Julian Brun

Media i komunikacja

Julian Brun, znany również pod pseudonimami takimi jak Spis, J. Bronowicz, Antonowicz oraz Juliański, to postać, która na stałe wpisała się w polską historię literacką oraz dziennikarską. Urodził się 21 kwietnia 1886 roku w Warszawie i zmarł 28 kwietnia 1942 roku w Saratowie.

Brun był zarówno polskim, jak i radzieckim dziennikarzem-publicystą oraz krytykiem literackim. Jego działalność polityczna obejmowała przynależność do socjaldemokratycznego ruchu SDKPiL oraz do komunistycznych organizacji KPRP i KPP. W swym dorobku artystycznym zajmował się nie tylko pisarstwem, ale również aktywną działalnością w sferze publicznej, co czyni go postacią wielowymiarową w kontekście nie tylko literatury, ale także polityki.

Życiorys

Julian Brun, wielki działacz społeczny i polityczny, miał złożoną historię swojego życia, która rozpoczęła się od wydalenia z progimnazjum w 1902 roku z powodu zaangażowania w demonstrację pierwszomajową. W 1903 roku postanowił przyłączyć się do Związku Młodzieży Socjalistycznej i aktywnie współredagował czasopismo ZMS „Ruch”. Jego działalność polityczna szybko przyciągnęła uwagę władz – w lutym 1904 roku został aresztowany, ale na szczęście w maju został zwolniony z braku wystarczających dowodów.

Jednakże, jego przygody z aresztem nie zakończyły się na tym. Ponownie zatrzymano go podczas demonstracji socjalistycznej, która odbyła się na Placu Grzybowskim w Warszawie 13 listopada 1904 roku. Był przetrzymywany na Pawiaku i w warszawskiej Cytadeli. Od 1905 roku związał się z SDKPiL, gdzie działał głównie w Warszawie, Lublinie oraz w Zagłębiu Dąbrowskim. W listopadzie 1905 roku zajął stanowisko w Zarządzie Dzielnicowym SDKPiL na Pradze. W 1906 roku przeniósł się do Paryża, aby studiować socjologię na Sorbonie oraz uczestniczyć w paryskiej sekcji SDKPiL.

W 1908 roku udało mu się ożenić z angielską malarką Mary Houghton, a w 1909 roku podjął naukę fotograwerstwa w Londynie. Jesienią 1912 roku wrócił do Krakowa, gdzie ożenił się po raz drugi z aktywistką SDKPiL, Stefanią Unszlicht, która była siostrą Józefa Unszlichta. Od wiosny 1913 do 1919 roku mieszkał w Bułgarii.

Powróciwszy do Polski w 1919 roku, Juliusz Brun przystąpił do KPRP/KPP. Uczestniczył w działalności Centralnej Redakcji KPP w latach 1921–1926 oraz 1929–1938. Ponadto przez pewien czas był członkiem Komitetu Centralnego KPP. Już od III Plenum KC KPZB wziął aktywny udział w życiu politycznym, a między 1935 a 1938 rokiem pełnił funkcję członka Biura Politycznego KC KPZB. Jego działalność miała miejsce również poza granicami Polski, m.in. w ZSRR i Francji. Uczestniczył w V Zjeździe KPP w Peterhofie w 1930 roku oraz jako delegat na VI Kongres Kominternu latem 1928 roku w Moskwie.

W 1925 roku został skazany na osiem lat więzienia za działalność komunistyczną. W trakcie pobytu w więzieniu mokotowskim napisał istotną rozprawę krytyczno-literacką na temat twórczości Stefana Żeromskiego pt. „Tragedia pomyłek”. Po jego publikacji na łamach „Skamandra” miała ona znaczący wpływ na kształtowanie się lewicy społecznej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Zwolniony w 1926 roku w ramach wymiany więźniów politycznych udał się do Moskwy, gdzie podjął pracę jako korespondent radzieckiej agencji prasowej TASS, zaś jego zawodowe obowiązki zaprowadziły go m.in. do Paryża i Wiednia.

Latem 1936 roku został skierowany do Brukseli, gdzie zorganizował polski ośrodek wydawniczy KPP. W latach 1936–1938 pełnił obowiązki redaktora „Przeglądu” oraz „Biblioteczki Popularnej”, a także pisał artykuły do „Dziennika Popularnego” oraz „Nowego Przeglądu”. Jego historia napięć politycznych zyskała nowy wymiar, kiedy w maju 1940 roku został internowany w Belgii i przewieziony do obozu w Saint-Cyprien we Francji. Po udanej ucieczce w wrześniu przebywał w Martizay, a później w Grenoble. W czerwcu 1941 roku, wspólnie z ewakuowanymi pracownikami ambasady radzieckiej, wyjechał do ZSRR.

