Bronisław Maciej Gryczyński, znany także pod pseudonimem „Sprężyna”, urodził się 18 września 1936 roku w Warszawie i zmarł 7 sierpnia 2023 roku w Łodzi.
Był niezwykle utalentowanym polskim alpinistą i taternikiem, który łączył swoją pasję do gór z pracą naukową oraz medyczną. Jako lekarz, uzyskał tytuł profesora dr.hab. laryngologii i audiologii na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi, gdzie pełnił funkcję kierownika Katedry i Kliniki Otolaryngologii.
Gryczyński był również autorem wielu publikacji naukowych, które znacząco przyczyniły się do rozwoju wiedzy w swojej dziedzinie. Jego osiągnięcia zarówno w górach, jak i w medycynie, pozostaną na zawsze w pamięci tych, którzy mieli przyjemność go znać.
Kariera naukowa
„Bronisław Maciej Gryczyński ukończył Akademię Medyczną w Łodzi. Jest specjalistą w dziedzinie otolaryngologii, który uzyskał tytuł w 1968 roku, a także audiologiem od 1976 roku. W 2005 roku zdobył podwójną specjalizację jako audiolog i foniatra.
W 1972 roku uzyskał stopień naukowy doktora nauk medycznych, a następnie w 1980 roku – doktora habilitowanego. W 1991 roku został mianowany profesorem, a w 1999 roku otrzymał status profesora zwyczajnego.
Wielokrotnie piastował funkcję zastępcy kierownika oraz kierownika Katedry i Kliniki Otolaryngologii na Akademii Medycznej/Uniwersytecie Medycznym w Łodzi, pełniąc tę rolę od 1975 do 2006 roku.
W ciągu swojej kariery napisał 331 publikacji naukowych oraz brał aktywny udział w szkoleniu nowej kadry jako promotor dla 10 przewodów doktorskich.
Działalność wspinaczkowa
Bronisław Maciej Gryczyński był jednym z najbardziej znaczących wspinaczy w historii Polski w latach 60. XX wieku. Jego przygoda ze wspinaczką rozpoczęła się w 1953 roku, a od tej pory zdobył uznanie jako autor wielu rekordowych przejść, zarówno letnich, jak i zimowych, w Tatrach. Do jego najbardziej znanych osiągnięć należy dokonanie czterech przejść na trasach Sprężyny w Tatrach – na Małym Młynarzu w 1960 roku, na ścianie Kotła Kazalnicy w 1961 roku, a także na wschodniej Mnicha i zachodniej Kościelca, które miały miejsce kolejno w 1961 i 1966 roku.
Gryczyński był także uczestnikiem pierwszych zimowych przejść na różnych trasach, takich jak hakowy kant Mnicha w 1958 roku, grań Wideł pod włosami od wschodu do zachodu w 1959 roku, a także pd. ściana Małego Kołowego, drogą Motyki również z 1959 roku. W kolejnych latach, na początku lat 60., zrealizował przejścia pn.-wsch. ściany Kozich Czub drogą Wicherkiewicza oraz zach. ściany Kościelca drogą Dziędzielwicza, które miały miejsce w 1960 roku, a także kant Zamarłej Turni w tym samym roku. Zimą pokonał pn.-wsch. filar Mięguszowieckiego Szczytu, wschodni Filar Ganku oraz lewą depresję Kazalnicy Mięguszowieckiej.
W latach 1958 i 1961 Gryczyński odbył wspinaczkowe ekspedycje na Kaukaz, gdzie zdobył Dombaj-Ulgeni, osiągając wysokość 4046 m n.p.m., a także Sofrudżę i pn. ścianę Scheldy-tau (4295 m n.p.m.), pokonując drogę Przez Rybkę. W międzyczasie, w latach 1962-1966, jego pasja prowadziła go w Alpy, gdzie wziął udział w drugim przejściu centralnego Filara Freney na Mont Blanc oraz piątym przejściu pn.-wsch. filara Les Droites w 1962 roku. Udało mu się także zdobyć północną ścianę Aiguille Blanche de Peterey w 1966 roku.
