Grzegorz Nawrocki (1949–1998)

---

Życiorys

Grzegorz Nawrocki, którego życie przypadło na lata 1949–1998, był utalentowanym dziennikarzem i fotografem. Ukończył Uniwersytet Warszawski na Wydziale Prawa i Administracji, a także Studium Dziennikarskie, co stanowiło solidny fundament dla jego kariery zawodowej. Swoją przygodę z dziennikarstwem rozpoczął w latach 70. XX wieku, jako reporter tygodnika studenckiego „itd”. Jego twórczość obejmowała również współpracę z niezależnymi mediami, takimi jak „Robotnik”, „Głos”, „Biuletyn Informacyjny” oraz „Krytyka”. Warto wspomnieć, że był jednym z kolporterów wydawnictwa NOWa.

Nawrocki współpracował z takimi tytułami jak „Polityka”, „Literatura” i „Kultura”. Na koniec lat 70. jego droga zawodowa skrzyżowała się z ruchem opozycyjnym, w wyniku czego stał się jednym z założycieli podziemnego pisma „Robotnik”. W 1980 roku piastował stanowisko redaktora pisma Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ, a również gazety Regionu Mazowsze, „Afisz”.

Latem 1980 roku zyskał uznanie jako autor reportażu dotyczącego strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, co stało się przełomowym momentem w jego karierze. Równocześnie poświęcił temu wydarzeniu serię zdjęć, które również wzbudziły zainteresowanie. W latach 80. jego artykuły, wywiady oraz reportaże zaczęły być publikowane w tzw. drugim obiegu oraz na Zachodzie, między innymi w londyńskim „Pulsie”, „Kulturze”, „Kontakcie”, „Kulturze Niezależnej”, „Kosie”, „Reporterze” oraz w berlińskich „Archipelagu” i „Przekazach”, często pod pseudonimem Marcin Step.

Jego reportaże docierały do Polski przez audycje Radia Wolna Europa. Na przełomie lat 1989 i 1990 współpracował z „Gazetą Wyborczą” oraz „Tygodnikiem Solidarność”. W 1997 roku rozpoczął publikację swoich felietonów na łamach miesięcznika „Scena”.

Grzegorz Nawrocki w swojej pracy reportera często wykorzystywał aparat fotograficzny, a jego zdjęcia z strajku sierpniowego oraz stanu wojennego stały się szeroko znane. Wyróżnił się esejem fotograficznym „Pamięć murów”, który koncentrował się na śladach powstania warszawskiego w współczesnej stolicy. Ten projekt przyniósł mu Nagrodę Dziennikarzy Niezależnych, przyznaną przez podziemne Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. Wystawę z tego projektu prezentowano zarówno w podziemiach Kościoła na Żytniej w Warszawie, jak i w Księgarni Polskiej w Paryżu. W latach 80. publikował również liczne fotografie w takich czasopismach jak „Observer” i „Paris Match”.

Grzegorz Nawrocki zmarł 14 stycznia 1998 roku w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Bródnowskim (kw. 53 L II 26).

Dorobek literacki

Grzegorz Nawrocki był wybitnym autorem książek reporterskich, którego debiutancka publikacja, nosząca tytuł „Szpan”, ujrzała światło dzienne w 1980 roku. Książka ta, poświęcona subkulturom młodzieżowym, zdobyła ogromną popularność i szybko stała się bestsellerem na rynku wydawniczym. W kolejnych latach, Nawrocki wydał kilka innych ważnych tytułów, w tym „Konfesjonał i TT-tka” w 1981 oraz „Przepustka na kres” w 1984 roku.

Jego zbiór wywiadów, zatytułowany „Struktury nadziei”, wydany w 1987 roku, przedstawiał historie ludzi zaangażowanych w działalność podziemną. Można go uznać za ważny dokument czasów PRL-u i ich społecznych realiów. W 1990 roku Nawrocki opublikował ostatnią swoją książkę pt. „Polak z Polakiem”, w której po raz pierwszy w Polsce krytycznie odniósł się do mitologii związanej z sierpniem 1980 roku oraz wyraził wątpliwości wobec Lecha Wałęsy, który wtedy przygotowywał się do prezydentury. Ta kontrowersyjna publikacja kosztowała go utratę pracy w „Tygodniku Solidarność”. Po tej sytuacji Nawrocki stał się wydawcą i założył oficynę „Słowo”, przyczyniając się do ukazania serii „Wybrańcy bogów”, poświęconej sylwetkom polskich pisarzy i poetów, w tym m.in. Cypriana Kamila Norwida, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Brunona Schulza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Marka Hłaski i Leopolda Tyrmanda. Warto dodać, że jako pierwszy opublikował też zbiór kazań ks. Jerzego Popiełuszki.

W ostatnich latach życia Nawrocki skupił się na twórczości dramatycznej. Jego debiutancka sztuka „Młoda śmierć” zyskała szerokie uznanie i była inspirowana przerażającymi doniesieniami prasowymi poświęconymi zabójstwom dokonywanym przez nieletnich. W ankiecie miesięcznika „Teatr” dzieło to zostało uznane za jedno z najważniejszych wydarzeń sezonu 1995/96 w polskiej dramaturgii. Reżyserią tego dramatu zajął się Anna Augustynowicz, której premiera miała miejsce w Teatrze Współczesnym w Szczecinie. Sztuka była później wystawiana przez Jarosława Bielskiego w Madrycie (Replika Teatro), przez Tomasza Sobczaka w Teatrze Dramatycznym w Legnicy, gdzie wystąpili m.in. Tomasz Kot oraz Przemysław Bluszcz, a także przez Jana Buchwalda w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Mimo zaawansowanych prac nad scenariuszem filmowym na podstawie „Młodej śmierci”, Nawrocki ostatecznie nie ukończył tego projektu.

Warto również wspomnieć o innej jego sztuce, pt. „Ten sam adres”, która wzbudziła zainteresowanie warszawskiego Teatru Rampa. Jego kolejne utwory teatralne, takie jak „Ciepły Kanał” oraz „Kazamaty”, niestety nie doczekały się realizacji. 3 lipca 1999 roku, Teatr Polskiego Radia wyemitował słuchowisko „W pułapce”, w reżyserii Andrzeja Zakrzewskiego, które opierało się na ostatnim opowiadaniu Nawrockiego zatytułowanym „Perfidny zarzut”. Utwór ten poruszał trudny temat aresztowania autora, które miało miejsce 22 lipca 1997 roku, w związku z fałszywymi oskarżeniami dotyczących jego rzekomej działalności przestępczej.

Upamiętnienie

W 2016 roku, Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla „Jary” zainicjowało pomysł upamiętnienia Grzegorza Nawrockiego. Zaproponowano, aby skwer zlokalizowany przy ulicy Cybisa na warszawskim Ursynowie, w bezpośrednim sąsiedztwie bloku, w którym mieszkał zmarły, nosił jego imię.

---

Oceń: Grzegorz Nawrocki (1949–1998)

---