Joanna Kośmider

Nauka i edukacja

Joanna Maria Kośmider, znana z długiej i owocnej kariery, urodziła się 2 sierpnia 1938 roku w Warszawie. Przez całe swoje życie poświęciła się badaniom i edukacji, prowadząc działalność jako polska inżynier-chemik. W swojej pracy specjalizowała się w obszarze inżynierii środowiska, a szczególnie interesowała ją olfaktometria, zarówno w kontekście przemysłowym, jak i środowiskowym.

Jej dorobek naukowy obejmował także psychofizykę węchu, co czyni ją jedną z czołowych postaci w tej dziedzinie w Polsce. Joanna Kośmider uzyskała tytuł profesora dr hab. n. techn. inż. Była ściśle związana z Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie, gdzie miała znaczący wpływ na kształcenie wielu studentów.

Jej przełomowe badania oraz zangażowanie w dziedzinie inżynierii są doceniane zarówno w kraju, jak i za granicą. Zmarła 23 listopada 2023 roku w Szczecinie, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo naukowe i osobistą historię inspirującą kolejne pokolenia badaczy.

Życiorys

Joanna Kośmider urodziła się w rodzinie akademickiej, będąc córką dwojga profesorów: Witolda Starkiewicza, specjalisty w dziedzinie okulistyki oraz Julii Latkowskiej-Starkiewiczowej, zajmującej się pediatrią.

Po zakończeniu II wojny światowej, jej życie zawodowe zyskało dynamikę po przeniesieniu się do Szczecina, gdzie zdobła maturę w liceum pedagogicznym. Następnie zdecydowała się na studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Szczecińskiej, specjalizując się w technologii włókien sztucznych oraz syntetycznych, co umożliwiło jej uzyskanie dyplomu w 1961 roku. Temat jej pracy magisterskiej brzmiał: Wpływ warunków alkoholizy polioctanu winylu na średni ciężar cząsteczkowy otrzymanego polialkoholu winylu, a praca ta była realizowana pod kierunkiem profesora Tadeusza Rosnera.

Już wkrótce po ukończeniu studiów została asystentką w Katedrze Chemii Fizycznej, gdzie rozwijała swoją karierę naukową. Z biegiem lat awansowała na stanowisko starszego asystenta (od 1963) i adiunkta (od 1970), a następnie uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego w 1999 roku. Jej droga do uzyskania stopnia doktora, który obroniła w 1970 roku, koncentrowała się na tematyce Chromatograficzne metody analizy gazowych produktów reakcji utleniania chlorków kwasem azotowym. Promotorem jej pracy był profesor Stanisław Bursa.

W 1992 roku Joanna Kośmider uzyskała stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk technicznych, skupiając się na inżynierii środowiska na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Jej praca habilitacyjna poruszała temat sensorycznych metod oceny zapachowej jakości powietrza oraz skuteczności dezodoryzacji. W 2004 roku zdobyła tytuł profesora nauk chemicznych, co było zwieńczeniem jej długoletnich wysiłków i zaangażowania w badania naukowe.

Praca zawodowa

Joanna Kośmider to wybitna postać, której kariera zawodowa zaczęła się w 1993 roku, kiedy założyła i objęła kierownictwo Pracowni Zapachowej Jakości Powietrza, jako pierwszej takiej instytucji w Polsce. W latach 2000-2007 pełniła również funkcję kierownika Zakładu Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska w Instytucie Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska Politechniki Szczecińskiej. Jej działalność akademicka obejmowała szereg przedmiotów, takich jak: globalne problemy ekologii, podstawy ekologii, Dezodoryzacja gazów, chemia fizyczna, inżynieria materiałowa oraz korozja i ochrona przed korozją.

W swoich badaniach Joanna Kośmider specjalizowała się w odorymetrii, sztucznym węchu, dezodoryzacji gazów oraz modelowaniu dyspersji odorantów. W ramach prowadzonej przez nią pracowni opracowane zostały innowacyjne metody analizy sensorycznej, które umożliwiły określenie stężeń odorantów w przygruntowym powietrzu, ocenę intensywności zapachu oraz jego hedonicznej jakości. Co więcej, jej współpraca z uczelniami w Lubece, Surrey i Tokio doprowadziła do potwierdzenia zastosowania chromatografu gazowego, który był wzbogacony o sztuczną sieć neuronową w dziedzinie odorymetrii.