Wspinał się w zespole alpinistów, którzy zainaugurowali pierwsze zimowe przejścia w Alpach, w tym północno-wschodni filar Les Droites w 1963 roku oraz północną ścianę Aiguille Verte drogą Contamine’a w 1965 roku. Jego osiągnięcia były również widoczne w trakcie Trzeciej Polskiej Wyprawy na Hindukusz, w której wziął udział jako lekarz i uczestnik. Tam zdobył dwa wysokie sześciotysięczniki: Kohe Keshni Khan (6755 m n.p.m., nowa droga) i Languta-e Barfi (6827 m n.p.m., jako pierwsze wejście).
W 1969 roku Gryczyński brał udział w zimowej wyprawie w Atlas Wysoki w Maroku, gdzie wszedł na Tubkal (4167 m n.p.m.) oraz dokonał m.in. pierwszego przejścia zach. filara Tizi n’ Ouanoumss (3630 m n.p.m.) oraz trawersowania grani Agueli – Akioud (4030 m n.p.m.). Jego osiągnięcia w dziedzinie wspinaczki zostały docenione poprzez nadanie mu tytułu członka honorowego Łódzkiego Klubu Wysokogórskiego oraz Polskiego Związku Alpinizmu.
Życie prywatne
Bronisław Maciej Gryczyński był osobą o niezwykłych pasjach. Jego miłość do gór i wyjątkowa wiedza dotycząca górskiego klimatu wielokrotnie przyczyniły się do ocalenia życia zarówno jego, jak i jego towarzyszy wspinaczkowych. Dzięki tej głębokiej znajomości warunków panujących w wysokich partiach górskich, Gryczyński potrafił oceniać niebezpieczeństwa, co miało kluczowe znaczenie w trudnych sytuacjach.
Warto również wspomnieć o jego zamiłowaniu do sportu. Gryczyński był wieloletnim narciarzem, aktywnie spędzającym czas na stoku. Poza tym, jego pasje obejmowały także żeglarstwo oraz tenis, co świadczy o jego zamiłowaniu do różnorodnych aktywności fizycznych.
Odznaczenia
Bronisław Maciej Gryczyński to osoba odznaczona wieloma prestiżowymi nagrodami w uznaniu za jego osiągnięcia oraz wkład w rozwój różnych dziedzin. Jego lista odznaczeń, która odzwierciedla wysiłki oraz zaangażowanie, prezentuje się następująco:
- krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2006 roku,
- złoty krzyż zasługi, uzyskany w 1986 roku,
- odznaka za wzorową pracę w służbie zdrowia, nadana w 1995 roku,
- medal srebrny za wybitne osiągnięcia sportowe w dziedzinie alpinizmu, przyznany w 1963 roku,
- honorowa odznaka miasta Łodzi, także w 1963 roku.
Przypisy
- Prof. dr Bronisław Maciej Gryczyński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 28.10.2023 r.]
- PiotrP. Dolata PiotrP., Zmarł prof. Bronisław Maciej Gryczyński [online], Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 10.08.2023 r. [dostęp 26.10.2023 r.]
- Zmarł Maciej „Sprężyna” Gryczyński (1936-2023) [online] [dostęp 26.10.2023 r.]
- PZA4UA [online], Polski Związek Alpinizmu [dostęp 26.10.2023 r.]
- Gryczyński Maciej [online], z-ne.pl [dostęp 26.10.2023 r.]
- Koronka Ziemi-w cieniu wielkiej góry – Kreatywna pl pisze, Historia polskiego wspinania. Kaukaz [online] [dostęp 26.10.2023 r.]
- Historia polskiego wspinania – Hindukusz Cz. I [online] [dostęp 26.10.2023 r.]
- Andrzej Wilczkowski: Śniegi pokutujące. Góry Books, 2012 r. ISBN 8362301164.
- M.P. z 2007 r. nr 12, poz. 111.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Marcin Miłkowski | Tomasz Umiński | Adam Sandauer | Wojciech Rafałowski | Artur Bartłomiej Chmielewski | Tadeusz Rutkowski (historyk) | Jolanta Żyndul | Joanna Nalewajko-Kulikov | Bronisław Chlebowski | Piotr Mankiewicz (matematyk) | Władysław Smosarski | Maciej Bernhardt | Teresa Skinder-Suchcitz | Bronisław Radziszewski | Jakub Sito | Marek Greniewski | Jan Muszkowski | Tomasz Prot | Andrzej Ostromęcki | Wojciech BułatOceń: Bronisław Maciej Gryczyński