na UW, obroniwszy pracę na temat Ekonomicznych podstaw nobilitas rzymskiej u schyłku Republiki, kierując się wiedzą promotora Izy Bieżuńskiej-Małowist. W latach 1961–1962 odbyła stypendium we Francji, gdzie zgłębiała historię w międzynarodowym środowisku.

Habilitację uzyskała na uniwersytecie toruńskim w lutym 1965 roku, broniąc rozprawy pt. „Collegia Iuvenum”. Temat dotyczył roli historycznej i aktywności organizacji młodzieży rzymskiej w okresie wczesnego cesarstwa. W 1976 roku została profesorem nadzwyczajnym, a w 1984 roku profesorem zwyczajnym. Od 1959 roku była aktywną członkinią Society for the Promotion of Roman Studies, a w latach 1987–1992 pełniła funkcję członka Międzynarodowego Komitetu Association Internationale d’ Épigraphie Grecque et Latine. W 1998 roku przeszła na zasłużoną emeryturę.

Maria Jaczynowska zmarła w Toruniu i znalazła miejsce spoczynku na cmentarzu komunalnym nr 2, pozostawiając po sobie trwały ślad w polskiej historiografii oraz w sercach tych, którzy ją znali i współpracowali z nią.

Dorobek naukowy

Maria Jaczynowska, uznana autorka 76 pozycji naukowych, w tym 14 rozpraw oraz artykułów opublikowanych za granicą i 8 książek, badacza historii społecznej starożytnego Rzymu. Jej prace koncentrują się również na dziejach kultów religijnych w równoległym kontekście rzymskim.

Wybrane publikacje

• Collegia iuvenum. rola historyczna i działalność organizacji młodzieży rzymskiej w okresie wczesnego cesarstwa (1964),
• Historia starożytna (1969, wspólnie z Anną Mączakową i Witoldem Tylochem),
• Historia starożytnego Rzymu (1974, podręcznik akademicki, kilka wydań),
• Religie świata rzymskiego (1987, ISBN 83-01-07405-1),
• Dzieje Imperium Romanum (1995, ISBN 83-01-11924-1, kilka wydań),
• Narodziny i rozwój imperializmu rzymskiego (1996, ISBN 83-86402-60-1),
• Historia starożytna (1999, podręcznik akademicki, wspólnie z Danutą Musiał i Markiem Stępniem, ISBN 83-85660-53-4, kilka wydań),
• Starożytny Rzym (2008, wspólnie z Marcinem Pawlakiem, ISBN 978-83-7436-177-4).

W ciągu swojej kariery, Jaczynowska otrzymała trzykrotnie nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w latach 1972, 1975 oraz 1979. Poza tym, w latach 1988, 1996 oraz 2000, została uhonorowana przez Ministra Edukacji Narodowej. Dodatkowo, została odznaczona Warszawskim Krzyżem Powstańczym.

---

Oceń: Maria Jaczynowska

---