Henryk Hebda

Wojsko i służby mundurowe

Henryk Hebda, znany również jako Korwin, urodził się 14 lipca 1918 roku w Warszawie, a zmarł w 1971 roku. Był to człowiek o znaczącej roli w historii Polski, pełniący funkcję kapitana oraz żołnierza Wojska Polskiego.

Jako dowódca oddziałów partyzanckich, Hebda zyskał uznanie w szeregach Armii Krajowej. Jego zaangażowanie obejmowało również Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość. Do jego najważniejszych osiągnięć należy dowodzenie największym zgrupowaniem partyzanckim o nazwie „Pogoń”, które działało intensywnie w sposób szczególny w latach 1945–1947.

W obecnym okresie, „Pogoń” operowała w powiatach siedleckim, węgrowskim, mińskim, bialskim oraz sokołowskim, stawiając opór w obliczu wyzwań historycznych i politycznych tamtych czasów. Henryk Hebda symbolizuje odwagę i determinację, będąc świadkiem i uczestnikiem dramatycznych wydarzeń, które ukształtowały powojenną rzeczywistość Polski.

Życiorys

Wczesne lata i okupacja niemiecka

Henryk Hebda przyszedł na świat 14 lipca 1918 roku w Warszawie, pochodził z rodziny, w której ojciec był emerytowanym urzędnikiem kolejowym. Do roku 1939 mieszkał w Opolu Nowym, w powiecie Siedlce, gdzie uczęszczał do gimnazjum im. Hetmana Stefana Żółkiewskiego, mieszczącego się w Siedlcach. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim w 1939 roku, a w tym samym roku aktywnie uczestniczył w obronie Polski, walcząc w składzie 9 pułku artylerii lekkiej.

Już w listopadzie 1939 roku rozpoczął działalność konspiracyjną w lokalnej organizacji, której nazwa nie jest obecnie znana. Później dołączył do Konfederacji Narodu, pełniąc rolę komendanta ośrodka Mokobody. W wyniku akcji scaleniowej z Armią Krajową (AK) awansował na zastępcę komendanta Ośrodka III Mokobody, znanego pod kryptonimami „Osika” oraz „Maki”. Po rozwiązaniu AK, Hebda objął stanowisko komendanta Ośrodka III Mokobody II Rejonu Obwodu Siedlce DSZ. Jego postać, znana jako „Korwin”, była związana z powiatem siedleckim oraz z placówką w Mokobodach, w okresie zarówno niemieckiej, jak i wczesnej sowieckiej okupacji.

Działalność na początku 1945 roku

W 1945 roku doszło do przekazania dowództwa nad III Ośrodkiem AK-DSZ przez ppor. Czesława Skupa „Szpieg” na ręce Hebdy, jednak okoliczności tego przejęcia pozostają niejasne. Możliwe, że w tym czasie ośrodek nie posiadał zorganizowanej jednostki partyzanckiej, a mobilizacja do działań zbrojnych odbywała się poprzez lokalną siatkę konspiracyjną, która po zakończeniu akcji rozpraszała się do swoich domów. W momencie, gdy podziemie zyskiwało na sile, działania ośrodka dowodzonego przez „Korwina” nie były intensywne, a materiały operacyjne UB potwierdzają brak jego oddziału w tym rejonie.

Ważnym aspektem działalności Hebdy w tym czasie było utrzymywanie porządku na terenie, przez patrolowanie i zwalczanie działań bandyckich. W roku 1945 nawiązał on również kontakt z Ośrodkiem Węgrów, co miało znaczenie dla jego dalszej konspiracyjnej aktywności.

Amnestia 1945 roku i ponowna działalność konspiracyjna

Zgodnie z rozkazem Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, dawny Inspektorat Siedlce Armii Krajowej przystąpił do demobilizacji, tworząc wspólną Komisję Likwidacyjną, w której skład wszedł także Hebda. Jego decyzja o ujawnieniu się oraz aktywne uczestnictwo w komisji nie trwały jednak długo. Jesienią 1945 roku został aresztowany przez UB i trafił do PUBP w Siedlcach, gdzie był poddawany brutalnemu śledztwu. Funkcjonariusze próbowali wyłudzić od niego informacje o organizacjach niepodległościowych oraz miejscach składowania broni.

