Stanisław Bełżyński

---

Życiorys

Stanisław Bełżyński był absolwentem filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Po ukończeniu studiów, w okresie od 1937 do 1939 roku, pełnił funkcję asystenta profesora Floriana Znanieckiego w warszawskim Instytucie Badań Społecznych. W tym czasie planował wyjazd do Stanów Zjednoczonych.

W roku 1939, Bełżyński aktywnie uczestniczył w wojnie obronnej jako podchorąży 70. pułku piechoty. Po kapitulacji udało mu się uniknąć niewoli i wrócił do swojego rodzinnego Poznania, jednak na skutek wybuchu wojny, na końcu tego samego roku, został wysiedlony do majątku Maksymiliana Francke w Nisku.

18 maja 1940 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Tarnowie. Wkrótce potem, w ramach pierwszego transportu do Auschwitz-Birkenau, otrzymał numer obozowy 581. Dzięki interwencji matki, która powoływała się na zasługi swojego męża – lekarza, który ratował życie wielu niemieckim żołnierzom podczas I wojny światowej, udało mu się uzyskać zwolnienie z obozu 24 listopada 1941 roku.

6 grudnia 1943 roku Bełżyński rozpoczął pracę w Zakładach Południowych w Stalowej Woli, jednocześnie zaangażowując się w działania konspiracyjne oraz tajne nauczanie, przyjmując pseudonim „Kret”. Po chorobie swojego przełożonego, dowódcy Kedywu Obwodu AK „Niwa”, przejął jego obowiązki, a w grudniu 1943 roku postanowił w pełni poświęcić się działalności partyzanckiej, uczestnicząc w akcjach zbrojnych w Rozwadowie, Leżajsku i Stalowej Woli.

8 grudnia 1943 roku, w składzie grupy bojowej Kedywu AK, Bełżyński brał udział w akcji mającej na celu odbicie z rąk niemieckich Ryszarda Śliżyńskiego oraz Teresy Wysockiej, łączniczki stalowowolskiej AK. Na miejscu zdarzenia, w Publicznej Szkole Podstawowej nr 1 im. Wacława Górskiego, gdzie mieścił się szpital, w 55. rocznicę tego wydarzenia odsłonięto tablicę pamiątkową.

W marcu 1944 roku Stanisław Bełżyński był zaangażowany w przygotowania do odbicia z Gestapo w Stalowej Woli aresztowanego komendanta Obwodu AK „Niwa” – Kazimierza Pilata ps. „Zaremba”. W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego znajduje się pistolet P08 Parabellum, zdobyty przez niego w 1942 roku, kiedy to pełnił rolę szefa dywersji Obwodu Armii Krajowej. Podczas tej akcji zabito dwóch niemieckich żandarmów, a z tej broni „Kret” miał rzekomo zastrzelić ok. 30 Niemców.

Tragicznie, zginął 18 maja 1944 roku, kiedy to został zastrzelony przez Niemców na stacji kolejowej w Rozwadowie, podczas próby wydostania się z okrążonej przez Gestapo placówki, która miała swoje miejsce w budynku przy ul. Strzeleckiej 24. Po wyzwoleniu, w połowie sierpnia 1944 jego zwłoki zostały ekshumowane i po uroczystym pogrzebie przeniesione do mauzoleum na cmentarzu komunalnym w Stalowej Woli. Ulica w Rozwadowie, gdzie znajdowała się „Górka”, otrzymała nazwę ulicy Stanisława Bełżyńskiego.

Był żonaty z Krystyną Bełżyńską, która również była żołnierzem AK i niestety poległa w powstaniu warszawskim. Po jej śmierci, ich dwie córki zostały wychowane przez matkę Krystyny. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Walecznych rozkazem Komendanta Okręgu Kraków z dnia 3 maja 1944 roku.

---

Oceń: Stanisław Bełżyński

---