Maria Czubaszek

---

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Maria Czubaszek, znana polska artystka, przyszła na świat i spędziła swoje dzieciństwo w Warszawie. Jej rodzice, Stanisław Bacz oraz Urszula, z domu Łagoda, wywodzili się ze Lwowa. Matka pracowała jako bibliotekarka, natomiast ojciec był inżynierem zatrudnionym w Banku Gospodarstwa Krajowego. Maria miała również młodszą siostrę, Ewę, która, niestety, nie miała z nią bliskiego kontaktu w dorosłym życiu.

Początkowo uczęszczała do Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, lecz maturę zdała w żeńskim Liceum im. Narcyzy Żmichowskiej. Jej decyzja o przeniesieniu się wynikała z obaw o niezdanie matury po kłótni z kolegą, synem działacza partyjnego. W dalszym etapie edukacji rozpoczęła studia z zakresu filologii angielskiej oraz dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim, jednakże nie ukończyła żadnego z kierunków. W trakcie studiów zdobyła cenne doświadczenie, odbywając praktyki w redakcjach „Gazety Krakowskiej” oraz „Przeglądu Sportowego”. Niestety, na czwartym roku podjęła decyzję o rezygnacji z dalszej nauki i podjęła pracę w Programie I Polskiego Radia.

Kariera zawodowa

Jej kariera radiowa rozpoczęła się w 1960 roku, kiedy to zaczęła pracę w Programie I Polskiego Radia. Początkowo funkcjonowała jako sekretarka w biurze reklamy, a później pełniła rolę opiekuna technicznego. Debiutując jako autorka, stworzyła słynny slogan: „Jeśli chcesz mieć radio, to sobie kup”, emitowany w audycji reklamowej Kabarecik Reklamowy, którą reżyserował Jerzy Dobrowolski. W 1966 roku, na zaproszenie Jacka Janczarskiego, dołączyła do redakcji Programu III Polskiego Radia, gdzie tworzyła słuchowiska publikowane w Ilustrowanym Tygodniku Rozrywkowym.

Warto również wspomnieć o jej audycjach takich jak: Dym z papierosa, Serwus, jestem nerwus i Dzień dobry, jestem z Kobry, które były prezentowane przez znanych artystów, w tym Irenę Kwiatkowską, Bohdana Łazukę, Wojciecha Pokorę oraz Jerzego Dobrowolskiego. Czubaszek preferowała pozostać w cieniu, co przez niektórych słuchaczy interpretowane było jako pogłoska, iż w ogóle nie istnieje; temat ten zyskał na popularności w felietonach Jerzego Urbana, publikowanych w „Szpilkach”.

Od połowy lat 60. zaczęła pisać teksty piosenek, a jej pierwszym zleceniem była praca dla Andrzeja Dąbrowskiego do utworu „Kochać można byle jak”, przy muzyce Wojciecha Karolaka. Współpracowała z wieloma kompozytorami, pisząc teksty nie tylko dla siebie, ale również dla artystów takich jak Janusz Koman, Andrzej Dąbrowski, Henryk Majewski, Jerzy Milian, Zbigniew Namysłowski, Ryszard Poznakowski oraz Jan Ptaszyn Wróblewski. Wiele piosenek, które stały się hitami, wykonywali również tacy artyści jak Ewa Bem, Kasia Cerekwicka, Andrzej Dąbrowski oraz Renata Kretówna, wśród innych.

W latach 70. Czubaszek związała się z literacko-satyrycznym tygodnikiem „Szpilki”, dla którego twórczość zaczęła na początku od pisania felietonów, a później uczestniczyła w wywiadach. W tym samym czasie pisała również teksty do programów takich jak Bajka dla dorosłych i Ekspres. Przez wiele lat pełniła funkcje jurorki na różnych festiwalach, w tym Lidzbarskich Wieczorach Humoru i Satyry oraz Ogólnopolskim Festiwalu Kabaretowym Trybunały Kabaretowe. W 1980 roku jej innowacyjne podejście zaowocowało publikacją książki Na wyspach Hula-Gula, która zbierała jej prace przygotowane dla radia i telewizji, a także sztuki Kwadrat, napisaną z okazji pięciolecia Teatru Kwadrat w Warszawie oraz współtworzeniem spektaklu kabaretowego Włącz kolor w Teatrze „Studio Buffo” w Warszawie.