W Moskwie zajął się pracą w polskiej redakcji wydawnictw międzynarodowych, a następnie w polskiej redakcji radia w Saratowie, zachowując swoją aktywność publicystyczną. Oprócz tego, wydał broszurę zatytułowaną „Ziemie polskie pod jarzmem niemieckim”. Zmarł 28 kwietnia 1942 roku w Saratowie. W 1929 roku ożenił się z Eugenią Hejman, siostrą Mieczysława Hejmana. Wcześniej związał się z Stefanią Unszlicht, będącą siostrą Józefa i Juliana Unszlichtów. Warto również wspomnieć, że jego siostrą była pisarka Helena Bobińska.

Poglądy

Julian Brun był wiążącą postacią wśród ortodoksyjnej frakcji partii komunistycznej, znanej jako „mniejszość”. Wyróżniał się tym, że jako jeden z pierwszych członków Komunistycznej Partii Polski (KPP) przyjął i rozpowszechnił hasło, które od 1928 roku promował Komintern, traktując Związek Radziecki jako „jedyne schronienie dla robotników i chłopów całego świata”.

Jego postawa wobec nacjonalizmu była jednak nadzwyczaj złożona. Brun stanowczo krytykował tzw. **nihilizm narodowy**, postawę, która umniejszała znaczenie kwestii narodowych. W swojej filozofii dążył do połączenia idei komunistycznego internacjonalizmu z patriotyzmem ludowym, przez co naród postrzegał jako istotny element trwałej struktury społecznej.

Ważnym dziełem Bruna była rozprawa zatytułowana „Stefana Żeromskiego tragedia pomyłek”, która spotkała się z krytyką ze strony KPP. Oskarżono go o odchylenie nacjonalbolszewickie, co wskazywało na kontrowersyjność jego poglądów. W latach trzydziestych Brun otworzył się na myśl, że państwa, takie jak Polska, mogłyby, po wdrożeniu socjalistycznego ustroju, nie przystąpić do Związku Radzieckiego.

Upamiętnienie

W 1952 roku, na cześć Juliana Bruna, nadano imię jego warszawskiemu Domowi Dziennikarza, pałacowi Wołowskiego, który znajduje się przy ul. Foksal 3/5. Był on również patronem jednej z kluczowych nagród dziennikarskich, przeznaczonej dla młodych publicystów, przyznawanej przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich (SDP). Dodatkowo, jego imieniem nazwano Szkołę Podstawową w Skołyszynie.

W 1962 roku, w Warszawie na Mokotowie, nadano imieniu Juliana Bruna także jedną z ulic. Warto jednak zauważyć, że nazwa ta uległa zmianie w 2017 roku.

Publikacje

Julian Brun to postać, która wniosła wiele do polskiej myśli krytycznej oraz dyskusji na tematy narodowe. W jego dorobku literackim znajdują się istotne publikacje, które odzwierciedlają zarówno konteksty historyczne, jak i narodowe napięcia.

  • Stefana Żeromskiego tragedia pomyłek (1926),
  • Kwestia narodowa w rewolucji i kontrrewolucji (1936),
  • Przyczynki do kwestii narodowej,
  • La naissance de l’armee nationale (1789–1794) pod pseudonimem Jules Leverrie (1939),
  • Pisma wybrane. nowakrytyka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (1956),
  • Zjednoczenie narodowe i wojna domowa, BUS, Kraków 1992, ISBN 83-85658-05-X.

Prace te pokazują jego zaangażowanie w sprawy narodowe oraz refleksję nad historią i jej wpływem na współczesność.

Przypisy

  1. Jarosław Tomasiewicz: „Faszyzm lewicy” czy „ludowy patriotyzm”? Tendencje antyliberalne i nacjonalistyczne w polskiej lewicowej myśli politycznej lat trzydziestych. Warszawa 2020 r. ISBN 978-83-8196-103-5, s. 235-238
  2. Uchwała nr LIV/1363/2017 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 31.08.2017 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy w Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 7812 [on-line]. [dostęp 24.11.2017 r.]
  3. Jarosław Tomasiewicz: Prorok narodowej rewolucji. nowyobywatel.pl, Lato 2013 r. [dostęp 06.03.2014 r.]
  4. Jarosław Tomasiewicz: Naprawa czy zniszczenie demokracji? Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej 1921–1935, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012 r. ISBN 978-83-226-2125-7, s. 342-345
  5. Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 66, 1958 r. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
  6. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 r. s. 48.
  7. Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy i Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968 r. s. 30.
  8. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998 r. s. 328. ISBN 83-86619-97X.
  9. Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny P.G.K.A. Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968 r. s. 29-30.
  10. Jerzy Holzer „Jedyna ojczyzna proletariatu – ZSRR: w dobrym i złym to jest mój kraj”, [w:] T. Szarota (red.) Komunizm. Ideologia, system, ludzie. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Oceń: Julian Brun

★★★★★
Średnia ocena:4.76 Liczba ocen:14