Maria Gerson-Dąbrowska

---

Działalność zawodowa

Wykształcenie

Maria Gerson-Dąbrowska zdobyła swoje wykształcenie w gimnazjum K. Czarneckiej w Warszawie, gdzie ukończyła naukę w 1887 roku. Dodatkowo, uczestniczyła w kursie wychowania przedszkolnego. Uczyła się malarstwa oraz rysunku pod okiem ojca, a także miała zaszczyt uczyć się rzeźby od Hipolita Marczewskiego oraz Jana Wojdygi. W 1895 roku wyruszyła na studia do Paryża, gdzie szkoliła się w zakresie rzeźby pod okiem Denysa Puecha oraz malarstwa w renomowanej Académie Julian, gdzie uczyli ją William-Adolphe Bouguereau oraz Gabriel Ferrier w latach 1896–1898.

Twórczość artystyczna i pedagogiczna

Artystka zaczęła wystawiać swoje prace od 1891 roku w warszawskich salonach, takich jak Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych oraz Salonie Krywulta. Jej dzieła zyskały uznanie także na wystawach w Paryżu, Lwowie oraz Krakowie. Wśród jej najważniejszych realizacji znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona Fryderykowi Chopinowi, stworzona na setną rocznicę jego urodzin, która jest umiejscowiona w Parku miejskim im. Adama Mickiewicza w Sanoku. W roku 1900, na Wystawie Powszechnej w Paryżu, uhonorowano ją brązowym medalem. Niestety, większość jej prac jest obecnie zaginiona, a wiele z nich znane jest jedynie z reprodukcji w prasie ilustrowanej z tamtego okresu. Twórczość rzeźbiarską artystki opisuje Ewa Micke-Broniarek w następujący sposób:

„Prace rzeźbiarskie Gersonówny cechuje dążenie do uchwycenia naturalnego ruchu postaci, w niektórych pobrzmiewa echa secesji: miękki, płynny modelunek, skłonność do dekoracyjnych układów fałd tkaniny lub bujnych kobiecych włosów, wreszcie liryczny, wyciszony nastrój całej kompozycji.”

Od 1904 roku Maria Gerson-Dąbrowska pracowała w szkole artystycznej A. Conti w Warszawie, zajmując się nauczaniem rzeźby oraz pełniła funkcję nauczycielki rysunku w szkołach średnich w stolicy.

Działalność społeczna

W okresie od 1888 do 1914 roku artystka aktywnie uczestniczyła w działalności tajnego koła oświaty ludowej, a następnie, między 1901 a 1939 rokiem, była zaangażowana w Związek Teatrów Ludowych, gdzie publikowała prace dotyczące sztuki oraz literatury scenicznej. Była także członkinią Stowarzyszenia Artystek Polskich od momentu jego założenia w 1889 roku.

Twórczość literacka, krytyczna i dziennikarska

Maria Gerson-Dąbrowska była autorką cenionych utworów skierowanych do dzieci i młodzieży, w tym dramatów, które często inscenizowała w teatrach szkolnych. W jej dorobku znajdują się m.in.: „Historia prawdziwa o Grzesiu z Sanoka” (na podstawie powieści J.I. Kraszewskiego, 1899), „Obrazki historyczne uscenizowane” (1911), „Baśń o królowej Róży. Fantazja w 3 odsłonach” (1924), „Obrazy żywe” (1920), „Ubiory teatralne” (1922), „Wielcy artyści. Ich życie i dzieła” (1924), „Polscy artyści. Ich życie i dzieła” (1927), „Burek i jego przyjaciele” (1908), „Nasi przyjaciele” (1936). W latach 1918–1938 współpracowała z prasą, zamieszczając artykuły oraz utwory literackie w takich tytułach jak „Kobieta Współczesna”, „Tygodnik Mód i Powieści”, „Echo Muzyczne” oraz „Teatr Ludowy”, jak również publikując prace w pismach dedykowanych dzieciom i młodzieży.

Życie prywatne

Maria Gerson-Dąbrowska była córką znakomitego malarza Wojciecha Gersona oraz Natalii z Frydrychów. W rodzinie artystycznej wyrastała w towarzystwie swojej siostry Jadwigi Gerson-Bobińskiej, co miało istotny wpływ na jej rozwój twórczy.

Od 9 czerwca 1903 roku Maria była żoną pisarza oraz nauczyciela, Ignacego Dąbrowskiego (1869–1932). Ich związek sprzyjał zarówno życiu rodzinnemu, jak i artystycznemu, a Maria zatonęła w realizacji wielu twórczych projektów.

Wśród jej najważniejszych dzieł znajduje się rzeźba portretowa Ignacego, którą wykonała na jego pomniku nagrobnym, znajdującym się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Tam też spoczywa, w kwaterze 39-4-17,18, co symbolizuje duże znaczenie, jakie miała w jego życiu i twórczości.

