Janusz Lipkowski, urodzony 3 lutego 1943 roku w Warszawie, to znakomity polski fizykochemik, który odegrał kluczową rolę w rozwoju nauki w Polsce. Jest uznawanym twórcą szkoły chemii supramolekularnej, co stanowi istotny wkład w dziedzinie chemii.
Jako członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, Lipkowski miał wpływ na wiele działań badawczych i akademickich. W latach 2003–2006 pełnił funkcję wiceprezesa tej prestiżowej instytucji, co dodatkowo świadczy o jego znaczeniu w polskim środowisku naukowym.
Biografia
Janusz Lipkowski jest osobą o wybitnym dorobku naukowym. Ukończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie w roku 1960, a następnie Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał dyplom w 1965. W 1972 roku obronił pracę doktorską, a w 1983 roku uzyskał habilitację. Swoje wysokie kwalifikacje potwierdził w 1990 roku, zdobywając tytuł profesora nauk chemicznych.
Następnie trenował pod okiem znanego chemika, Wiktora Kemuli, co miało duże znaczenie w jego karierze naukowej. Od 1990 roku jest profesorem w Instytucie Chemii Fizycznej PAN, gdzie pełnił funkcję dyrektora w latach 1992-2003. Dodatkowo, od 2001 roku, uczy na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym i w Szkole Nauk Ścisłych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
W 1991 roku Janusz Lipkowski został członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a w latach 2007-2020 pełnił funkcję jego prezesa. Od 1998 roku jest także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 2013 roku uzyskał status członka rzeczywistego tej instytucji. W latach 2003-2006 był pierwszym wiceprezesem PAN. Jego działalność obejmuje również przewodniczenie Radzie Kuratorów Wydziału III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi PAN w latach 2011-2014 oraz Komitetowi Chemii PAN w latach 2007-2010 i 2011-2014.
W 2012 roku Janusz Lipkowski został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. Jego praca naukowa została doceniona przez wiele instytucji, między innymi otrzymał doktorat honoris causa Instytutu Chemii Nieorganicznej Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku w 1997 roku. Z czasem zyskał tytuł honorowego profesora Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk (2001) oraz Uniwersytetu Technicznego w Ningbo w Chinach (2019-2022).
W 2011 roku dołączył do Academia Europaea, a w 2018 roku uzyskał status Fellow w Royal Society of Chemistry. Szereg odznaczeń, które otrzymał, potwierdza jego wpływ w dziedzinie nauki, w tym Złoty Krzyż Zasługi w 1975 roku, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w 2002 roku i Order Honoru Republiki Mołdawii w 2006 roku.
Zainteresowania naukowe
Janusz Lipkowski odegrał kluczową rolę w ustanowieniu szkoły chemii supramolekularnej w Polsce. Jego prace koncentrowały się głównie na:
- selektywności,
- równowagach fazowych,
- kinetyce procesów inkluzyjnych,
- rozpoznawaniu molekularnym.
W ramach swoich badań analizował klatraty oraz różnorodne związki inkluzyjne, co przyczyniło się do rozwoju tej dziedziny chemii.
Wybrane prace
Janusz Lipkowski jest autorem wielu znaczących prac naukowych w dziedzinie chemii supramolekularnej, które przyczyniają się do rozwoju tej specjalności.
- Janusz Lipkowski, Jerry L. Atwood, Symbolic notation of clathrates „Supramolecular Chemistry”, Vol.: 30 2018 No. 5–6, SI, s. 510–513,
- Janusz Lipkowski, Solvates and Hydrates—Supramolecular Compounds [w:] Reference Module in Chemistry, Molecular Sciences and Chemical Engineering, 2016, ed. Jan Reedijk, Oxford 2016,
- Janusz Lipkowski, Vitaly Kalchenko, Chromatography in Supramolecular and Analytical Chemistry of Calixarenes [w:] Reference Module in Chemistry, Molecular Sciences and Chemical Engineering, 2016, ed. Jan Reedijk, Oxford 2016,
- Janusz Lipkowski, Chemia supramolekularna. Szkic perspektyw rozwojowych [w:] Misja nauk chemicznych, red. B. Marciniec, Poznań 2011,
- Janusz Lipkowski, P. Fita, A. Grabowska, Crystal structure of a schiff base, 2-hydroxynaphthylidene-(8-aminoquinoline) – in search of two tautomeric forms, „Polish Journal of Chemistry”, Vol. 82 2008 nr 10, s. 2009–2016,
- Janusz Lipkowski, Hydrophobic hydration – Ecological Aspects, „Jour. Therm. Anal. Cal.“, 2006,
- Janusz Lipkowski, D. Świerczyński, R. Luboradzki, G. Dolgonos, H-J. Schneider, Non-Convalent Interactions of Organic Halogen Compounds with Aromatic systems – Analyses of cristal Structure Data, „Eur. Jour. Inorg. Chem.”, 2005,
- Janusz Lipkowski, Problemy systemu nauki w Polsce, „Nauka”, 2002 nr 3, s. 10–16,
- Janusz Lipkowski, Danuta Sybilska, Wiktor Kemula wśród pionierów chemii supramolekularnej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2002 nr 1, s. 47–53,
- Wykłady Jean-Marie Lehna pt. Chemia supramolekularna, tłum. [z ang.] i oprac. przez zespół Janusz Lipkowski [et al.], Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1985,
- Janusz Lipkowski, Structure and physico-chemical behaviour of clathrates formed by the Ni(NCS)@#2 (4-Methylpyridine)@#4 complex, Accademia Polacca delle Scienze, Biblioteca e Centro di Studi a Roma, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław 1980.
Przypisy
- Lipkowski, Janusz. pan.pl. [dostęp 11.06.2024 r.]
- a b c d e f g h i j Grzegorz Grynkiewicz. Janusz Lipkowski – chemik supramolekularny. „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”. LXXXII 2019–2020, s. 27–32, 2020. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie. ISSN 0860-164X.
- a b c Lipkowski Janusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 26.11.2021 r.]
- Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1960. wne.uw.edu.pl. [dostęp 18.02.2021 r.]
- Prof. dr hab. Janusz Lipkowski. uksw.edu.pl. [dostęp 18.02.2021 r.]
- Nasz profesor uhonorowany w Chinach. uksw.edu.pl. [dostęp 18.02.2021 r.]
- Janusz S. Lipkowski. ae-info.org. [dostęp 18.02.2021 r.]
- LIPKOWSKI Janusz. asm.md. [dostęp 18.02.2021 r.]
- PREȘEDINTELE REPUBLICII MOLDOVA. DECRET Nr. 608 din 09-06-2006 rivind conferirea „Ordinului de Onoare” domnilor Ionel HAIDUC, Vladislav HOMICI şi Janusz LIPKOWSKI. legis.md. [dostęp 18.02.2021 r.]
- M.P. z 2002 r. nr 57, poz. 778
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Marcin Kurzeniecki | Andrzej Tarkowski | Iwo Białynicki-Birula | Stefan Dziembowski | Wanda Karpowicz | Leon Litwiński | Stefan Różycki | Zbigniew Czerwiński (ekonomista) | Anna Zadrożyńska | Luiza Nader | Magdalena Zowczak | Marta Kightley | Wacław Dąbrowski (mikrobiolog) | Stanisław Gąsiorowski | Jan Antosiewicz | Jan Obalski | Maciej Czarnowski | Janusz Elsner | Ewa Rzetelska-Feleszko | Maciej Masłowski (historyk)Oceń: Janusz Lipkowski