Piotr Lenartowicz

---

Życiorys

Dzieciństwo i rodzina

Piotr Lenartowicz przyszedł na świat w rodzinie o bogatym zapleczu historycznym i intelektualnym. Jego ojciec, Wiesław Piotr Lenartowicz, pochodzący z Pułtuska, wywodził się z rodziny lekarza i wnuczki powstańca styczniowego. Losy wojenne sprawiły, że Wiesław doświadczał niewoli, a wpływowy działacz Narodowej Demokracji, Władysław Brodowski, pełnił rolę intelektualnego przewodnika młodego Piotra. Jego matka, Krystyna Schneider, była farmaceutką, a rodzina posiadała aptekę „Pod Złotym Lwem” w Krakowie.

Łącząc Warszawę z Krakowem, rodzice Piotra pobrali się w 1933 roku, a ich rodzina powiększyła się o czworo dzieci. W okresie okupacji, po zmobilizowaniu ojca i jego pojmaniu, matka wraz z dziećmi przeniosła się do Krakowa, a później zamieszkali w Ujazdowie i Panasówce.

W 1951 roku po trudnych latach wojennych, rodzina zdecydowała się na odbudowę zniszczonego domu na Sadybie w Warszawie. Wspomnienia związane z pamiętnym zdjęciem Oblicza Całunu Turyńskiego, podarowanym przez ojca, ujawniają głęboko osobistą religijną prawdę, do której Piotr, na prośbę ojca, zbliżył się w dorosłym życiu.

Wykształcenie

W 1951 roku Piotr zdał egzamin maturalny na III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie, rozpoczynając jednocześnie studia medyczne w Warszawie. Na drugim roku studiowania włączył się do kółka fizjologów, co zapoczątkowało jego pasję do neurofizjologii.

Po ukończeniu nauki medycyny, uzyskał doktorat w 1961 roku. Podczas swej akademickiej drogi podjął decyzję o wstąpieniu do zakonu jezuitów, co zrealizował 1 listopada 1960. Zakon Jezuitów stał się jego domem na ponad pięć dekad.

W latach 1962–1965 Piotr zgłębiał filozofię w Towarzystwie Jezusowym w Krakowie, zakończone licencjatem filozoficznym. Na wykładanych przedmiotach, od teorii bytu po teorię świata nierealnego, weryfikował swoje poglądy o mechanizmach ewolucji. Po święceniach kapłańskich rozpoczętych doktorat na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, gdzie pogłębiał swoją wiedzę z zakresu paleoantropologii.

Po powrocie do Polski stał się duszpasterzem na KUL oraz wykładowcą filozofii. Przełomem w jego karierze była habilitacja, którą uzyskał na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Zainteresowania

Lenartowicz zdecydowanie wyróżniał się swoim podejściem do zagadnień filozoficznych i naukowych. Jego dialog z ateizmem i dążenie do zrozumienia natury rzeczywistości czyniły go wyjątkowym wśród środowisk naukowych. Był krytyczny wobec sceptycyzmu, uznając że relatywizm prowadzi do porażki w poznawaniu prawdy.

Podczas swojej kariery naukowo przeszedł od medycyny do filozofii biologii, próbując przekonująco pokazać dowody na istnienie stwórcy w swych pracach o nieredukowalności biologicznej. Jego idee prezentowały poglądy niedalekie od kreacjonizmu opartego na metafizyce Arystotelesa i Tomasza z Akwinu.

Dorobek

Znaczący wkład Piotra Lenartowicza w naukę i filozofię skupia się wokół jego prac opublikowanych w księdze jubileuszowej „Vivere et intelligere”. Znajdziemy tam nie tylko jego wszystkie ważne artykuły, ale także szczegółowy wywiad „Rozmowa z Piotrem Lenartowiczem SJ” przeprowadzony przez Zbigniewa Wróblewskiego.

Aby podkreślić swoje zaangażowanie w interdyscyplinarne spotkania naukowe, uczestniczył w seminariach z Janem Pawłem II oraz był redaktorem materiałów zgromadzonych podczas tych spotkań. Jego udział w międzynarodowych konferencjach jezuickich na temat nauk przyrodniczych oraz członkostwo w komisji filozofii przyrody PAU były tylko niektórymi z jego licznych aktywności. Przez swoje dokonania propagował wartości teleologiczne oraz rozwijał koncepcję Inteligentnego Projektu.

Człowiek

Żeglarstwo

W swoim życiu Piotr Lenartowicz zyskał miano kapitana żeglugi jachtowej oraz instruktora żeglarstwa. To on stoi za publikacją pierwszego powojennego śpiewnika piosenek żeglarskich w Polsce, wydanego przez Żeglarski Klub Turystyczny PTTK Rejsy. Drugie, wznowione wydanie ukazało się w 1970 roku. Opracowanie treści tekstów i muzyki wymagało szerokich kontaktów z wieloma żeglarzami i kapitanami, którzy, zarówno przed, jak i po wojnie, tworzyli żeglarską literaturę. W skład zespołu pracującego nad tym dziełem wchodzili m.in. Zbigniew Ciechan, specjalista od aranżacji, Marek Dagan, Edward Drabienko, Włodzimierz Głowacki, Adam Jaskierski, Wojciech Jacobson, Jerzy Morzycki, Wojciech Michalski, Maria Stateczna, Zofia Sumińska oraz Michał Sumiński. Śpiewnik został wzbogacony o ilustracje wykonane przez matkę Lenartowicza, Krystynę, a wiele z zamieszczonych tam tekstów zyskało popularność i było później reprodukowane w innych podobnych publikacjach.