Dzieła – malarstwo i rzeźba

Maria Gerson-Dąbrowska to artystka, której prace zachowały się do naszych czasów, przyciągając uwagę miłośników sztuki na wielu płaszczyznach. Wśród jej dzieł różnorodne materiały i techniki mówią o szerokim zasięgu twórczości. Wszystkie przytoczone prace poniżej przynależą do zbiorów znanych muzeów oraz salonów.

Pośród zachowanych dzieł wyróżniają się:

• medal z okazji 50-lecia śmierci Fryderyka Chopina, 1899, Muzeum Narodowe w Warszawie,
• portret Juliusza Słowackiego, 1894, popiersie wykonane z terakoty, Muzeum Narodowe w Warszawie.

Niektóre prace przetrwały jedynie w formie reprodukcji lub fotografii, znajdowanej w różnego rodzaju wydawnictwach. Wśród nich znajdują się:

• w ucieczce do Egiptu (lub Ucieczka do Egiptu, gips, TZSP w Warszawie, 1898 oraz 1907) – nagrodzona listem pochwalnym w konkursie TZSP 1898 oraz uznana na wystawie Société des artistes français,
• portret (pastel przedstawiający kobietę w fotelu, Salon Krywulta, 1899),
• melancholia (rzeźba, Salon Krywulta – Wystawa Artystek, 1900),
• epitafium Jana Pankiewicza (kościół popijarski w Warszawie, 1901),
• madonna (Salon Krywulta – Wystawa Inaugurująca, 1900, pokazywana również w TZSP w 1900 i 1907).

Wiele dzieł zostało pokazanych również w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Salonie Krywulta. Obecnie znane są niemal wyłącznie z tytułów:

• biust prof. Siwińskiego (rzeźba, Salon Krywulta, 1892),
• biust Czesława Makowskiego (płaskorzeźba, Salon Krywulta, 1892),
• biust Czesława Makowskiego (rzeźba, Salon Krywulta, 1892),
• głowa mężczyzny (terakota, TZSP w Warszawie, 1892, praca wylosowana przez Edwarda Chrzanowskiego),
• merkury (Salon Krywulta, 1892),
• portret chłopca (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• rany (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• popiersie starca (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• strzelec (popiersie, TZSP w Warszawie, 1893),
• głowa Etiopki (TZSP w Warszawie, 1893),
• góralki (TZSP w Warszawie, 1893),
• baba Jędza (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1894),
• ammeris (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1894),
• uśpiona (gips, TZSP w Warszawie, 1894),
• prorok (popiersie, terakota, TZSP w Warszawie, 1895),
• fantazja (głowa kobiety, terakota, TZSP w Warszawie, 1895),
• głowa kobiety (studium, terakota, TZSP w Warszawie, 1895),
• pocałunek (terakota, TZSP w Warszawie, 1896),
• mefistofeles (terakota, TZSP w Warszawie, 1896),
• popiersie (terakota, TZSP w Warszawie, 1896),
• projekt na nagrobek (gips, TZSP w Warszawie, 1896),
• statua kobiety (gips, TZSP w Warszawie, 1896),
• dziewczyna z kwiatkiem (gips, TZSP w Warszawie, 1896),
• biust Adama Mickiewicza (TZSP w Warszawie, 1897),
• portret Siwińskiego (medal, gips, TZSP w Warszawie, 1897),
• cztery rzeźby pod kloszem (gips, TZSP w Warszawie, 1898),
• św. Salomea (gips, TZSP w Warszawie, 1898),
• portret Mickiewicza (gips, TZSP w Warszawie, 1898),
• studium (gips, TZSP w Warszawie, 1898),
• królewna (terakota, TZSP w Warszawie, 1899),
• medale Chopina (Salon Krywulta, 1899),
• głowa męska (rzeźba, Salon Krywulta),
• portret Zygmunta Dąbrowskiego (TZSP w Warszawie, 1901),
• medalion (TZSP w Warszawie, 1901),
• dzieci (TZSP w Warszawie, 1903),
• studium (TZSP w Warszawie, 1903),
• średniowieczna (TZSP w Warszawie, 1904),
• portret p. M. D. (TZSP w Warszawie, 1904),
• mieszczka krakowska (TZSP w Warszawie, 1904),
• portret p. J. K. (TZSP w Warszawie, 1907),
• portret p. J. D. (TZSP w Warszawie, 1907),
• studium (TZSP w Warszawie, 1907),
• pieczątka (TZSP w Warszawie, 1907),
• popielniczka (TZSP w Warszawie, 1907),
• marleau [?] (TZSP w Warszawie, 1907).

---

Oceń: Maria Gerson-Dąbrowska

---