Jan Muszkowski

---

Życiorys

Jan Muszkowski, znany z szerokiego zakresu wykształcenia, zdobył swoje pierwsze stopnie akademickie w dziedzinie nauk przyrodniczych, filologii germańskiej oraz filozofii w renomowanych miastach takich jak Kraków, Wiedeń oraz Lipsk. W 1909 roku obronił doktorat, a habilitację uzyskał w roku 1928 na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie.

W latach 1915–1920 pełnił rolę bibliotekarza w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Później, do roku 1936, zarządzał Biblioteką Krasińskich, gdzie przekształcił tę instytucję w ważny ośrodek naukowy. W tym samym czasie pracował również w księgarni, zajmując się wydawnictwami Polskiej Składnicy Pomocy Szkolnych oraz wydając i redagując publikacje takie jak Biblioteka Składnicy (1921), Przewodnik Księgarski (1925–1926) oraz Przegląd Księgarski (1930–1932).

Muszkowski był współzałożycielem Związku Bibliotekarzy Polskich, powstałego w 1917 roku. W okresie 1928–1949 aktywnie uczestniczył jako delegat w międzynarodowych kongresach oraz działał w Komisji Statystycznej IFLA, a w 1937 roku objął stanowisko kierownika Biura Rady Książki. W latach 1945-1946 zarządzał działem Upowszechnienia Książki, a później Wydziałem Wydawniczym Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” w Łodzi, gdzie zorganizował również pierwsze obchody święta oświaty w maju 1946.

W 1915 roku rozpoczął kontynuację Bibliografii Estreichera pod patronatem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Przez 25 lat, początkowo samodzielnie, a później z zespołem bibliotekarzy, zgromadził ponad 125 tysięcy opisów bibliograficznych dotyczących publikacji wydanych w Polsce w latach 1901–1925. Niefortunnie, przygotowany do druku materiał obejmujący litery A–R zaginął podczas powstania warszawskiego w 1940 roku.

Muszkowski wyróżniał się w swojej zawodowej publicystyce, kierując się nowoczesnymi i postępowymi poglądami tamtej epoki. Jego działalność w obszarze kształcenia bibliotekarzy miała pionierski charakter; realizował systematyczne kursy na Wolnej Wszechnicy Polskiej w latach 1926–1938 oraz brał udział w zakładaniu pierwszej w Polsce Katedry bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim (1945–1953). Na tej uczelni przeprowadził także przewód habilitacyjny z bibliotekoznawstwa (1948) oraz pierwszy doktorat w tej dziedzinie (1952).

Praca naukowa Muszkowskiego koncentrowała się na metodycznym i historycznym opracowywaniu różnorodnych zagadnień związanych z nauką o książce, takich jak dokumentologia, początki drukarstwa, czytelnictwo oraz socjologia książki. Jego badania związane z bibliografią ujawniały również zainteresowanie statystyką wydawnictw.

Jan Muszkowski był ojcem Joanny Muszkowskiej-Penson. Zmarł i został pochowany na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi, w części katolickiej (kwatera 19 B-5-35).

Ordery i odznaczenia

Jan Muszkowski był postacią, która otrzymała liczne wyróżnienia i odznaczenia za swoje zasługi. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 22 lipca 1951,
• Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany 22 lipca 1952,
• Srebrny Wawrzyn Akademicki, przyznany 5 listopada 1935,
• Kawaler 1 klasy Orderu Gwiazdy Polarnej, otrzymany w Szwecji.

Publikacje

Jan Muszkowski był uznawanym autorytetem w dziedzinie badań nad księgarstwem i bibliotekoznawstwem, a jego twórczość obejmowała szereg istotnych publikacji, które znacząco wpłynęły na rozwój tych dziedzin.

• O zadaniach historii księgarstwa („Przegląd Księgarski” 1928),
• E. Wendle i Spółka („Przegląd Księgarski” 1928),
• Potrzeby bibliografii („Myśl Polska” 1915 z.6),
• Przegląd bibliografii polskiej 1900–1918 („Przegląd Historyczny” 21: 1971/18),
• Polski Instytut Bibliograficzny („Kurier Księgarski” 1628 nr 43),
• O stanowisko Karola Estreichera w dziejach badań literackich (1927),
• Konsekwencje Bibliografii Polskie Karola Estreichera („Sprawozdania TNW” 1929),
• Zasady bibliotekoznawstwa i bibliografii. Wykład wstępny (1917),
• Kształcenie bibliotekarzy na Studium Pracy Społeczno-Oświatowej WWP (1936),
• Szkoła księgarska powstaje! („Przegląd Księgarski” 1928),
• Szkoła księgarska („Przegląd Księgarski” 1928),
• Kształcenie bibliotekarzy („Bibliotekarz” 1945 nr 2/3),
• Książka jako przedmiot nauki („Bibliotekarz” 1945 nr 2/3),
• Nowe prądy w kształceniu bibliotekarzy („Bibliotekarz” 1945 nr 2/3),
• Nauka o książce. Skrypt z wykładów. R. akad. 1947/1948 (1948).

Muszkowski był również encyklopedystą, co potwierdza jego udział w zespole redakcyjnym trzytomowej Podręcznej encyklopedii handlowej, która ujrzała światło dzienne w 1931 roku w Poznaniu.

---

Oceń: Jan Muszkowski

---