Hebda, starając się odzyskać wolność, wskazał UB miejsce rzekomego ukrycia broni, licząc, że uda mu się w trakcie akcji uciec z pomocą byłych podkomendnych. Rzeczywiście, podczas przeszukiwania wsi Budki Jałmużne, przy wsparciu znajomych, udało mu się zbiec. Po tym doświadczeniu, Hebda postanowił wrócić do działalności konspiracyjnej, działając na własną rękę, zyskując przy tym status kapitana i przyjmując nowe pseudonimy. Pozostając w kontakcie z dawnymi akowcami, szybko stworzył własną strukturę organizacyjną, która nie ograniczała się do powiatu siedleckiego, a „Korwin” na czoło stawiał tradycje AK, czyniąc często objawienia w sposób odmienny od ogólnych założeń Zrzeszenia WiN.

Amnestia 1947 roku i kres działalności

Działalność „Korwina” szybko zainteresowała aparat bezpieczeństwa, a mimo prób inwigilacji zgrupowanie nie zostało jeszcze całkowicie rozpracowane. Ostateczny koniec działalności oddziału przyniosła amnestia z 1947 roku oraz nadchodzące wybory do Sejmu Ustawodawczego, które przyniosły nadzieję na solidarny rząd w Polsce. Mimo że Hebda był niezależnym dowódcą, obawy o swoje bezpieczeństwo nie pozwoliły mu na radosne ujawnienie się. Po przestrzeganiu ogólnych wytycznych Zrzeszenia WiN, które nakazywało oddanie się, nie ujawniając się osobiście przed komisją amnestyjną, wysłał list do PUBP, w którym tłumaczył swoją ewentualną decyzję o niewyjawieniu się.

Obawiając się aresztowania, wyjechał do Warszawy, skąd udał się na Ziemie Odzyskane, ukrywając swoją tożsamość. Mimo że trwały masowe represje stalinowskie, Hebda udało się uniknąć poważniejszych konsekwencji. Jednakże w końcu lat 50, po odnalezieniu, pozostawał stale pod obserwacją Służby Bezpieczeństwa. Henryk Hebda zmarł naturalną śmiercią w 1971 roku, żyjąc jako jeden z ostatnich niezłomnych żołnierzy drugiej konspiracji.

Przypisy

  1. K. Krajewski, T. Łabuszewski, „Oddział partyzancki „Pogoń” i Obwód AK-DSZ-WiN Siedlce w latach 1944–1947”, s. 113–187, [w:] „Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne”, red. A. Baran, Warszawa–Białystok 2009, s. 184.
  2. K. Krajewski, T. Łabuszewski, „Oddział partyzancki „Pogoń” i Obwód AK-DSZ-WiN Siedlce w latach 1944–1947”, s. 113–187, [w:] „Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne”, red. A. Baran, Warszawa–Białystok 2009, s. 175.
  3. K. Krajewski, T. Łabuszewski, „Oddział partyzancki „Pogoń” i Obwód AK-DSZ-WiN Siedlce w latach 1944–1947”, s. 113–187, [w:] „Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne”, red. A. Baran, Warszawa–Białystok 2009, s. 142.
  4. K. Krajewski, T. Łabuszewski, „Oddział partyzancki „Pogoń” i Obwód AK-DSZ-WiN Siedlce w latach 1944–1947”, s. 113–187, [w:] „Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne”, red. A. Baran, Warszawa–Białystok 2009, s. 134.
  5. K. Krajewski, T. Łabuszewski, „Oddział partyzancki „Pogoń” i Obwód AK-DSZ-WiN Siedlce w latach 1944–1947”, s. 113–187, [w:] „Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne”, red. A. Baran, Warszawa–Białystok 2009, s. 128.
  6. „Powiat Siedlce w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych.”, s. 120.
  7. „Powiat Siedlce w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych”, s. 121–122.
  8. „Powiat Siedlce w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych”, [w:] Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956, T. 4, red. T. Łabuszewski, K. Krajewski, s. 56.
  9. K. Krajewski, T. Łabuszewski, Henryk Zygmunt Hebda, [w:] T. Balbus, Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956, Słownik biograficzny, T. 2, Kraków – Warszawa – Wrocław 2004.
  10. Informacja uzyskana w 2006 roku przez T. Łabuszewskiego i K. Krajewskiego od świadka tamtych wydarzeń Wandy Osińskiej „Małej Danki”.

Oceń: Henryk Hebda

★★★★★
Średnia ocena:4.61 Liczba ocen:19