Śmierć

Ostatecznie Maria Czubaszek zmarła 12 maja 2016 roku w Warszawie, w wieku 76 lat. Jej śmierć była wynikiem wycieńczenia organizmu oraz komplikacji związanych z układem krążenia. Uroczystości pogrzebowe miały miejsce 18 maja 2016, a jej prochy zostały złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (Q kol. 7-2-3). Zgodnie z jej wolą, ceremonia miała charakter świecki, a pożegnanie było niezmiernie wzruszające, pełne wspomnień wygłoszonych przez dziennikarza Artura Andrusa. Przytoczył on fragment epitafium autorstwa Jonahza Kofty dla Louisa Armstronga.

Śmierć się ludziom przytrafia potocznie… Umiemy uśmiechem ją zbyć… Teraz po prostu odpoczniesz… Tylko nam będzie trudniej żyć… Trudniej, smutniej, nudniej…

Wpływ na popkulturę

W dniu 25 maja 2013 roku, podczas Sobotniej Wielkiej Majówki, miało miejsce wyjątkowe wydarzenie w gdańskim Teatrze Leśnym. W trakcie koncertu wystąpiła Maria Czubaszek, prezentując swoje utwory, które towarzyszyły jej przez wiele lat twórczości. To spotkanie z muzyką i tekstami Czubaszek przyciągnęło liczną publiczność, ciesząc się dużym zainteresowaniem.

W wrześniu 2014 roku, Maria Czubaszek stała się jedną z postaci opisanych w książce Krzysztofa Feusette’a pod tytułem „Alfabet salonu”. Autor tej publikacji zaprezentował 80 postaci, które miały znaczący wpływ na media i kulturę. Wśród nich Czubaszek została szczególnie wyróżniona, co potwierdza jej miejsce w polskiej popkulturze.

Kolejnym istotnym wydarzeniem był I Festiwal Marii Czubaszek, który odbył się w Polanicy-Zdroju w dniach od 10 do 12 października 2014 roku. Festiwal zorganizowany został przez Hirka Wronę, który był pomysłodawcą i reżyserem tego przedsięwzięcia. Festiwal przyciągnął miłośników twórczości Czubaszek, a dobrej zabawy nie brakowało. W kolejnych latach organizowano edycje pod nazwą „Cały Kazio”, które miały miejsce w 2015 i 2016 roku.

Maria Czubaszek zainspirowała także studentów, stając się bohaterką pracy magisterskiej pt. „Dowcip językowy w słuchowisku radiowym Marii Czubaszek »Dym z papierosa«” na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jej twórczość i unikalne poczucie humoru wciąż inspiruje badaczy oraz miłośników sztuki.

Na zakończenie, w 2021 roku, Prószyński i S-ka opublikowało biografię „Maria Czubaszek. W coś trzeba nie wierzyć”, napisaną przez Violettę Ozminkowski. Publikacja ta dostarcza cennych informacji na temat życia i kariery tej wyjątkowej postaci, ukazując jej niepowtarzalny wkład w polską kulturę.

Życie prywatne

Maria Czubaszek związała się po raz pierwszy z Wiesławem Czubaszkiem, z którym wzięła ślub 5 maja 1959 roku. Ich małżeństwo trwało jednak tylko przez dekadę, po czym doszło do rozwodu. W jej życiu pojawił się również Jacek Janczarski, z którym przez kilka lat utrzymywała nieformalny związek. Jej drugą miłością był muzyk Wojciech Karolak, z którym dzieliła życie do końca swoich dni.

W 2009 roku stacja TVN zrealizowała film dokumentalny o ich związku, prezentując go w serii „Taka miłość się nie zdarza…”. Rok później Czubaszek i Karolak zostali uhonorowani Srebrnym Jabłkiem, nagrodą przyznawaną przez czytelników miesięcznika „Pani” dla „najwspanialszych polskich par”. 28 października 2013 roku odbył się ich benefis w Muzycznym Studiu Polskiego Radia im. Agnieszki Osieckiej w Warszawie, będący hołdem dla ich wspólnego dorobku artystycznego.

Czubaszek nie doczekała się dzieci. W 2012 roku, podczas realizacji programu Uwaga! Kulisy sławy, ujawniła, że dwukrotnie odbyła zabieg aborcji. To właśnie w tym roku otrzymała Okulary Równości – nagrodę przyznawaną przez Fundację im. Izabeli Jarugi-Nowackiej – w uznaniu za „osobistą odwagę w głoszeniu poglądów, niezłomność w przełamywaniu tabu dotyczącego aborcji i obronę prawa kobiet do świadomego wyboru w kwestii posiadania dzieci”.

