Jan Ciechanowski (historyk)

Nauka i edukacja

Jan Mieczysław Ciechanowski, znany również pod pseudonimem „Jastrząb”, to postać o bogatym życiorysie, który zasługuje na szczegółowe omówienie. Urodził się 16 kwietnia 1930 roku w stolicy Polski, Warszawie, gdzie spędził część swojego życia, zanim zmusiły go okoliczności do opuszczenia kraju. Jego losy były związane z dramatycznymi wydarzeniami II wojny światowej, a wielkim punktem zwrotnym w jego życiu było Powstanie Warszawskie, w którym aktywnie uczestniczył.

Jan Ciechanowski zyskał uznanie nie tylko jako powstaniec, ale również jako wybitny historyk i nauczyciel akademicki. Po wojnie, w 1946 roku, zdecydował się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuował swoją karierę naukową i akademicką. Jako profesor nauk humanistycznych, jego prace miały znaczący wpływ na rozwój badań historycznych w diasporze polskiej.

Jego życie dopełnia fakt, że zmarł 13 stycznia 2016 roku w Londynie, pozostawiając po sobie nie tylko dorobek naukowy, ale także pamięć o bohaterskich czynach z czasów wojny.

Życiorys

Jan Ciechanowski był osobą o niezwykłym dziedzictwie, synem Bolesława Ciechanowskiego. Wyjątkowe momenty jego życia miały miejsce podczas II wojny światowej. W 1943 roku stał się częścią Armii Krajowej, przynależąc do zgrupowania „Siekiera” i przyjmując pseudonim „Jastrząb”.

W trakcie powstania warszawskiego, w wieku zaledwie 14 lat, brał czynny udział w walkach i niestety odniósł rany. Po klęsce powstania dane mu było znaleźć się w niewoli niemieckiej, co stanowiło trudny rozdział jego młodości.

Po zakończeniu wojny, Jan Ciechanowski osiedlił się w Wielkiej Brytanii, gdzie poświęcił się pracy naukowej. Jego kariera akademicka prowadziła go do uzyskania profesury na University College London, gdzie zajmował się historią, ze szczególnym uwzględnieniem powstania warszawskiego.

Ciechanowski jest autorem licznych prac naukowych, które odnosiły się do powstańczego zrywu. W 1971 roku opublikował książkę w Londynie, która zyskała wielokrotne wznowienia. W tej publikacji kwestionował powszechnie przyjęte przekonania o konieczności wybuchu powstania, oceniając je jako błąd i klęskę.

Krytyka względem Normana Daviesa za jego podejście do tematu powstania warszawskiego również była istotnym punktem jego działalności pisarskiej. W latach 90. Ciechanowski aktywnie uczestniczył w pracach Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej, co dowodzi jego zaangażowania w badania historyczne.

Był także jednym z założycieli Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, gdzie pełnił rolę dyrektora Centrum Studiów Europejskich oraz wykładowcy na Wydziale Nauk Politycznych. Jan Ciechanowski był również współpracownikiem „Zeszytów Historycznych”, co pokazuje jego wpływ na dyskurs historyczny w Polsce.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1944 roku Jan Ciechanowski otrzymał dwukrotnie Krzyż Walecznych, co było niewątpliwie jednym z kluczowych momentów w jego karierze. W 2005 roku, w ramach uznania jego znaczących osiągnięć w szerzeniu wiedzy o polskiej historii oraz tradycjach narodowych, prezydentAleksander Kwaśniewski uhonorował go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. To wyróżnienie było też formą docenienia jego zasług w upamiętnianiu polsko-brytyjskiej współpracy wywiadowczej w trakcie II wojny światowej.

Dodatkowo, w 1994 roku, Jan Ciechanowski został odznaczony Krzyżem Oficerskim tego samego orderu. Warto również zaznaczyć, że w 1979 roku, jego wysiłki i przedsięwzięcia zostały wyróżnione nagrodą przyznaną przez paryską „Kulturę”. Jego osiągnięcia stanowią istotny wkład w polską historiografię oraz w popularyzację wiedzy o kluczowych momentach w historii Polski.

