Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

---

Działalność

„Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata” działa jako organizacja pozarządowa, której powstanie miało miejsce w 1985 roku. Członkostwo w tej instytucji jest dostępne dla osób odznaczonych medalem Sprawiedliwych, a po 2014 roku także dla ich potomków. Wspierający mają możliwość aktywnego uczestnictwa w działaniach stowarzyszenia, oferując pomoc finansową oraz wskazówki doradcze. Osoby, które zasłużyły się w szczególności dla Sprawiedliwych, mogą zostać uhonorowane tytułem członka honorowego, wśród nich znajduje się między innymi Lech Wałęsa. W szczytowym okresie działalności w skład Towarzystwa wchodziło 1260 członków, a w 2010 roku ich liczba wynosiła około 500. Organizacja dysponuje sztandarem oraz miniaturami medali.

Głównym celem stowarzyszenia jest pielęgnowanie pamięci oraz upowszechnianie wiedzy na temat niemieckiej okupacji w Polsce, Zagłady Żydów, a także osób, które niosły pomoc Żydom. Towarzystwo aktywnie przeciwdziała zjawiskom antysemityzmu oraz ksenofobii. W ramach swojej działalności prowadzi archiwizację oraz różnorodne działania edukacyjne. Członkowie organizacji angażują się w spotkania z młodzieżą, nauczycielami oraz innymi dorosłymi, zarówno w Polsce, jak i w Izraelu oraz innych krajach. Uczestniczą również w rocznicowych uroczystościach, świętach polskich i żydowskich oraz sesjach naukowych. Współpraca Towarzystwa obejmuje między innymi takie instytucje jak Ambasada Izraela w Warszawie, z którą szczególnie blisko współdziałają podczas wręczania medali Sprawiedliwych, Instytut Pamięci Narodowej, Żydowski Instytut Historyczny, Instytut Jad Waszem w Jerozolimie oraz Fundacja Shalom.

Organizacja rekomenduje wnioski osób zasłużonych, które starają się o świadczenia kombatanckie. Dzięki Towarzystwu, Sprawiedliwi mieli możliwość uzyskania darmowych leków z Fundacji Anny Frank, a także pomocy finansowej, wczasów i paczek świątecznych. Osoby z zarządu oraz komisji rewizyjnej pełnią swoje funkcje nieodpłatnie. Do niedawna działalność Towarzystwa była finansowana głównie z składek członkowskich, ale obecnie korzysta również z wsparcia takich instytucji, jak: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, Fundacja Batorego oraz Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce.

Zarząd Stowarzyszenia

• Anna Stupnicka-Bando – prezes,
• Józef Walaszczyk – wiceprezes (zm. 2022),
• Tadeusz Stankiewicz – wiceprezes (zm. 2024),
• Irena Senderska-Rzońca – sekretarz zarządu,
• Alicja Schnepf – członek zarządu,
• Tadeusz Burchacki – członek zarządu (potomek Sprawiedliwych).

Historia

Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata zostało formalnie założone 19 września 1985 roku. Już 20 listopada tego samego roku odbyło się pierwsze zebranie stowarzyszenia, w którym w skład zarządu weszli: Tadeusz Bilewicz, Ludwik Kołkowski, Anna Orłowska, Stanisław Mazur, Władysław Szafraniec oraz Jerzy Śliwczyński. Już wtedy nawiązano współpracę z różnymi urzędami państwowymi, organizacjami społecznymi oraz instytutami naukowymi.

W 1988 roku, wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej (IPN), zorganizowano seminarium naukowe poświęcone Holocaustowi. W latach 1989–1992 amerykański filantrop Harvey Sarner sfinansował wyjazd 180 Sprawiedliwych do Jerozolimy, co było wielkim osiągnięciem organizacji. W 1991 roku, przy współpracy z IPN, Ministerstwem Spraw Zagranicznych oraz Urzędem do Spraw Kombatantów, została opublikowana książka zatytułowana „Those who helped. Polish Rescuers of Jews during the Holocaust”.

W 1994 roku powstały pierwsze koła terenowe, w tym w takich miastach jak Kraków, Lublin oraz Łódź. Od roku 2000, dzięki staraniom Towarzystwa, przyznawane są świadczenia kombatanckie dla Sprawiedliwych – do tej pory wydano ich co najmniej 860. 16 listopada 2010 roku Towarzystwo zostało odznaczone medalem „Zasłużony dla Tolerancji” przez Fundację Ekumeniczną „Tolerancja”. Także w październiku 2016 roku, w Muzeum Historii Żydów Polskich, zorganizowano pierwszy zjazd polskich Sprawiedliwych, w którym uczestniczyło od 70 do 100 Sprawiedliwych.

Przedstawiciele Towarzystwa mieli zaszczyt spotykać się z wieloma osobistościami, wśród których znajdowały się między innymi: prezydent Chaim Herzog (1992), premier Icchak Rabin, królowa Elżbieta II, prezydenci Bill Clinton oraz Barack Obama (2009), a także premier Mateusz Morawiecki (2018).

Prezesi

• 1986–1991 – Andrzej Klimowicz,
• 1991–2008 – Jerzy Śliwczyński,
• od 2008 – Anna Stupnicka-Bando.

---

Oceń: Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

---