Na zlecenie Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Joanna Kośmider opracowała, współdziałając z Politechniką Wrocławską i Politechniką Warszawską, koncepcję krajowej strategii, która miała na celu zmniejszenie uciążliwości zapachowej w środowisku. W późniejszych latach skupiła się na badaniach dotyczących percepcji zapachu mieszanin odorantów, co miało na celu zrozumienie psychofizycznych problemów związanych z ich oddziaływaniem na ludzi, jednocześnie prowadząc intensywną działalność dydaktyczną.

W trakcie swojej kariery pełniła rolę wykładowcy, opiekuna prac doktorskich i mentora dla Studenckiego Koła Naukowego Zapachowej Jakości Powietrza. Po przejściu na emeryturę nie zaprzestała badań nad mechanizmami wrażeń węchowych oraz innymi tematami związanymi z psychofizyką. W tym okresie działała jako konsultant w Pracowni Zapachowej Jakości Powietrza, którą przekazała w ręce swojej doktorantki, dr inż. Małgorzaty Friedrich. Dodatkowo była aktywną wikipedystką, pisząc na temat olfaktometrii.

Dorobek naukowy Joanny Kośmider jest imponujący — jest autorką lub współautorką ponad 120 prac naukowych, ośmiu książek i podręczników oraz czterech opatentowanych wynalazków. Była także promotorem czterech przewodów doktorskich i opiekunem wielu prac dyplomowych w obszarze ochrony powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem dezodoryzacji oraz odorymetrii. Jej wykłady i prace badające jakość powietrza z pewnością pozostaną na trwałe w pamięci jej studentów i współpracowników.

Niektóre publikacje

W latach 1960–2009 Joanna Kośmider była autorką wielu cenionych publikacji, wśród których warto wymienić znane wydania książkowe. Wśród nich znajdują się:

  • „Dezodoryzacja gazów i ścieków”, współautorstwa z Stanisławem Bursą, Marianną Stanisz-Lewicką i Marią Kicińską, które zostało wydane przez Wydawnictwo Naukowe Politechniki Szczecińskiej; tom I, wydany w 1985 roku, OCLC 750470603; tom II opublikowany w 1986 roku, OCLC 749641221; oraz tom IV z 1990 roku, OCLC 805327116 (tom III – pozostaje nieukończony),
  • „Globalne problemy ekologii. Problem 1: Odnawialne źródła energii”, wydane przez Wydawnictwo Naukowe Politechniki Szczecińskiej w 1991 roku, OCLC 804124710,
  • „Odory”, publikacja wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN z Warszawy w 2002 roku, ISBN 978-83-01-13744-1.

Członkostwo w organizacjach

Joanna Kośmider jest aktywna w kilku prestiżowych organizacjach zawodowych. Jej członkostwo obejmuje następujące stowarzyszenia:

  • Polskie Towarzystwo Chemiczne,
  • Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego.

Odznaczenia i nagrody

Joanna Kośmider otrzymała wiele odznaczeń i nagród w uznaniu za swoje osiągnięcia w dziedzinie edukacji i nauki.

  • nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego za doktorat,
  • złoty Krzyż Zasługi (1982),
  • medal Komisji Edukacji Narodowej (1994),
  • nagroda Ministerstwa Edukacji Narodowej (2003).

Życie prywatne

W życiu prywatnym Joanny Kośmider odgrywała ważną rolę jej siostra, Ewa Pronicka, która jest profesorem i kierownikiem Kliniki Chorób Metabolicznych w Instytucie Pediatrii Centrum Zdrowia Dziecka, usytuowanym w Międzylesiu pod Warszawą.

Joanna, znana również jako Starkiewiczówna, zawarła związek małżeński z Andrzejem Kośmidrem w 1958 roku. W ich rodzinie przyszło na świat troje dzieci: Andrzej (ur. 1971), który został przedsiębiorcą, Agata (ur. 1976) – biolog, oraz Bartosz (ur. 1976) – mechanik.

Od sierpnia 2010 roku Joanna aktywnie uczestniczyła w projektach wikipedycznych. Na swoim profilu w Wikipedii zamieściła myśli, w których wyrażała pragnienie, aby wszyscy emerytowani nauczyciele zaangażowali się w popularyzację wiedzy poprzez ten projekt.

Joanna Kośmider odeszła 23 listopada 2023 roku w Szczecinie, mając 85 lat. Została pochowana na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie.

Oceń: Joanna Kośmider

★★★★★
Średnia ocena:4.86 Liczba ocen:20