Wybrane publikacje

Jan Ciechanowski, uznawany za wybitnego historyka, jest autorem wielu istotnych publikacji, które przyczyniły się do wzbogacenia wiedzy o historii Polski. Oto niektóre z jego najważniejszych prac:

  • Powstanie warszawskie: zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego, Londyn: Odnowa 1971 (w Polsce pierwsze wydanie z przedmową Aleksandra Skarżyńskiego, a następnie publikowane w: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, kolejne wydania: 1984, 1987, 1989; przekład angielski: The Warsaw Rising of 1944, Londyn: Cambridge University Press 1974, wydanie drugie w 2002; przekład japoński: Warushawa Hōki 1944, Tokio: Chikuma-shobo 1989),
  • O genezie i upadku II Rzeczypospolitej, Londyn: Odnowa 1981 (wydanie w drugim obiegu – Lublin: CiS 1986),
  • Tadeusz Bór-Komorowski, Trzy wykłady o A.K., opracowanie Jan Mieczysław Ciechanowski, Warszawa: „Signum” 1981 (wydanie drugie – Wrocław: „Wyzwolenie” 1982),
  • Na tropach tragedii – Powstanie Warszawskie 1944: wybór dokumentów wraz z komentarzem, Warszawa: BGW 1992,
  • Pomoc lotnicza Wielkiej Brytanii dla powstania warszawskiego: raport pułkownika H.M. Threlfalla, opracowanie Jan Ciechanowski, Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 1994,
  • Powstanie Warszawskie. Zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego, Pułtusk: WSH im. Aleksandra Gieysztora 2004 (wydanie drugie uzupełnione i poszerzone – Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora 2009, kolejne wydania: 2012, 2014),
  • General Władysław Anders. Soldier and Leader of the Free Poles in Exile, red. Joanna Pyłat, Jan Ciechanowski, Andrzej Suchcitz, w przekładzie Barbary Herchenreder, Londyn: Polish University Abroad 2008,
  • Wielka Brytania i Polska. Od Wersalu do Jałty: wybór artykułów, dokumentów i recenzji, Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2008.

Każda z wymienionych publikacji odgrywa kluczową rolę w badaniach historycznych i jest wartościowym źródłem wiedzy o polskich realiach politycznych i społecznych w XX wieku.

Przypisy

  1. Prof. dr hab. Jan Ciechanowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 05.11.2023 r.]
  2. Jan Mieczysław Ciechanowski. wyborcza.pl, 15.01.2016 r. [dostęp 15.01.2016 r.]
  3. Laureaci nagród „Kultury”. kulturaparyska.com. [dostęp 03.05.2021 r.]
  4. Michał Kozłowski. Jan Mieczysław Ciechanowski (1930–2016). „Archiwum Emigracji”. Z. 1/2 (22/23), s. 257–260, 2015 r. [dostęp 15.09.2017 r.]
  5. Ewa Winnicka: Superszpieg Halina. Rozmowa z prof. Janem Ciechanowskim o polsko-brytyjskiej współpracy wywiadowczej podczas II wojny światowej. polityka.pl, 20.03.2010 r. [dostęp 12.04.2012 r.]
  6. Prof. Ciechanowski: Powstanie Warszawskie było klęską i błędem. dzieje.pl, 24.07.2009 r. [dostęp 12.04.2012 r.]
  7. Jan M. Ciechanowski: Powstanie Warszawskie. Zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2009 r., s. 619.
  8. „Zeszyty Historyczne”. Z. 143, s. 4–41, 2003 r.
  9. „Zeszyty Historyczne”. Z. 91, s. 17–36, 1990 r.
  10. Wywiad z gen. bryg. Tadeuszem Pełczyńskim. „Zeszyty Historyczne”. Z. 93, s. 77–95, 1990 r.
  11. Wywiad z płk. dypl. Kazimierzem Irankiem-Osmeckim. „Zeszyty Historyczne”. Z. 84, s. 221–226, 1988 r.
  12. Wywiad z płk. dypl. Januszem Bokszczaninem. „Zeszyty Historyczne”. Z. 27, s. 130–158, 1974 r.
  13. Wywiad z płk. dypl. Janem Rzepeckim. „Zeszyty Historyczne”. Z. 27, s. 159–168, 1974 r.
  14. Stosunek rządu brytyjskiego do powstania warszawskiego. „Zeszyty Historyczne”. Z. 42/1977, s. 27.
  15. Brytyjskie służby wywiadowcze i specjalne. „Zeszyty Historyczne”. Z. 143, s. 4–41, 2003 r.
  16. „Zeszyty Historyczne”. Z. 149, s. 100–117, 2004 r.
  17. Historyk słów niełatwych. rp.pl, 21.09.2005 r. [dostęp 12.04.2012 r.]
  18. M.P. z 2005 r. nr 78, poz. 1095
  19. M.P. z 1994 r. nr 23, poz. 187

Oceń: Jan Ciechanowski (historyk)

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:16