Janusz Włodzimierz Czupryniak, znany również pod pseudonimem „Julek”, to postać, która zapisała się na kartach polskiej historii. Urodził się 8 września 1925 roku w Warszawie, a swoje życie zakończył w tym samym mieście 13 kwietnia 2012 roku.
W czasie II wojny światowej wyróżnił się jako jeden z wielu bohaterów, którzy zasłużyli na miano „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata”, co podkreśla jego nieprzeciętne działania na rzecz osób w potrzebie.
Życiorys
„Janusz Czupryniak przyszedł na świat w rodzinie Ireny i Władysława. W trudnych czasach okupacji, najpierw Władysław, a następnie jego syn, pracowali w Biurze Techniczno-Handlowym W. Siwiecki, zlokalizowanym przy ul. Żurawiej 6 w Warszawie. Dla Janusza była to osłona dla jego działalności w Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej. W grudniu 1942 roku, na prośbę znajomego – Franciszka Żugajewicza, Janusz w porozumieniu z rodzicami zgodził się udzielić pomocy małżeństwu Mosze Lejbowi (Marian) oraz Oldze Helenie Rotenbergów. Przed wojną Marian oraz jego brat Manes byli właścicielami fabryki wyrobów sanitarnych w Radomiu, która znajdowała się w sąsiedztwie miejsca pracy Czupryniaków.
Manes zdołał uciec do Związku Sowieckiego, docierając do Egiptu. Marian i Olga zostali uwięzieni w warszawskim getcie. Udało im się ocalić życie, płacąc łapówkę policji żydowskiej, co doprowadziło do utraty całego ich majątku, oprócz pierścionka Olgi, który udało się zachować. Po wydostaniu się z getta Rotenbergowie przez kilka dni ukrywali się w zakonspirowanym lokalu, znajdującym się na rogu Chmielnej i Zgody. Janusz zapewniał im jedzenie w tym trudnym czasie.
Po pewnym okresie, przygotowano dla nich kryjówkę w domu Czupryniaków w Ursusie przy ul. Mickiewicza 13. Rotenbergowie zostali przewiezieni wozem meblowym, ukryci między meblami. Ich stała kryjówka zlokalizowana była w ogrodzie, lecz z jej możliwości skorzystali jedynie kilka razy. Pozostali w Ursusie aż do zakończenia okupacji. Po wojnie wrócili do Radomia, gdzie Marian objął stanowisko dyrektora w swojej dawnej fabryce. Po zmianach musiał ją opuścić, a później podjął pracę w Ministerstwie Przemysłu. Ostatecznie po kilku latach emigracji, Rotenbergowie przedostali się przez Niemcy i Izrael (gdzie nie znaleźli swojego miejsca) do Australii.
W czasie powstania warszawskiego Janusz Czupryniak walczył jako żołnierz pułku Baszta Armii Krajowej. Ciężko ranny, został wzięty do niewoli przez Niemców. Po powrocie stał się celem działań Urzędu Bezpieczeństwa. Rotenbergowie pomogli mu ukrywać się najpierw w Radomiu, a później w Kaliszu. Ostatecznie jednak został aresztowany pod zarzutem nielegalnego handlu i skazany na sześć lat więzienia w trybie doraźnym.
W 1989 roku rodzina Czupryniaków została odznaczona medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W roku 2007 Janusz otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a także Krzyż Walecznych, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Partyzancki oraz Medal za Warszawę 1939–1945. Czupryniak był bardzo zaangażowany w działalność Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Od 1991 roku zasiadał w zarządzie tego Towarzystwa, gdzie pełnił funkcję skarbnika. Janusz miał syna. Zmarł i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze A27-8-7.”
Przypisy
- Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 01.01.2019 r. Poland [online], yadvashem.org, [dostęp 29.01.2020 r.] (ang.).
- Janusz Włodzimierz Czupryniak, Warszawa, 28.04.2012 r. - pozostałe [online], nekrologi.wyborcza.pl, 28.04.2012 r. [dostęp 29.01.2020 r.]
- Uroczystość odznaczenia przez Prezydenta RP tych, którzy ratowali Żydów w czasie Zagłady [online], prezydent.pl, 10.10.2007 r. [dostęp 29.01.2020 r.]
- MonikaM. Czekanowska MonikaM., Historia pomocy - Rodzina Czupryniaków | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl, 10.2007 r. [dostęp 29.01.2020 r.]
- O nas – www.sprawiedliwi.org [online] [dostęp 29.01.2020 r.] (pol.).
- Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 29.01.2020 r.]
- a b c KrzysztofK. Kosiński KrzysztofK., Zmarnowana szansa. Łukasz Krzyżanowski, Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta, Wołowiec 2016, Wydawnictwo Czarne, ss. 376, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L, Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2018, s. 379–380, DOI: 10.12775/DN.2018.1.16, ISSN 0419-8824 [dostęp 29.01.2020 r.]
- Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Jan Rotwand | Czesław Paczkowski | Karol Świerczewski | Jerzy Świderski (1927–1944) | Maria Kowalska (sanitariuszka) | Kazimierz Kamprad | Andrzej Świątkowski | Krzysztof Jabłoński (nadinspektor) | Jan Rogowski (cichociemny) | Krystyna Majczyńska | Antoni Chełmiński (pilot) | Eugeniusz Smoliński | Stanisław Kacprzak | Zygmunt Gebethner | Wojciech Omyła | Tadeusz Wuttke | Bartłomiej Jahn | Stanisław Bełżyński | Ryszard Suski | Stanisław TylickiOceń: Janusz Czupryniak