Oprócz piosenek żeglarskich, śpiewnik zawierał także utwory turystyczne oraz patriotyczne, jednak wiele z nich podlegało cenzurze. Swoje żeglarskie doświadczenie zdobywał głównie na Mazurach, pływając w początkowym okresie na Omegach w warszawskim klubie żeglarskim „Rejsy”. W 1970 roku miał okazję żeglować jachtem „Bełdan”, a rok później na „Uchu”. Był również jednym z autorów popularnej piosenki „Wyprawa na Orzysz”. Jego doświadczenia obejmowały także rejsy na Bałtyku, w tym w 1971 roku na jachcie „Jarl” klasy Konrad-II.

Baśnie

W młodości Władysław Brodowski miał przyjemność czytać Lenartowiczowi bajki autorstwa Kryłowa oraz długie fragmenty „Martwych Dusz” Gogola i książki Chestertona. Młody Piotr miał także bliską relację z ciotką Lilą Brodowską, siostrą swojej babki. W latach 1941–1942 opowiadała mu przerażające baśnie o duchach, diabłach i czarownicach, które wzbudzały jego wyobraźnię.

To wczesne zainteresowanie opowieściami przeniósł na grunt dorosłości. Pasjonował się twórczością J.R.R. Tolkiena, Chestertona oraz C.S. Lewisa. W grudniu 2006 roku, podczas inauguracji szopki inspirowanej trylogią „Władca Pierścieni”, Tob Tolkien wygłosił referat na temat „Rola baśni w odkrywaniu prawdy, czyli o konieczności słuchania i opowiadania baśni”. Uważał, że „gdy dziecku opowiadamy baśnie, podajemy mu jakby Elementarz Życia, w formie wyidealizowanej, uproszczonej, właśnie takiej, która dla dziecka jest najbardziej strawna”. Jego ulubiony film, „Forrest Gump”, zajmował dla niego szczególne miejsce w sercu, uznawany był za baśniowy. W jego dorobku znalazło się także humorystyczne „Siedem dowodów wyższości kobiety nad mężczyzną”, w którym zawarł cztery argumenty biblijne, dwa filozoficzno-psychologiczne oraz jeden teologiczny. W swoich pracach popularnonaukowych, rekolekcjach i kazaniach, często sięgał po metafory, aby zbliżyć temat do zrozumienia słuchacza.

Liturgia

Jeden z jego współbraci nadmienił: „O. Piotr był świetnym kaznodzieją, a jego niedzielne kazania przez lata cieszyły się niesłabnącą popularnością… Może dlatego, że on nie tyle przekonywał o dobroci Pana Boga, ale ją w jakiś przedziwny sposób ucieleśniał…”. Nie unikał ekstrawaganckiego stylu, wybierając specyficzne przykłady i porównania, co elektryzowało jego słuchaczy, a niekiedy budziło kontrowersje, szczególnie wśród bardziej konserwatywnych odbiorców. Gdy zapytano go o tajemnicę swojej popularności, odpowiedział z powagą: „Broda, ojcze, broda!”

Uważał, że liturgia powinna być chwaleniem Boga jako zachwytem, który wynika z obietnic, a praca naukowa stanowi proces poznawania Boga; w obszarze pracy naukowej dostrzegał „zachwyt wynikający z poznania”. Był także z uznaniem postrzeganym rekolekcjonistą.

Klub Filmów

W Kolegium Krakowskim, będącym wspólnotą jezuitów, prowadził nieformalny klub, który koncentrował się na filmach małoambitnych. Celem tych spotkań było wzruszanie i inspirowanie do pozytywnych działań, a także promowanie wartości chrześcijańskich, lub przynajmniej prezentowanie szczęśliwych zakończeń. Do jego ulubionych tytułów filmowych należały m.in. „Forrest Gump”, „Skrzypek na Dachu” oraz „Między złem a głębokim błękitnym oceanem”.

Śmierć

10 października 2012 roku w Krakowie, w kolegium Jezuitów, odszedł Piotr Lenartowicz. Jego ostatnie dni były z jednej strony czasem smutku, przepełnionym maryjną atmosferą, z drugiej zaś – momentem, kiedy mógł podzielić się niezwykłymi przemyśleniami o duchowości i Ostateczności. Współbrat, który miał zaszczyt być przy nim, opisał to spotkanie jako duchową ucztę. Przekazał on, jak O. Piotr z właściwą sobie mieszanką powagi i humoru, relacjonował, jak Bóg z niesamowitą delikatnością oraz miłością przygotowuje go na to wielkie spotkanie. Mówił o tym z wielką radością, nawet mimo zbliżającego się końca ziemskiego życia.

Jego optymistyczne podejście do nadchodzącej przyszłości zaskakiwało wielu, gdyż nigdy nie używał sformułowania o śmierci, lecz raczej koncentrował się na nowej formie życia, która go czekała. Takie myśli były dla innych swoistą nowością, a sposób, w jaki o tym mówił, pozostawiał głęboki ślad w sercach słuchaczy.

Na pogrzebie Piotra zebrali się duchowni oraz prowincjałowie z południowej i północnej prowincji Jezuitów, a także arcybiskup Franciszek Macharski. Jego ostatnie pożegnanie miało miejsce w atmosferze głębokiego szacunku i pamięci.

Piotr Lenartowicz spoczywa w krypcie ojców jezuitów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w pasie 37, części południowej.

---

Oceń: Piotr Lenartowicz

---