W swoich wyznaniach, Czubaszek określała się jako ateistka. W książce „Dzień dobry, jestem z Kobry”, wydanej w 2015 roku, przyznała się do dwóch prób samobójczych. Była również zwolenniczką eutanazji. Co ciekawe, przez ponad 50 lat była uzależniona od papierosów, co ukazuje jej skomplikowane podejście do życia i własnych nawyków.

Nagrody i wyróżnienia

Maria Czubaszek, znana postać w polskim środowisku sztuki i mediów, zdobyła wiele prestiżowych nagród oraz wyróżnień, które są świadectwem jej talentu i wkładu w kulturę. Oto kluczowe osiągnięcia w jej karierze:

• 1968: przyznanie Nagrody Komitetu ds. Radia i TV za cykliczną audycję rozrywkowo-reklamową „Niedzielne rendez-vous”,
• 1971: zdobycie Nagrody prezesa Komitetu ds. Radia i TV,
• 1975: otrzymanie Złotego Mikrofonu,
• 2009: uhonorowanie Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2014: będąc laureatką Nagrody Osobowości i Sukcesy Roku w kategorii osobowość telewizyjna.

W 2011 roku, Maria Czubaszek była nominowana w studenckim plebiscycie MediaTory w kategorii „AkumulaTOR”. Dodatkowo, tego samego roku, ubiegała się o Nagrodę Akademii Telewizyjnej Wiktory 2010 w kategorii Wiktor Publiczności.

W wydarzeniu z okazji XXXII LWHiS w Lidzbarku Warmińskim, które miało miejsce 20 sierpnia 2011 roku, odsłoniła swoją tablicę pamiątkową w Alei Gwiazd Kabaretu, mającej wzór w słynnej Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach.

Na zakończenie, 14 czerwca 2019 roku w alei pamięci na ul. Najświętszej Marii Panny w Legnicy, złożono hołd Marii Czubaszek, odsłaniając jej tablicę.

Twórczość

Słuchowiska radiowe

Maria Czubaszek, wielka postać polskiego radia, stworzyła szereg niezapomnianych słuchowisk. Oto niektóre z nich:

• Z wizytą u Kazia,
• Serwus, jestem nerwus,
• Dym z papierosa,
• Ciocia i Kazio,
• Cały Kaczor, cały on!,
• Dialogi małżeńskie,
• Dzień dobry, jestem z Kobry,
• Dzyń, dzyń,
• Jemiołuszki,
• Kobieta i mężczyzna,
• Małgorzaty jego życia,
• Maria i Jerzy,
• Maria w kawiarni,
• Przez łzy do szczęścia,
• Przygody Holmesa,
• Różne skecze i monologi,
• Udane małżeństwa,
• Życie w zachwycie.

Programy rozrywkowe

W zakresie telewizyjnych programów rozrywkowych, Czubaszek stworzyła wiele niezapomnianych projektów, takich jak:

• Piosenki na boku (1982),
• Z blondynką w tle, reż. Anna Barcikowska (1997).

Teksty piosenek

Maria Czubaszek to także autorka tekstów wielu piosenek, które zdobyły popularność w Polsce. Jej prace to:

• „Kochać można byle jak” (muz. Wojciech Karolak, wyk. Andrzej Dąbrowski) (1965),
• „Odkładana miłość” (muz. Jan Ptaszyn Wróblewski, wyk. Alibabki) (1975),
• „Miłość jest jak niedziela” (muz. Wojciech Karolak, wyk. Ewa Bem) (1975),
• „Rycz, mała, rycz” (muz. Ryszard Rynkowski, wyk. grupa VOX) (1977),
• „Długo i szczęśliwie” (muz. Edmund Berg, wyk. Grzegorz Markowski) (1978),
• „Tak mało chcę” (muz. Zbigniew Namysłowski, wyk. Ewa Bem) (1980),
• „Wyszłam za mąż – zaraz wracam” (muz. Wojciech Karolak, wyk. m.in. Ewa Bem, Krystyna Sienkiewicz) (1980),
• „Bądź mężczyzną” (muz. Henryk Majewski, wyk. Ewa Bem) (1981),
• „Tylko dni” (muz. Zbigniew Jaremko, wyk. Ewa Bem) (1981),
• „Zakochany musi grać” (muz. Jerzy Słota, wyk. grupa VOX) (1985),
• „Tico Tico” (muz. Zequinha de Abreu, wyk. m.in. Iga Cembrzyńska, Ewa Kuklińska) (1986),
• „Nie lubię żonatych mężczyzn” (muz. Ryszard Poznakowski, wyk. Renata Kretówna, Irena Woźniacka) (1987),
• „Z blondynką w tle” (muz. Zbigniew Gniewaszewski) (1997),
• „Krótki metraż” (muz. Wojciech Karolak, wyk. Ewa Bem),
• „Każdy as bierze raz” (muz. Wojciech Karolak, wyk. Ewa Bem).

Publikacje książkowe

Czubaszek jest także autorką wielu cenionych publikacji książkowych. Oto niektóre z nich:

• Na wyspach Hula-Gula, wyd. Czytelnik i PiK (1980), ISBN 83-85264-43-4,
• Dziewczyny na ścianę i na życie, wyd. ROK Corporation, Warszawa (1991), ISBN 83-85344-12-8,
• Pytania tendencyjne i jeszcze jedno, wyd. Świat Książki (2004), ISBN 83-7391-785-3,
• Każdy szczyt ma swój Czubaszek (wraz z Arturem Andrusem), wyd. Prószyński, Warszawa (2011), ISBN 978-83-7648-950-6,
• Boks na Ptaku, czyli każdy szczyt ma swój Czubaszek i Karolak (wraz z Arturem Andrusem i Wojciechem Karolakiem), wyd. Prószyński, Warszawa (2013), ISBN 978-83-7839-625-3,
• Blog niecodzienny, wyd. Prószyński, Warszawa (2014), ISBN 978-83-7961-060-0,
• Dzień dobry, jestem z kobry – czyli jak stracić przyjaciół w pół minuty i inne antyporady, wyd. Czerwone i Czarne, Warszawa (2015), ISBN 978-83-7700-197-4,
• Nienachalna z urody, wyd. Prószyński, Warszawa (2016), ISBN 978-83-8069-350-0.

Sztuki

W twórczości teatralnej Czubaszek można znaleźć kilka znaczących przedstawień:

• Kwadrat (pierwotny tytuł brzmiał Nie truj, kochanie) reż. Andrzej Zaorski, Teatr Kwadrat w Warszawie (1984),
• Włącz kolor – reż. Maria Czubaszek, II Ogólnopolskie Spotkania Estradowe OSET w Rzeszowie (1984),
• Roxy – teksty piosenek, reż. Tadeusz Pluciński, Teatr Syrena Warszawa (1989),
• Sprawa Romana K. Zbigniewa Korpolewskiego – teksty piosenek, reż. Janusz Bukowski, Teatr Syrena Warszawa (1989),
• Żona pana ministra Branislava Nusica – przekład z serbskiego, reż. Hanka Bielicka, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze (1991),
• Przepraszam czy tu straszy (2008).

W obszarze ról teatralnych wyróżniają się:

• Trójka do potęgi Grzegorza Miecugowa jako chora pani, reż. Wojciech Malajkat, Teatr Syrena Warszawa (2012),
• Dużo kobiet, bo aż trzy – program składany, Teatr 6. piętro Warszawa (2015).

Filmografia

W dziedzinie filmowej Czubaszek zaangażowała się jako scenarzystka w licznych projektach. Oto wybrane z nich:

• Lot 001 – serial fabularny (odcinki: 1, 2, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 12) (1999),
• Psie serce – cykl fabularny (odcinek „Bimber”) (2002–2003),
• Na Wspólnej – serial fabularny (członek zespołu storylinerów i edytorów serialu od odcinka 376) (2003–2016),
• Brzydula – serial fabularny (odcinki: 55, 123-125, 128, 130-131, 134-135, 154, 182, 198, 201, 203, 208) (2008–2009).

Oprócz pracy nad scenariuszami, Czubaszek także współtworzyła dialogi do różnych produkcji:

• Telefon to twój przyjaciel – film animowany (1980),
• Murmurando – film fabularny – telewizyjny (1981),
• Filip z konopi – film fabularny (1981).

Warto również wspomnieć o jej rolach filmowych, takich jak:

• Spadkobiercy jako Maggie Mekintosz Owens, matka Jonathana Owensa (2010–2014).

Oprócz tego, Maria Czubaszek użyczyła swojego głosu w dubbingu, zyskując sympatię widzów jako babcia w filmie Rysiek Lwie Serce (2013).

---

Oceń: Maria Czubaszek

---